Hetsika karismatika vaovao
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ny hetsika karismatika vaovao, izay atao hoe koa pentekôtisma vaovao, dia firehan' ny kristianisma ara-pilazantsara izay manandratra avo ny fanomezan' ny Fanahy Masina. Nanomboka tao Etazonia tamin' ny fanombohan' ny taomplo 1980 izany hetsika izany, izay atao hoe "onja fahatelo"[1]. Maro ny fiangonana niforona maneran-tany vokatr' io hetsika io. Ny batisan' ny Fanahy Masina izay nolazain' i Jesoa mialoha, sy ny fanomezan' ny Fanahy Masina sivy no ivon' ny finoana ao amin' io hetsika io. Ny foto-kevitry ny hetsika karismatika evanjelika dia noraisin' ny hetsika karismatika vaovao nefa naitany sady notovonany singa teôlôjika fanampiny toy ny ady ara-panahy sy ny tenin' ny finoana ary ny fanavaozana ara-drafitra. Ny fiangonana ao amin' ity hetsika ity dia antsoina hoe fiangonana pentekôtista vaovao na fiangonam-pifohazana. Araka ny tarehimariky ny Pew Research Center tamin' ny taona 2011 dia ahitana mpino miisa 305 tapitrisa io hetsika io.
Ny hetsika karismatika vaovao, izay nomena anarana hoe "onja fahatelo", dia nanomboka tamin' ny fiandohan' ny taompolo 1980[1]. Ny ankamaroan' ny mpisehatra tao amin' ilay hetsika dia Amerikana[2]. I Peter Wagner, izay nanao teôria momba ny atao hoe "Church Growth Movement" ("Hetsika ho an' ny fitomboan’ ny Fiangonana"), misionera any Bôlivia, dia nitondra ny foto-kevitra atao hoe "ady ara-panahy amin' ny demonia"[3], indrindra fa tamin' ny alalan' ny bokiny mitondra ny lohateny hoe Spiritual Power and Church Growth ("Hery ara-panahy sy fitomboan' ny Fiangonana")[4]. I John Wimber, mpanorina ireo fiangonana ao amin' ny Association of Vineyard Churches ("Fiangonana Tanimboaloboka") tamin' ny taona 1982, dia nanandratra ny foto-pitsipiky ny fanasitranana mahagaga ho singa iray amin' ny fiainana kristiana[5]. I George Otis Junior dia nandray anjara tamin' ny "spiritual mapping" ("sarintany ara-panahy"), fomba fiasa ahitana ny fanondro amin' ny sarintany ny toerana tsy maintsy anesorana ny demonia[6]. Ny hetsika Tenin' ny Finoana ("power evangelism", "fitoriana ny herin' ny filazantsara") dia nivelatra niaraka tamin' i Kenneth E. Hagin sy i Ewel Kenyon[7]. Araka ny fanadihadiana nataon' ny Pew Research Center navoaka tamin' ny taona 2011 momba ny karismatika izay mampivondrona ny hetsika rehetra ao amin' ny kristianisma karismatika, izany hoe ny Evanjelika mahaleo tena, ny Katôlika, ny Ôrtôdôksa ary ny Prôtestanta, dia misy 304 tapitrisa ny Karismatika eran-tany[8].
Ny hetsika karismatika vaovao dia mandray ny foto-kevitry ny hetsika karismatika evanjelika, dia ny maha zava-dehibe ny batisan' ny Fanahy Masina sy ny toeran' ny fanomezan' ny Fanahy Masina. Ny teny hoe "tsy miankina amin' ny anaram-piangonana" na "tsy miankina" (izany hoe tsy miankina amin' ny fiangonana tranainy") dia matetika ampiasain' ny fiangonana ao amin' io hetsika io, fa tsy ny teny hoe "karismatika vaovao" na "neô-karismatika". Ny toetra iray hafa mamaritra azy dia ny fampiasana betsaka ny fitaovam-pifandraisana elektrônika, toy ny Internet, mba hampielezana ny hafatra sy ny fanompoam-pivavahana amin' ny alalan' ny streaming (fandefasana mivantana sy mitohy) na amin' ny fahitalavitra tsy mifidy fandaharana. Ny sasany dia manana fampielezam-peo na fahitalavitra manokana. Any amin' ny fiangonana sasany dia omena lanjany manokana ny fisehoan-javatra hita maso toy ny fianjerana amin' ny tany, ny fitarainana sy ny fikiakiaka, mandritra ny fotoam-pivavahana.
