Втора опиумска војна

Втората опиумска војна, позната и како Втора англо-кинеска војна или Вojна на стрелата, се водела од 1856 до 1860 година помеѓу Кина, предводена од династијата Ќинг, и коалиција од западни сили, првенствено Велика Британија и Франција, со поддршка од САД и Русија во одредени фази.

Втора опиумска војна Дел од Опиумските војни La bataille de Palikiao.jpg Palikao's bridge, on the evening of the Battle of Palikao, by Émile Bayard Датум 8 октомври 1856 – 24 октомври 1860 Место Кина Исход Allied victory Предлошка:Nwr Територијални промени * Kowloon Peninsula and Stonecutters Island ceded to form part of British Hong Kong Outer Manchuria ceded to Russia Завојувани страни  Обединето Кралство  Франција  Руско Царство  САД  Кина Команданти и водачи Queen Victoria Lord Palmerston Lord Derby Michael Seymour Charles Straubenzee James Grant Napoleon III Rigault de Genouilly Charles Montauban Andrew Hull Foote Josiah Tattnall III Александар II Александар Черњишов Алексеј Фјодорович Орлов Филип фон Брунов Xianfeng Emperor Prince Gong Ye Mingchen Sengge Rinchen Сила 13,127[1] 7,000[2] 7,400[се бара извор] (Eight Banners and Green Standard Army) Жртви и загуби  Обединето Кралство 134 killed, 642 wounded 3 gunboats sunk 3 gunboats grounded 1 launch destroyed 1 gunboat damaged[се бара извор]  Франција 25+ killed, 146+ wounded[се бара извор]  САД 11 killed, 23 wounded 2 sloops damaged 1 launch damaged[се бара извор] * 2,100–2,801 killed and wounded 2,100 captured 10+ forts captured 736 guns and artillery pieces captured 99–109+ war junks captured or destroyed[се бара извор]

Предлошка:Campaignbox Second Opium War

Историски контекст

Војната била продолжение на тензиите од Првата опиумска војна (1839–1842), чиј исход (Договорот од Нанкинг) не ги решил целосно трговските и дипломатските спорови меѓу Кина и западните сили. Главните причини за војната биле желбата на западните сили за поголем пристап до кинескиот пазар, легализација на трговијата со опиум и проширување на екстериторијалните права за странците во Кина.

Поводи за војната

Непосредниот повод за војната бил инцидентот со бродот „Arrow“ во октомври 1856 година. Овој брод, регистриран во Хонгконг под британско знаме, бил запленет од кинеските власти во Кантона (Гуангџоу) под обвинение за пиратерија и шверц. Британците го искористиле инцидентот за да извршат притисок врз Кина, тврдејќи дека запленувањето го прекршило Договорот од Нанкинг. Истовремено, Франција се вклучила во конфликтот поради убиството на француски мисионер во Кина, што го оправдала нивниот воен ангажман.

Тек на војната

Војната се одвивала во две главни фази, со неколку клучни настани:

1. Прва фаза (1856–1858): Британските и француските сили, со поморска и копнена надмоќ, започнале офанзива против кинеските пристаништа. Во декември 1857 година, сојузничките сили го зазеле Кантона, а во мај 1858 година го освоиле Тјенцин (Тијанџин), клучен град близу Пекинг. Овие порази ја принудиле династијата Ќинг да ги потпише договорите од Тјенцин во јуни 1858 година со Британија, Франција, Русија и САД. Овие договори предвидувале отворање на нови пристаништа за трговија, легализација на трговијата со опиум, право на странски дипломати да престојуваат во Пекинг и слобода за христијанските мисионери.
2. Втора фаза (1859–1860): Кина одбила да ги ратификува договорите, што довело до продолжување на војната. Во 1859 година, британските и француските сили се соочиле со отпор кај утврдувањата Таку близу Тјенцин, но во 1860 година започнале нова офанзива. Сојузниците го зазеле Тјенцин и напредувале кон Пекинг. Во октомври 1860 година, тие го окупирале Пекинг, а царот Ксијанфенг избегал во внатрешноста. За време на окупацијата, британските и француските сили го ограбиле и запалиле Летниот дворец (Јуанмингјуан), што се смета за еден од најтрауматичните настани во кинеската историја.

Улогата на Русија и Николај Игнатјев

Иако Русија не учествувала директно во воените дејства, таа одиграла клучна дипломатска улога. Николај Игнатјев, тогашен руски пратеник во Кина, вешто ја искористил слабата позиција на династијата Ќинг за да ги унапреди руските интереси. Тој се понудил како посредник меѓу Кина и западните сили, ветувајќи поддршка на Ќинг во замена за територијални отстапки. Како резултат, во ноември 1860 година бил потпишан Договорот од Пекинг, кој, покрај потврдувањето на договорите од Тјенцин, и овозможил на Русија да добие огромни територии во регионите на Амур и Усури (денешен Далечен Исток на Русија, вклучувајќи го и Владивосток). Овој успех го зацврстил угледот на Игнатјев како еден од најуспешните руски дипломати на 19 век.

Исход и последици

Втората опиумска војна завршила со потпишувањето на Договорот од Пекинг во октомври 1860 година. Клучните резултати вклучувале:

• Отворање на 11 нови пристаништа за странска трговија.
• Легализација на трговијата со опиум, што ја влошило опиумската криза во Кина.
• Право на странските дипломати да престојуваат во Пекинг.
• Слобода за христијанските мисионери да дејствуваат во Кина.
• Територијални отстапки за Русија, вклучувајќи ги регионите на Амур и Усури.
• Финансиски репарации од Кина кон Британија и Франција.

Војната имала далекусежни последици за Кина, означувајќи го почетокот на таканаречениот „Век на понижување“ (1839–1949). Династијата Ќинг била дополнително ослабена, што го поттикнало внатрешното незадоволство и бунтови, како Тајпиншкото востание. За западните сили, војната го зацврстила нивното економско и политичко влијание во Кина, додека за Русија означувала значително проширување на нејзината империја во Азија.