Здралци

Здралци (Здралца или Зрелци; грчки: Αμπελόκηποι, Амбелокипи; до 1926 г. Σδράλτση, Сдралци^[2] — село во Костурско, Егејска Македонија, денес во општината Рупишта од Костурскиот округ на Западна Македонија, Грција. До денес е населено исклучиво со Македонци.^[3]

Здралци Αμπελόκηποι
Здралци
Местоположба во областа Здралци Местоположба на Здралци во Костурскиот округ и областа Западна Македонија
Координати: 40°27.57′N 21°18.36′E
Земја	Грција
Област	Западна Македонија
Округ	Костурски
Општина	Рупишта
Општ. единица	Јон Драгумис
Надм. вис.	&10000000000000618000000618 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	630
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Географија

Селото се намира на 3 километра югоизточно от Костурското Езеро, на пътя от Дупјак за Богатско. Землището на Здралци е 11 км².^[3]

Историја

Во Отоманското Царство

Икона на св. Модест од XVIII век во Здралци

На почетокот на XIX век францускиот конзул кај Али-паша Јанински Франсоа Пуквил го спомнува селото како Sdreotza.^[4] Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) веи дека Стралица се состои од 30 македонски куќи, 45 семејни двојки и 75 нуфузи (глави на семејства). Жителите се занимавале со земјоделство, градинарство и обработување на туѓа земја.^[5][6]}}

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Зрѣлца имало 270 жители Македонци.^[5][7]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Здрелза е чисто македонско село во Костурската каза на Горичкиот санџак со 50 куќи.^[8]

На почетокот на XX век во Здралци работела грчката пропаганда и селото било под врховенството на Цариградската патријаршија. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Здрелца имало 400 Македонци под патријаршијата и во селото работело грчко училиште.^[5][9] Во училиштето предавал Николаос Папасидерис, подоцна митрополит Никифор Костурски.^[10][11]

Според грчка статистика од 1905 г. селото имало 250 жители.^[12] Летото 1905 г. андартскиот капетан Никола (Лаки) Дељо го убил кметот Козма.^[13]

Според Георги Константинов Бистрицки, Здрелца пред Балканските војни имало 90 македонски куќи.^[5][14] Боривое Милоевиќ („Јужна Македонија“) за приближно истиот период вели дека Зрелци имало 50 куќи на македонски христијани.^[15]

Во Грција

За време на Балканските војни селото е окупирано од грчка војска, и во 1913 г. влегло во состав на Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година населението броело 246 жители, кое во 1920 г. се згоелмило на 311.^[3] Во 1926 г. селото е преименувано во Амбелокипи. На пописот од 1928 г. во Здралци се заведени 345 лица.^[3]

Населението произведува жито, грав и градинарски култури.^[3]

Селото не настрадало во Граѓанската војна и затоа населението продолжило да расте.^[3]

Месности во Здралци преименувани со службен указ на 5 мај 1969 г.

Име	Грчки	Ново име	Грчки	Опис
Магаричово	Μαγαρίτσοβο	Дихало	Δίχαλο[16]

Население

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	425	425	449	448	528	610	688	668	630

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

• „Св. Катерина“ — црквичка во јужниот дел на селото
• „Св. Никола“ — црквичка и светиче западно од селото
• „Св. Дух“ — црквичка јужно од селото, веднаш до реката и мостот
• Црква „Успение на Пресвета Богородица“ — главна црква од 1820-1830 г.
• „Св. Никола“ — параклис и скит (испосница) на стрмна карпа во планината, 3 км источно од селото

Личности

Отец Иван Шишков

Родени во Здралци

• Анастас Димитров (Αναστάσιος Δημητρίου) — андартски деец от ІІІ ред^[17]
• Васил Бацелов (Βασίλειος Μπατσέλας) — андартски деец, четник на Григорис Фалиреас (Закас)^[17]
• Иван Шишков (1876 – 1957) — просветен и духовен деец
• Козма Николов — кмет, убиен заедно со татко му Никола на сретселото од андарстскиот капетан Лаки Дељо на 31 јули или 1 август 1905 г^[18][19]
• Пандо Василев — учесник во МОО, II чета на VIII Костурска дружина, ранет во Втората балканска војна на 8 јули 1913 година, носител на бронзен медал^[20]
• Христо Атанасов — учесник во МОО, 27-годишен, II чета на VIII Костурска дружина, загинал на 6 ноември 1912 г. кај Дедеагач^[21]
• Јане Георгиев Јанев (на 75 години на 9 март 1943 г) — учесник во Илинденското востание со четата на Васил Чакаларов и борбата кај Черешница,^[22] преземањето на Невеска, преземањето на Клисура и борбата кај Прекопана. Водел битка и кај Горно Броди под команда на полковникот Анастас Јанков.^[23]
• Јане Динков — учесник во МОО, VIII Костурска дружина^[24]

Починати во Здралци

• Јоанис Накицас (? – 1906) — учесник во Грчката вооружена пропаганда во Македонија