Атирски астероиди

Атирски астероиди или атири (наречени и апохелски астероиди и внатреземски тела) — астероиди чии орбити се целосно ограничени во рамките на Земјината орбита^[1] т.е. нивната орбита има афел (најдалечната точка од Сонцето) помал од Земјиниот перихел (најблиската точка до Сонцето), кој изнесува 0,983 ае. Ова е најмалата група на близуземски тела — многу помала во споредба со атонските, аполонските и аморските астероиди.^[2]

Атирските астероиди споредени со орбитите на околните планети од Сончевиот Систем.

Марс (Ма)       Венера (В)       Меркур (Ме)

Сонце       Атрски астероиди       Земја (З)

Астероиди

Првиот претпоставен атирски астероид бил 1998 DK36, а првиот потврден е 163693 Атира, признаен за таков во 2003 г. Во август 2020 г. имало 23 познати атири (апохели),^[2] од кои 18 имаат јасно утврдени орбити; од нив, шест се пресметани со доволна уточнетост за да добијат трајна бројна ознака (погл. Атирски астероиди § Белешки подолу).^[3] Уште 92 тела (неприкажани) имаат афели помали од Земјиниот (Q = 1,017 ае).^[4]

На 4 јануари 2020 г. уредот „Цвики“ во Паломарската опсерваторија го открил астероидот 2020 AV2, чие афелско растојание изнесува само 0,656 ае — целосно во орбитата на Венера, и никогаш не оди помалку од 0,718 ае од Сонцето.^[5][6] Досега не се откриени астероиди во орбитата на Меркур (Q = 0,467 ае, на пр. вулканоиди). Во јануари 2020 г. астероидот со најмал познат афел бил 2020 AV₂ (0,656 ае),^[3][7] по кој следат 2019 AQ3 со Q = 0,774 ае и 2019 LF6 со Q = 0,794 ае.^[8]

Атирите не ја пресекуваат Земјината орбита и не претставуваат непосредна опасност, но нивните орбити може да претрпат растројување нанадвор кога се доближуваат до Меркур или Венера, и со тоа во иднина да станат земјопресекувачки астероиди. Иако динамиката на многу од овие тела е слична на онаа предизвикана од Козај-Лидовиот механизам (сврзани осцилации во занесување и наклон), кој придонесува кон подобрување на долгорочната стабилност, нема либрација во вредноста на аргументот на перихелот.^[7][9]

Ватирските астероиди се поткласа на атирските кои кружат исклучиво во орбитата на Венера. За нив се претпоставувало дека постојат барем од 2012 г.^[10] На почетокот од 2020 г. е откриен првиот пример: 2020 AV2.^[11][12][13]

Име

Класата нема стандардно име. Името „апохелски“ предложено од откривачите на 1998 DK36,^[14] доаѓа од хавајскиот збор апохеле, што значи „орбита“ — од апо (круг) и хеле (оди).^[15] Избрано е поради сличноста со англискиот збор aphelion (афел) и helios (сонце). Други го користат називот внатреземски тела.^[16] Трети пак,^[17][18] ги нарекуваат атирски астероиди по првиот пронајден член на групата.^[1]

Список

Список на познати и претпоставени атири во март 2021 г. (Q < 0,983 ае)^[3]

Ознака	Перихел (ае)	Голема полуоска (ае)	Афел (ае)	Занесеност	Наклон (°)	Период (денови)	Лак на набљудување (денови)	(H)	Пречник(A) (м)	Откривач	Навод
Меркур (за споредба)	0,307	0,3871	0,467	0,2056	7,01	88	н/п	-0,6	4,879,400	н/п
Венера (за споредба)	0,718	0,7233	0,728	0,0068	3,39	225	н/п	-4,5	12,103,600	н/п
1998 DK36	0,404	0,6923	0,980	0,4160	2,02	210	1	25,0	35	Дејвид Толен	ЦМП · JPL
163693 Атира	0,502	0,7411	0,980	0,3221	25,62	233	5192	16,3	4,800+1,000(Б)	LINEAR	ЦМП · JPL
(164294) 2004 XZ130	0,337	0,6176	0,898	0,4546	2,95	177	3564	20,4	300	Дејвид Толен	ЦМП · JPL
(434326) 2004 JG6	0,298	0,6352	0,973	0,5312	18,94	185	4035	18,4	740	LONEOS	ЦМП · JPL
(413563) 2005 TG45	0,428	0,6814	0,935	0,3722	23,34	205	4744	17,6	1,100	Каталински преглед	ЦМП · JPL
2013 JX28 (или 2006 KZ39)	0,262	0,6008	0,940	0,5642	10,76	170	2893	20,1	340	Маунтлемонски преглед Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2006 WE4	0,641	0,7847	0,928	0,1829	24,77	254	4081	18,9	590	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
(418265) 2008 EA32	0,428	0,6159	0,804	0,3050	28,26	177	3126	16,5	1,800	Каталински преглед	ЦМП · JPL
(481817) 2008 UL90	0,431	0,6950	0,959	0,3798	24,31	212	3441	18,7	650	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2010 XB11	0,288	0,618	0,948	0,5339	29,88	177	1811	19,9	450	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2012 VE46	0,455	0,7129	0,971	0,3615	6,67	220	1135	20,2	320	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2013 TQ5	0,653	0,7737	0,894	0,1556	16,40	249	805	19,8	390	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2014 FO47	0,548	0,7521	0,956	0,2711	19,20	238	1407	20,3	310	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2015 DR215	0,352	0,6664	0,981	0,4716	4,09	199	404	20,3	310	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2015 ME131	0,645	0,8049	0,971	0,1989	28,88	264	2	19,5	450	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2017 XA1	0,646	0,8096	0,973	0,2015	17,18	266	1084	21,2	200	Pan-STARRS	ЦМП · JPL
2017 YH (или 2016 XJ24)	0,328	0,6344	0,941	0,4825	19,83	185	757	18,5	710	Спејсвоч ATLAS	ЦМП · JPL
2018 JB3	0,485	0,6832	0,882	0,2905	40,39	206	419	17,6	1,070	Каталински преглед	ЦМП · JPL
2019 AQ3	0,404	0,5887	0,774	0,3143	47,22	165	1199	17,4	1,200	Цвики	ЦМП · JPL
2019 LF6	0,317	0,5554	0,794	0,4293	29,51	151	358	17,2	1,300	Цвики	ЦМП · JPL
2020 AV2	0,457	0,5554	0,654	0,1770	15,87	151	327	16,4	2,000	Цвики	ЦМП · JPL
2020 HA10	0,694	0,8204	0,947	0,1544	49,66	271	5	19,1	540	Маунтлемонски преглед	ЦМП · JPL
2020 OV1	0,475	0,6375	0,800	0,2543	32,58	186	18	18,7	650	Цвики	ЦМП · JPL
2021 BS1	0,402	0,6015	0,801	0,3310	31,23	170	8	18,5	710	Цвики	ЦМП · JPL

^(A) Сите проценети пречници се засноваат на претпоставено албедо од 0,14 (освен 163693 Атира, чија големина е непосредно измерена)

^(Б) двоен астероид

Поврзано

• Список на астероиди