Транслитерација по Вајли

Транслитерацијата по Вајли е систем за транслитерација (романизација) на тибетското писмо. Овој метод за транслитерација ги користи само стандардните букви од англиската азбука. Името потекнува од Турел Вајли, кој го составил овој систем во неговата статија „Стандарден систем за тибетска транслитерација“, објавена во 1959 година.^[1] Така, овој систем станал стандарден систем за транслитерација на писмото, особено во САД.

Согласки

Системот на Вајли за транслитерација на тибетските согласки е:

T	В	МФА	Т	В	МФА	Т	В	МФА	Т	В	МФА
ཀ	ka	[ká]	ཁ	kha	[kʰá]	ག	ga	[ɡà/kʰà]	ང	nga	[ŋà]
ཅ	ca	[tɕá]	ཆ	cha	[tɕʰá]	ཇ	ja	[dʑà/tɕʰà]	ཉ	nya	[ɲà]
ཏ	ta	[tá]	ཐ	tha	[tʰá]	ད	da	[dà/tʰà]	ན	na	[nà]
པ	pa	[pá]	ཕ	pha	[pʰá]	བ	ba	[bà/pʰà]	མ	ma	[mà]
ཙ	tsa	[tsá]	ཚ	tsha	[tsʰá]	ཛ	dza	[dzà/tsʰà]	ཝ	wa	[wà]
ཞ	zha	[ʑà/ɕà]	ཟ	za	[zà/sà]	འ	'a	[ɦà/ʔà]	ཡ	ya	[jà]
ར	ra	[rà]	ལ	la	[là]	ཤ	sha	[ɕá]	ས	sa	[sá]
ཧ	ha	[há]	ཨ	a	[ʔá]

Крајната буква од писмото, нултата согласка ཨ, не се транслитерира. Нејзината присутност е означена со почетен самогласен слог.

Во тибетското писмо, некои букви се пишуваат лево, десно, горе и долу од дадениот слог. Ова правиле не важи за транслитерацијата, освен групата gy-, која може да биде напишана како претставка g или супфикс y. Овие се означуваат со употреба на точка меѓу g и y. На пример, གྱང 'ѕид' е gyang, додека གཡང་ 'јама' е g.yang.

Самогласки

Четирите самогласни знаци (дадени во овој пример со согласката ཨ) се:

ཨི i

ཨུ u

ཨེ e

ཨོ o

Кога слогот нема самогласен знак, гласот 'а' се користи да се означи стандардната 'а' (пр. ཨ་ = a).