Орсон Велс

Џорџ Орсон Велс (Кеноша, 6 мај 1915 — Лос Анџелес, 10 октомври 1985 ) — американски режисер, глумец, писател, продуцент и магионичар кој е запаметен по неговата иновативна работа во филмот, радиото и театарот.^[1][2] Тој се смета за еден од најголемите и највлијателните филмски режисери на сите времиња.^[3]

Орсон Велс
Велс во 1937
Роден(а)	Џорџ Орсон Велс мај 6, 1915(1915-05-06) Кеноша, Висконсин, САД
Починал(а)	октомври 10, 1985(1985-10-10) (возр. 70) Лос Анџелес, Калифорнија, САД
Почивалиште	Ронда, Андалусија, Шпанија
Занимање	режисер глумец писател продуцент
Активен период	1931–1985
Значајни дела	Граѓанин Кејн (1941) Величествените Амберсонови (1942) Отело (1951) Допирот на злото (1958) Процес (1962) Полноќни камбани (1965)
Сопружник	Вирџинија Николсон (в. 1934; раз. 1940) Рита Хејворт (в. 1943; раз. 1947) Паола Мори (в. 1955)
Партнер	Долорес дел Рио (1940–1943) Оја Кодар (from 1966)
Деца	3, вклучувајќи ја Беатрис
Потпис

На 21 година, Велс режирал високопрофилни сценски продукции за Федералниот театарски проект во Њујорк - почнувајќи со прославената адаптација на „Макбет“ од 1936 година со афроамериканска екипа, а завршил со политичкиот мјузикл „Лулката ќе се заниша“ во 1937 година. Тој и Џон Хаусман го основале театарот „Меркјури“, независна театарска компанија со репертоар која презентирала продукции на Бродвеј до 1941 година, вклучувајќи ја и модерната, политички набиена претстава „Цезар“ (1937). Во 1938 година, неговата радио антолошка серија „Театар Меркјури во етерот“ му дала на Велс платформа да стекне меѓународна слава како режисер и наратор на радио адаптацијата на романот „Војната на световите “ од Х.Џ. Велс, што предизвикало некои слушатели да поверуваат дека се случува инвазија на Марс. Настанот го воздигнал 23-годишникот во озлогласеност.^[4]

Неговиот прв филм бил „Граѓанин Кејн“ (1941), кој го продуцирал, режирал и глумел како главниот лик, Чарлс Фостер Кејн. Сесилија Агер, додека ја пишувала рецензијата за него во списанието „ПМ“, напишала: „Гледајќи го, како никогаш порано да не сте гледале филм.“^[5] Постојано е рангиран како еден од најдобрите филмови некогаш направени. Тој режирал уште дванаесет играни филмови, од кои најпознати се „Величествените Амберсонови“ (1942), „Отело“ (1951), „Допирот на злото“ (1958), „Процес“ (1962) и „Полноќни камбани“ (1966).^[6][7] Велс глумел и во филмови на други режисери, играјќи го Рочестер во „Џејн Ер“ (1943), Хари Лајм во „Третиот човек“ (1949) и кардиналот Волзи во „Човек за сите времиња“ (1966).