Слепи кучиња

Слепите кучиња (латински: Spalacidae) образуваат семејство на глодачи која обединува ријачки цицачи адаптирани кон подземен начин на живеење: слепото куче, бамбусовиот стаорец и цокорите. Ова семејство, заедно со Platacanthomyidae, претставува една од најстарите гранки на подредот Muridae. До неодамна, овие глодачи припаѓаа на различни семејства: Spalacidae, Rhizomyinae и потсемејството на цокори од семејството на хрчаци. Меѓутоа, скорешните генетски истражувања открија дека овие групи се монофилетски.

colspan=2 style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;" | Слепи кучиња Период: Ран миоцен - денес
Мал бамбусов стаорец, Cannomys badius.
colspan=2 style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;" | Научна класификација
Царство:	Animalia
Колено:	Chordata
Класа:	Mammalia
Ред:	Rodentia
Натсемејство:	Muroidea
Семејство:	Spalacidae Gray, 1821
colspan=2 style="text-align: center; background-color: transparent; text-align:center; border: 1px solid red;" | Потсемејства
Spalacinae Myospalacinae Rhizomyinae

Општи одлики

Во семејството има ријачки или полуријачки глодачи за кои е карактеристично крупното брановидно тело, недоразвиените очни јаболки и ушни школки, ниското и густо крзно и кратките екстремитети. Опашката е кратка (долга колку половина од телото). Черепот има широка клиновидна форма, а мускулатурата на вратот е силна. За повеќето видови (освен цокорите, кои ријат со помош на предните екстремитети) се карактеристични широки испапчени секачи. Големината на телото варира од белозабото мало слепо куче (Nannospalax leucodon), чија должина изнесува 13 cm, а тежи околу 100 g, до џиновскиот бамбусов стаорец, кој при должина на телото од 48 cm тежи до 4 кг. Кај некои видови (африкански бамбусови стаорци) мажјаците се поголеми од женките; кај другите половиот диморфизам не е изразен.

Начин на живеење

Слепите кучиња се распространети во Стариот Свет. Во Европа тие се среќаваат од југоисточна Европа до Африка, на запад до Либија, а на југ до северна Танзанија; во Азија достигнуваат од Блискиот Исток и Мала Азија до островот Суматра. Два вида на слепи кучиња — џиновското и обичното се среќаваат на територијата на Русија.

Поголем дел од својот живот овие глодачи го минуваат под земјата, градејќи сложени системи на тунели со гнездови комори, складишта и тоалети. Почвата ја раскопуваат пред сè со секачите (слепото куче и бамбусовиот стаорец) или со предните екстремитети (цокорите). За риење, овие глодачи ги претполагаат влажните ровки почви, при што избегнуваат сушни станишта; на планините се среќаваат до 4000 m надморска височина. Ова се солитарни територијални животни кои ги заштитуваат своите гнездилишта и посед. Активни се во текот на целата година; дневната активност зависи од видот. Повеќето видови заседнуваат во своето место на живеење, додека други скитаат во потрага по храна. Се хранат најмногу со подземните делови на растенијата: корења, луковици и ризоми. Зелените делови на растенијата, плодовите, семињата, но и инсектите и другите безрбет ги користат помалку. Многу видови се штетници на земјоделските култури.

Систематика

Обично слепо куче, Spalax microphthalmus.

• Потсемејство вистински слепи кучиња — Spalacinae
  • Слепо куче (Spalax)
    • Песочно слепо куче (Spalax arenarius)
    • Џиновско слепо куче (Spalax giganteus)
    • Балканско слепо куче (Spalax graecus)
    • Обично слепо куче (Spalax microphthalmus)
    • Spalax zemni
  • Мало слепо куче (Nannospalax)
    • Nannospalax leucodon
    • Nannospalax nehringi
    • Nannospalax ehrenbergi
• Потсемејство бамбусови стаорци — Rhizomyinae
  • Бамбусов стаорец (Rhizomys)
    • Rhizomys sinensis
    • Rhizomys pruinosus
    • Rhizomys sumatrensis
  • Мали бамбусови стаорци (Cannomys)
    • Мал бамбусов стаорец (Cannomys badius)
  • Африкански бамбусови стаорци (Tachyoryctes)
    • Tachyoryctes macrocephalus
    • Tachyoryctes splendens
• Потсемејство цокори — Myospalacinae
  • Цокор (Myospalax)
    • Myospalax aspalax
    • Myospalax epsilanus
    • Myospalax myospalax
    • Myospalax psilurus
    • Myospalax fontanierii
    • Myospalax rothschildi
    • Myospalax smithii
  • Просифнеус

Африканските бамбусови стаорци понекогаш се вбројуваат во одделно потсемејство — Tachyoryctinae.

Природозаштитен статус

Од 36 видови во семејството, 7 се внесени во Црвената список на Меѓунардоното здружение за заштитна на природата како загрозени:

• Балканско слепо куче (Spalax graecus),
• Џиновско слепо куче (Spalax giganteus),
• Обично слепо куче (Spalax microphthalmus),
• Песочно слепо куче (Spalax arenarius),
• Белозабо мало слепо куче (Nannospalax leucodon),
• Етиопски бамбусов стаорец (Tachyoryctes macrocephalus),
• Кинески цокор (Myospalax fontanierii).

Извор

• Animal Diversity Web: Spalacidae