Црква „Св. Илија“ - Грнчари

Св. Илија — средновековна црква и манастир во ресенското село Грнчари. Му припаѓа на Ресенското архијерејско намесништво во Преспанско-пелагониската епархија на МПЦ - ОА. Прогласена е за културно наследство на Македонија.^[1]

Свети Илија
Поглед на црквата
македонска православна црква
Епархија	Преспанско-пелагониска
Архијерејско намесништво	Ресенско
Парохија	Подмочанско-љубојнска
Местоположба
Координати	41°0′41.7″N 21°4′51.8″E
Место	Грнчари
Општина	Ресен
Држава	Македонија
Општи податоци
Покровител	Пророк Илија
Изградба	XIII век
Архитектонски опис
Архит. тип	еднокорабен

Црквата „Св. Илија“ е сместена на 3 км југоисточно од селото и има улога на главен храм на Грнчарскиот манастир. Се претпоставува дека првично го носела името „Св. Никола“. Претставува мала еднокорабна градба, изградена од камен и тули и засводена со полукружен свод. На исток завршува со тристрана апсида однадвор.^[2][3] Покривната конструкција е калканска, а единствениот влез е од запад. Меѓу камените партии има хоризонтални и вертикални редови од тули.^[2]

Со времето направени се редица архитектонски промени врз градбата.^[2] Од северната и јужната страна се поставени потпорки (контрафосрси).^[4]

Во внатрешноста на црквата има живопис од два периода. Постариот е изработен во времето на изградба на храмот, што се смета дека е во првата половина на XIII век. Од него е зачуван фрагмент од композицијата „Успение Богородичино“ и од композицијата „Преображение Христово“. Втората фаза на зографисување е изработена при обновувањето на црквата. На натпис во композицијата „Дејсис“ се спомнуваат попот Димитар и син му Рајко како обновувачи на црквата „Св. Никола“. Зад иконостасот на јужниот ѕид е претставен св. Ахил, чиј култ е својствен за Преспа.^[3][5][6]

Манастир

Освен црквата, манастирскиот комплекс вклучува нови конаци, манастирска трпезарија, фурна, камбанарија и чешма со лековита вода.^[2]

Слики

• 
  Иконостасот во црквата
• 
  Фрагмент од средновековните фрески
• 
  Конаците
• 
  Камбанаријата
• 
  Икони на ѕид, изработени во разни техники
• 
  Чешма подарена од мештанин
• 
  Чешма подарена од прекуокеански преселници од Грнчари
• 
  Чешмата со лековита вода

Поврзано

• Подмочанско-љубојнска парохија
• Прилепско архијерејско намесништво

Наводи

1. Список на заштитени добра. Состојба до 31.12.2012. Скопје: Управа за заштита на културното наследство.
2. Палигора, Ристо. Каталог Цркви и Манастири на Баба Планина. Битола: Центар за развој на Пелагонискиот плански регион. стр. 19. Архивирано од изворникот на 2015-07-03. Посетено на 2 јули 2015.
3. „Св. Илија, с. Грнчари, Преспа“. Macedonium. Посетено на 5 април 2014.
4. Палигора, Ристо. Каталог Цркви и Манастири на Баба Планина. Битола: Центар за развој на Пелагонискиот плански регион. стр. 20. Архивирано од изворникот на 2015-07-03. Посетено на 2 јули 2015.
5. Велев, Илија (1990). Преглед на средновековни цркви и манастири во Македонија. Наша Книга. стр. 90.
6. Палигора, Ристо (декември 2011). Студија за поврзување и промоција на манастирскиот туризам на Баба Планина (PDF). Битола: Центар за развој на Пелагонискиот плански регион. стр. 26. Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-12-28. Посетено на 2021-12-27.

Надворешни врски

• Црква „Св. Илија“ - Грнчари на Ризницата ^?