Синхалски јазик

Синхалскиот (සිංහල siṁhala /ˈsiŋɦələ/), или понекогаш наречен синхалезиски, е индоариски јазик, од групата на индоирански јазици од семејството на индоевропски јазици. Јазикот е мајчин јазик на Синхалите, доминантната етничка група на Шри Ланка. Синхалскиот е национален и службен јазик на Шри Ланка. На Шри Ланка околу 16 милиони Синхали го зборуваат како мајчин јазик, а како втор јазик го зборуваат околу 3 милиони луѓе.^[2] Синхалскиот се пишува на синхалска азбука. Најсроден на синхалскиот јазик е малдивскиот, но не се меѓусебно разбирливи. Двата јазика ја сочинуваат подгрупата островски индоариски јазици од групата на јужни индоариски јазици.

Синхалски јазик
සිංහල siṁhala
Застапен во	Шри Ланка
Говорници	17 милиони  (2007)[1]
Јазично семејство	индоевропско индоирански индоариски јужни островски синхалски јазик
Претходни облици:	елу пракрит синхалски јазик
Дијалекти	веда (можеби креолски јазик)
Писмо	синхалска азбука
Статус
Службен во	Шри Ланка
Јазични кодови
ISO 639-1	si
ISO 639-2	sin
ISO 639-3	sin
Индско писмо Оваа страница содржи индски текст. Без соодветна поддршка самогласките може да се прикажуваат на неправилни места, а зборовите може да бидат без сврзници. Повеќе...

Етимологија

Зборот 'sinhala' потекнува од санскритскиот јазик, што пак одговара со средно индоарискиот поим 'Sīhala'; всушност 'синхала' е 'хела' или '(h)eḷu'. Двата поима го содржат зборот 'simha' или 'sīha' што значи „лав“.^[3] Според легендата, Синхабаху бил син на принцезата од Ванга и еден лав. Тој го убил неговиот татко и станал крал на Ванга. Неговиот син, Виџаја ќе пребегне од северна Индија во Ланка.^[4] Зборот 'la' се поврзува со значањето “обзема, зграпчува“,^[5] па така целосното име во слободен превод би било „фаќач на лав“ или „убиец на лав“. Сепак нема цврсти докази за ова, освен за поимот „лав“.

Развој

Развојот на синхалскиот јазик е поделен на 4 етапи:

• синхала пракрит (до 3 век)
• прасинхалски (3 - 7 век)
• средновековен синхалски (7 - 12 век)
• современ синхалски (12 век - денес)

Фонологија

		уснени	забно/ алвеоларни	ретрофлексни	палатални	веларни	глотални
носни		m	n̪	ɳ	ɲ	ŋ
експлозивни	безвучни	p	t̪	ʈ	tʃ	k
	звучни	b	d̪	ɖ	dʒ	ɡ
	пренасализирани	ᵐb	ⁿ̪d̪	ᶯɖ		ᵑɡ
фрикативни		(f)	s		(ʃ)		h
ротички			r
апроксимантни		ʋ	l		j

	предни		централни		задни
	долги	кратки	долги	кратки	долги	кратки
затворени	iː	i			uː	u
средни	eː	e		(ə)	oː	o
отворени	æː	æ	aː	a

Синхалски јазик
Писмо	синхалски
Пример	Прв член од „Декларацијата за човекови права“
Текст	සියලූ මනුෂ්‍යයෝ නිදහස්ව උපත ලබා ඇත. ගරුත්වයෙන් හා අයිතිවාසිකම් සමාන වෙති. යුක්ති අයුක්ති පිළිබඳ හැඟීමෙන් හා හෘදය සාක්ෂියෙන් යුත් ඔවුනොවුන්වුන්ට සැළකිය යුත්තේ සහෝදරත්වය පිළිබඳ හැඟීමෙනි.
	Siyalū manuṣyayō nidahasva upata labā. Garutvayen hā ayitivāsikam samāna veti. Yukti ayukti piḷiban̆da hæn̆gīmen hā hṛdaya sākṣiyen yut ovunōvunvunṭa sæḷakiya yuttō sahōdaratvaya piḷiban̆da hæn̆gīmen.
Македонски	Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
Портал: Јазици