Јакутски јазик

Јакутскиот или познат како сахаски јазик е туркиски јазик од подгрупата на североисточни туркиски јазици. Јазикот го зборуваат околу 460,000 лица во Јакутија, Русија. Народот што го зборува јазикот е познат како Јакути или Сахаци. Јакутскиот јазик е службен јазик во руската република Јакутија покрај федералниот руски јазик.

Јакутски јазик саха тыла
Зборуван во:	Русија
Регион:	Јакутија
Вкупно говорници:	—
Јазично семејство:	Алтајски  Туркиски јазици   Јакутски јазик
Писмо:	јакутска азбука
Статус
Службен во:	Јакутија
Регулиран од:
Јазични кодови
ISO 639-1:	нема
ISO 639-2:	sah
ISO 639-3:	id=sah sah

Класификација

Јакутскиот јазик е дел од подгрупата североисточни туркиски јазици од групата на туркиски јазици. Во таа група, покрај јакутскиот, се и шорскиот, туванскиот и долганскиот јазик. Сите овие јазици, заедно со туркиските јазици, се сметаат за дел од семејството на алтајски јазици, јазично семејство кое е оспорено од голем број јазичари.^[1] Како и унгарскиот, финскиот, турскиот и чувашкиот, јакутскиот јазик има хармонија на самогласки, нема граматички род и и е дел од групата на аглутивни јазици. Исто така, заедничка особина со турските јазици е зборовниот ред, што значи речениците во јакутскиот се во следниот редослед: подмет-предмет-глагол.

Распространетост

Јакутскиот јазик воглавно се зборува во Јакутија. Исто така има јакутски заедници во Хабаровскиот регион и мала дијаспора во останатите делови на Русија, Турција и останати земји. Јакутскиот јазик е „лингва франка“, покрај рускиот, на различните етнички заедници во Јакутија, како што се Долганци, Евенки, Евени и Јукагири. Така, околу 8% од населението кое не е од јакутско потекло тврдело дека знае јакутски на пописот во Русија во 2002 година.^[2]

Писмо

Главна статија: Јакутска азбука

Јакутското писмо е засновано на кирилицата. Модерното јакутско писмо е основано во 1939 година во СССР и е засновано на руската азбука, но има плус пет дополнителни букви кои се вметнати поради јакутскиот фонолошки систем.

буква	име	МФА	белешки
А а	а	/a/
Б б	бэ	/b/
В в	вэ	/v/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.[1]
Г г	гэ	/ɡ/
Ҕ ҕ	ҕэ	/ɣ, ʁ/
Д д	дэ	/d/
Дь дь	дьэ	/ɟ/
Е е	е	/e, je/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Ё ё	ё	/jo/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Ж ж	жэ	/ʒ/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
З з	зэ	/z/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
И и	и	/i/
Й й	йот	/j, ȷ̃/	Насализацијата на полусамогласката не се означува во правописот.
К к	ка	/k, q/
Л л	эл	/l/
М м	эм	/m/
Н н	эн	/n/
Ҥ ҥ	эҥ	/ŋ/
Нь нь	эньэ	/ɲ/
О о	о	/o/
Ө ө	ө	/ø/
П п	пэ	/p/
Р р	эр	/ɾ/
С с	эс	/s/
Һ һ	һэ	/h/
Т т	тэ	/t/
У у	у	/u/
Ү ү	ү	/y/
Ф ф	эф	/f/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Х х	ха	/x/
Ц ц	цэ	/ts/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Ч ч	че	/c/
Ш ш	ша	/ʃ/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Щ щ	ща	/ɕː/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Ъ ъ	кытаатыннарар бэлиэ	/◌./	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Ы ы	ы	/ɯ/
Ь ь	сымнатыы бэлиэтэ	/◌ʲ/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Э э	э	/e/
Ю ю	ю	/ju/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.
Я я	я	/ja/	Се наоѓа во зборови од руско потекло.

Граматика

Фонологија

Како што веќе наведовме, хармонијата на самогласки е изразита особина на јазикот. Ова значи дека сите самогласки во еден збор мора да се од ист вид, односно било тоа да е преден, заден, среден или кој било друг вид на самогласки.

Самогласки

Самогласките во јакутскиот јазик

		кратки		долги		дифтонзи
		затворени	отворени	затворени	отворени
предни	незаоблени	i	e	iː	eː	ie
	заоблени	y	ø	yː	øː	yø
задни	незаоблени	ɯ	a	ɯː	aː	ɯa
	заоблени	u	o	uː	oː	uo

Согласки

Согласките во јакутскиот јазик

	билабијални		забни		алвеоларни		непчани		меконепчани		глотални
носни	m		n				ɲ		ŋ
експлозивни	p	b	t	d			c	ɟ	k	ɡ
фрикати					s				x	ɣ	h
апроксимантни					l		j, ȷ̃
вевни					ɾ

Лични заменки

Јакутскиот јазик има шест лица, односно три во еднина и три во множина. Како и останатите турски јазици, така и јакутскиот нема род.

	еднина	множина
1.	мин (min)	биһиги (bihigi)
2.	эн (en)	эһиги (ehigi)
3.	кини (kini)	кинилэр (kiniler)