Зацрпување (астрономија)

Зацрпување (англиски: dredge-up) — една од неколку развојни фази кај некои ѕвезди кога струевитиот слој се протега од површината на ѕвездата до јадреното подрачје, каде материјата претрпела соединување. Така, производите на соединување се мешаат со внатрешните слоеви на ѕвездената атмосфера, каде можат да се забележат во спектрите на ѕвездата.

Фази

• Прво зацрпување

  Првото зацрпување се јавува кога ѕвездата од главната низа ќе стапи на гранката на црвени џинови. Поради струевитото мешање, надворешната атмосфера покажува спектарски белег на водородно соединување: Соодносите ¹²C/¹³C и C/N се намалуваат, а површинската застапеност на литиумот и берилиумот може да се смали. Навидум нелогичното постоење на црвени џинови богати со литиум кои поминале низ прво зацрпување се должи на ситуации како пренос на масата.^[1]

• Второ зацрпување

  Второто зацрпување се јавува во ѕвезди со 4-8 Сончеви маси. Кога хелиумското соединување во јадрото ќе запре, струењето ги меша производите од CNO-циклусот.^[2] Ова зацрпување предизвикува зголемување на површинското присуство на ⁴He и ¹⁴N, а количеството на ¹²C и ¹⁶O се намалува.^[3]

• Трето зацрпување

  Третото зацрпување се јавува откако ѕвездата ќе стапи на асимптотската гранка на џинови, по блесокот во обвивката што гори хелиум. Производите од хелиум, јаглерод и s-процесот се издигаат на површината, зголемувајќи го уделот на јаглерод во однос на кислородот; кај некои поголеми ѕвезди ова е процесот кој ја претвора ѕвездата во јаглеродна ѕвезда.^[3]

Напомена: Називите на заврпувањата се водат според развојната и структурна состојба на ѕвездата во која се јавува секое од нив, а не според редоследот по кој се случуваат во дадена ѕвезда. Некои ѕвезди со помала маса претрпуваат прво и трето зацрпување во нивниот развој, без ниднаш да поминат низ второ.