Херакле

Херакле, Херкул (старогрчки: Ἡρακλῆς, латински: Hercules) — старобалкански полубог, син на Зевс и на смртната жена Алкамена.^[1] Најстарите римски извори укажуваат дека легендата за овој јунак во Стариот Рим била преземена од Грција и таа се надоврзува на митскиот италијански овчар Рекаран или Гаран, познат по својата физичка сила. Покрај наследените митски и иконографски особини, римскиот Херкул се одликувал и со низа особини кои биле типично римски. Така, името Херкулес не е директно позајмено од грчкото име Херакле, туку претставува модификација на етрурското име Херкелер. Инаку, зборот Херакле буквачно значи „во слава на Хера“.

Херкулес, позлатена бронза од 2 век п.н.е. (Капитолски музеи)

Опис

Херкул најчесто е прикажан со наметка од лавовска кожа и топуз, а на мозаиците е со темен, исончан тен. Иако бил победник и голем воин, според митовите, Херакле бил способен и за измами и нечесни измами за да постигне победа. Бил познат по тоа што го направил светот побезбеден за човештвото, бидејќи уништил многу опасни чудовишта. Неговото жртвување за луѓето му обезбедило одобрување и заштита од боговите.

Животопис

Според шестото пеење на епот „Енеида“, Херкул го ослободил Тезеј кој бил заробен во подземниот свет. Притоа, при влезот во подземниот свет, Херкул го совладал троглавото куче Кербер, врзувајќи го со синџир.^[2]

Кога Херкул се оженил со Дејанира, кентаурот Несо ѝ се понудил да ја пренесе на својот грб преку една река, но притоа се вљубил во неа и се обидел да избега со неа. Сепак, Херкул го забележал и го ранил со отровна стрела. Тогаш Несо ја излажал Дејанира, убедувајќи ја дека Херкул ќе ѝ остане засекогаш верен ако му ја облече кошулата натопена со неговата крв. Кога Херкул ја облекол кошулата, се отрул затруената крв и умрел.^[3]

Дванаесетте подвизи на Херакле

Римски релјеф (3 век н.е.) што претставува низа од трудовите на Херакле. Од лево надесно: Немејскиот лав, Лернејската хидра, Еримантиската свиња, Керинејскиот елен, Стимфалиските птици, појасот од Хиполита, шталите на Ауги, Критскиот бик и кобилите на Диомед.

Дванаесетте подвизи на Херакле се серија епизоди во врска со покајанието извршено од Херакле.^[4] Тие биле постигнати во служба на кралот Евристеј.

1. Немејскиот лав
2. Лернејската хидра
3. Еримантски вепар
4. Керинејскиот елен
5. Стимфалиските птици
6. Шталите на Ауги
7. Критскиот бик
8. Кобилите на Диомед
9. Појасот на Хиполита
10. Говедата на Герион
11. Златните јаболки на Хесперидите
12. Троглавиот Кербер

Херкул во уметноста и популарната култура

Херкул како тема во книжевноста

• „Херкул и топката“ — басна на старогрчкиот баснописец Езоп.^[5]
• „Полудениот Херкул“ (латински: Hercules Furens) — трагедија од Сенека.
• „Херакле и Антај“ — песна на ирскиот поет Шејмас Хини.^[6]

Херкул како тема во филмот

• „Херкул: Легендарните патувања“ (Hercules: The Legendary Journeys) - американска телевизиска серија од 1995-1999 година.^[7]
• „Херкул во Њујорк“ (Hercules in New York) - американски филм од 1970 година.^[8]
• „Херкул“ (Hercules) - американски филм од 1983 година.^[9]
• „Херкул“ (Hercules) - американски анимиран филм од 1997 година.^[10]
• „Херкул“ (Hercules) - американски филм од 2014 година.^[11]
• „Легендата за Херкул“ (The Legend of Hercules) - американски филм од 2014 година.^[12]

Херкул како тема во музиката

• „Херкуловите столбови (враќање дома)“ (The pillars of Hercules (Homeocming)) - песна на Никола Коџабашија и групата „Фолтин“ од 2011 година.^[13]

Поврзано

• Херакле (принц) — син на Александар Македонски
• Хераклеја