Зографско евангелие

Зографско евангелие — средновековен македонски книжевен споменик кое потекнува од X или почетокот на XI век напишано на глаголица и пронајдено во Македонија^[1].

Зографско евангелие
Руска национална библиотека
Страна од Зографското евангелие на која започнува Евангелието по Марко "ⰵⰲⰰⰳⰳ[ⰵ]ⰾⰻⰵ ⱁⱅⱏ ⰿⰰⱃⱏⰽⰰ (Єваггєлїе отъ Маръка)"
Година на изработка	Крајот на Х или почетокот на XI век
Материјал	пергамент
Големина	304 листа
Писмо	Глаголица
Содржина	четвороевангелие со синаксар

Ракопис

Ракописот потекнува од крајот на Х или почетокот на XI век и е напишан на 304 листа од пергамент со димензии 180х225 мм^[1]. Кон првобитниот текст (272 листови) во XII век на местото на изгубени листови се додадени 16 нови листови испишани со глаголично писмо, а на крајот од ракописот во XIII век е додаден синаксар пишуван на кирилица^[1]. Вториот глаголички дел од ракописот е пишуван врз пергаментни листови од коишто претходно е избришан глаголички текст од X век^[1]. Недостасува почетниот дел од ракописот и неколку листа од внатрешниот дел на евангелието. Го пишувале двајца глаголописци - едниот од нив го пишувал основниот дел од ракописот, а другиот - додадениот палимпсестов дел, како и двајца кирилописци - при што едниот го запишувал синаксарот, а другиот кириличните записи во глаголичниот дел на ракописот. Од нив е познато само името на пишувачот на синаксарот - Јоан јереј^[1].

Писмо

Писмото на ракописот е обла глаголица. Аглести форми има кај поновиот глаголички текст, а глаголица од висечки тип има кај избришаниот текст од палимпсестовиот дел на ракописот^[1]. Користен е архаичен правопис со разделно пишување на ук, употреба на диграф шт и ретка вокализација на еровите^[1].

Особености

Некои од јазичните особеностите на овој ракопис се:^[2]

• двоеров правопис
• замена ъ > o и ь > e во силна позиција: cu, cu
• употреба на четири јусови знаци

Содржина

Според содржината претставува четвороевангелие со синаксар. Евангелието го опфаќа текстот од Матеј 3,11 до крајот на Евангелието според Јован.

Орнаментика

Минијатура на Св. Петар и Павле, лист 43.

Според орнаментиката ракописот содржи знаменца и коцновки во геометриски стил и плетени иницијали^[1]. Содржи и минијатура на апостолите Петар и Павле и уште неколку невешти цртежи^[1]. Повезот е нов и потекнува од XIX век и претставува имитација на окована подврзија од XIV век на грчки ракописен зборник од светогорскиот манастир „Пантократор“^[1].

Пронаоѓање

Ракописот е откриен во Зографскиот манастир во 1843 година од австрискиот конзул во Солун - Антун Михановиќ.^[1] Во 1860 монашкото братство му го подарило на рускиот цар Александар Втори кој го предал во Руската национална библиотека во Санкт Петербург, каде што и денес се чува под сигнатура Глаг.1^[1]. Дигиталната верзија е достапна во нивната дигитална ризница. зографско евангелие

Поврзано

„Зографско евангелие“ на Ризницата ?

• Список на глаголични ракописи