Бродоградба

Бродоградба — индустрија за градење и одржување на бродови и други пловила.^[1][2] Пловилата најчесто се градат и поправаат во специјализирани претпријатија наречени бродоградилишта.

Бродот „Бремен“ се гради во бродоградилиштето во Германија

Историја

Бродоградбата, како област на колективна човечка дејност, настанува во длабоката древност во врска со појавата на потреба од пловила со значителни размери. Развиена бродоградба постоела во Стар Египет, во Феникија и во Стара Кина. Во средновековието, значителни количества бродови биле градени во Византија, во земјите од Средоземјето и Северна Европа, како и во Стара Русија.

Од VII век кај источните Словени, шемата на градба постепено се менувала: од скелетен (плетен) брод, обвиткан со дрвена кора или кожа (древен брод), кон издлабен чун и лаѓа, и, понатаму, кон брод направен од штици. Веќе во VIII век од навозите биле спуштани кобилички бродови со облога од штици, со симетрично заострени носни и крмни делови, како и садови со рамно дно и прави страни со споена облога од штици, со зашилен нос и отсечена крма, а исто така, можно е, и со симетрично отсечени делови.

Според мислењето на П. Е. Сорокин, „во зависност од начинот на спојување на штиците, на облогата меѓусебно или со еднодрвна основа, можат да се определат неколку варијанти на спојување: А — преклопено, со железни нитни; А1 — преклопено, сошиени со помош на јажиња; Б — споени со плоча што ја притиска конопната заптивка, зацврстен со дрвени клинчиња; Б1 — споени со аналогна заптивка, зацврстено со железни спојки“.

Во голем број региони на Русија (ископините „Гњоздово“, „Илински Погост“, „Плакун“), во погребувањата кремации со лаѓи од X век, биле пронајдени челични нитни во пловилата.

На устието на Одра биле откриени остатоци од едреник изграден од штици од првата половина на IX век, како и на бродот „Свјатовит“, при чија градба, во X век, биле користени железни нитни.

Современа бродоградба

Данската бродоградежна компанија Burmeister & Wain (B&W), именувана по нејзините основачи Карл Кристијан Бурмејстер и Вилијам Вејн, била водечка бродоградежна компанија во светот во 1950-тите (банкротирала во 1997 г.).

Пазарниот удел на европските производители почнал да опаѓа уште во 1960-тите години, кога нивните нарачки се преселиле во Јапонија.

Бродоградба

Јапонија била доминантна бродоградежна земја од 1960-тите до крајот на 1990-тите години, но била истисната од водечката положба од Јужна Кореја и Кина, кои имаат пониски плати, силна државна поддршка и поевтини валути.

Заклучно со 2015 г., најголема бродоградежна земја во светот е Кина. Благодарение на ниската цена на изградба на бродови во нејзините бродоградилишта, таа ги зголемила обемот на производство и ја престигнала Јужна Кореја за време на светската економска криза од 2008-2010 г., освојувајќи ги договорите за изградба на мали и средни контејнерски бродови.^[3]

Јужнокорејската „Голема тројка“ бродоградежни компании — Hyundai Heavy Industries, Samsung Heavy Industries и Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering — доминираат во светската бродоградба.

Најголемото бродоградилиште во светот се наоѓа во Улсан и припаѓа на Hyundai Heavy Industries.

Поради тоа што побарувачката за товар, заклучно со 2016 г., продолжила да опаѓа, се намалувала и побарувачката за нови бродови. Како последица на намалувањето на нарачките и застојот на производствените капацитети, јужнокорејските бродоградители се нашле во тешка финансиска состојба. Значителен дел од пазарот преминал кон нивните кинески конкуренти.^[4]

Бродоградбата во Македонија

Антички период

Во античко време, Македонија под Филип II и Александар Македонски развила значајна морнарица. Според историските извори, Филип II ја создал првата македонска флота што се користела во неговите воени кампањи. Оваа флота била клучна во борбите за контрола на Егејското Море и стратешките точки како Лемнос, Имброс и Скирос.

Александар Македонски ја зел македонската морнарица кога влегол во Азија во 334 г. пр. н. е. Морнарицата била составен дел од неговите воени операции, со посебни бродови направени за префрлање на војската и опрема.

Османлиски период

За време на османлиското владеење, дрводелските занаети, вклучувајќи ги и бродоградбата, биле развиени во некои региони. Според турски документи, веќе во почетокот на XIX век се споменуваат дограмаџии (дрводелци) што изработувале дрвени конструкции, вклучувајќи и делови за бродови.

Дрвените бродови биле изработувани од месни занаетчии, а дрвото се превезувало преку реките. Во периодот од 1914 до 1941 г., дрводелските занаети биле особено развиени во Охридско-струшкиот Регион и Кратово.

Денес

Во последните децении, бродоградбата во Македонија е ограничена на:

• Охридското Езеро — изработка на традиционални кајчиња за риболов и туризам.
• Соработки — македонски компании соработуваат со меѓународни бродоградилишта, особено во Грција.