Ity hetsika ity dia antsoina koa hoe pentekôntisma vaovao. Any amin' ny firenena miteny frantsay dia antsoina koa hoe Églises de Réveil ("Fiangonam-pifohazana") ny fiangonana pentekôtista vaovao.
Araka ny voalazan' i Sébastien Fath, misy singa telo lehibe miavaka izay mety misy mifanilika na mitambatra, arakaraka ny firehana mahery vaika na mandanjalanja: ny ady ara-panahy ("Spiritual warfare") sy ny tenin' ny finoana ("Power evangelism") ary ny fanavaozana ara-drafitra ("Structural renewal").
Ny ady ara-panahy ("Spiritual warfare") dia tolona atao amin' ny demonia izay mitana toerana lehibe eo amin' ny fampianarana sy ny vavaka. Ny fandroahana demonia faobe indraindray dia karakaraina mba handroahana demonia ara-pizaràn-tany na ara-tantara (ao amin' ny taranaka razambe).
Tsy maintsy mitondra "famantarana sy fahagagana" ny singa ampiasaina amin' ny fanosorana sy ny fieken-keloka. Ny fanasitranana avy amin' Andriamanitra sy ny fanambinana no tena fisehoany.
Ny fanavaozana ara-drafitra ("Structural renewal") dia ahitana teôlôjia maro izay tena samy hafa saingy samy manao tanjona ny hanavao ny rafitry ny fiangonana, ao anatin' izany ny famerenana sy ny famariparitana indray ny asa fanompoana ("Fanavaozana apôstôlika vaovao”). Ny hafa dia manantitrantitra ny fitsipiky ny fanafiana ara-panahy ("Disciplinement").
Nanomboka tamin' ny taompolo 2000, any Afrika ary indrindra ao amin' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngo, ny Fiangonana Fifohazana (frantsay: Églises de Réveil) dia nampangain' ny ONG mpiaro ny zon' olombelona ho nandray anjara amin' ny zava-nitranga momba ny atao hoe "ankizy mpamosavy". Ny fisisihan' ny ady ara-panahy ao amin' ireo fiangonana ireo dia miaraka amin' ny ady amin' ny demonia sy ny fanondroana ny tompon' andraikitra amin' ny fahasahiranan' ny olona iray. Matetika ny pasitera na ny mpaminany no miampanga ny ankizy ho mpamosavy. Manolotra fandroahana demonia amin' ny sarany mihoa-pampana ho an' ny fianakaviana ny pasitera. Raha tsy mahatsikaritra fiovana ny ray aman-dreny aorian' ny fanafahana nandoavana vola dia maro no manapa-kevitra ny hanary ny zanany lazaina fa mpamosavy ka mamela azy ireo eny an-dalambe.
Tamin' ny taona 2013, ny pasitera kristiana evanjelika John F. MacArthur dia nanakiana ny hetsika karismatika noho ny fanohanan' ny maro anisa ny teôlôjian' ny fanambinana izay niteraka zava-manafintohina ara-bola sy ara-môraly, ny fanakekezany ny New Age izay anehoana an' Andriamanitra ho mpanompon' ny filan' ny mpino, ny faminaniana sandoka ary ny fanompoam-pivavahana mikorontana. Ny mpitantana foibe pentekôtista ao amin' ny Fiangonan' Andriamanitra ("Assemblies of God") any Etazonia, George O. Wood, dia niaiky fa nisy tranga manokana momba ny fitondran-tena tsy mety sy ny fampianarana diso ao amin' ny fiangonana pentekôtista sy karismatika, saingy nandray anjara lehibe tamin' ny fitoriana ny filazantsara teto an-tany ity hetsika ity.
Ireo pasitera pentekôtista sy karismatika vaovao ireo, izay mifikitra amin' ny teôlôjian' ny fanambinana, dia notsikerain' ny mpanao gazety noho ny fomba fiainany maneho fananan-karena (akanjo mirenty, trano sy fiara, fiaramanidina manokana, sns.).
Tany Frantsa tamin' ny taona 2020, teo amin' ny Evanjelika, ny hetsika karismatika vaovao no voaresaka be indrindra tamin' ny tatitra nataon' olona amin' ny Miviludes noho ny fanararaotan-tsekta ataon' izy ireo. Ny fanararaotana lehibe voalaza dia ny fanararaotana ara-bola, toy ny fampitomboana ny fanatitra ho an' ny pasitera, sy ny fandrahonana momba ny fahasalamana, toy ny lahateny mitsipaka ny fitsaboana ara-dalàna.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
