Црници

Црниците или смокви (науч. Moraceae) се фамилија на цветни растенија која состои од 53 родови и околу 1500 видови нашироко распространети во тропските и суптропските региони, а помалку во умерените. Тука припаѓаат некои добро познати растенија, како црницата, белата дудинка, смоквата и украсното собно растение еластичен фикус.

Moraceae Период: креда - денес
Плод и листови на бела дудинка (Morus alba)
Научна класификација
Царство:	Растенија
Колено:	Скриеносеменици
Класа:	Дикотиледони
Ред:	Розовидни
Семејство:	Црници (Dumort., 1829) Gaudich., in Trinius, 1835, nom. cons.
Родови
во текстот

Претставниците од Moraceae се еднодомни или дводомни дрвја, грмушки, лијани или поретко тревести растенија од кои речиси сите поседуваат млечен сок во своите стебла.

Морфологија

Листовите се прости и последователни (поретко наспрамни). Прилисниците се мали и странично распоредени, а понекогаш може да образуваат капа околу пупките, со што оставаат цилиндрична лузна.

Плодови на обичната смоква (Ficus carica).

Цветовите се еднополови и ситни и најчесто се густо распоредени на растението. Овие густи збирови на цветови обично заземаат форма на реса. Речиси секогаш околуцветникот се состои од 4 до 5 недиференцирани венечни ливчиња, меѓутоа, понекогаш и помалку, а кај некои видови околуцветникот отсуствува. Еден типичен машки цвет е составен од четири прашници, при што секој прашник е спротивен на секое венечно ливче. Женските цветови имаат плодник изграден од два плодни листови, најчесто со две устенца, иако едното од нив понекогаш може да е потиснато. Плодникот е натцветен или потцветен и се состои од еден семенов зачеток сместен во една локула. Плодовите се од типот на костелка и ахенија, при што често се агрегирани во повеќеделен плод.

Систематика

Порано оваа фамилија била класифицирана во веќе непостоечкиот ред Urticales. Скорешните генетски испитувања ја сместуваат оваа фамилија во редот Rosales, кој, пак, е сместен во разгранок (клад) на т.н. уртикалски розиди, во кој се вклучени и фамилиите Ulmaceae, Celtidaceae, Cannabaceae и Urticaceae. Cecropia, вид кој порано бил класифициран во Moraceae, денес е дел од Urticaceae (фамилија на копривата).^[1]

Оваа фамилија вклучува 5 племиња: Artocarpeae, Moreae, Dorstenieae, Ficeae и Castilleae. Со исклучок на Moreae, кое е големо и морфолошки разновидно племе со широко географско распространување, другите племиња се монофилетски ^[2]. Според молекуларните анализи, се покажало дека, спротивно на мислењето дека дводомноста еволуирала од еднодомноста, токму дводомноста е попримитивна кај Moraceae, додека еднодомноста еволуирала во оваа фамилија и до четири пати.^[3]

Ficus elastica, еластичен фикус, листови и соцветие.

Список на родови од Moraceae

Antiaris Antiaropsis Artocarpus - лебно дрво Bagassa Batocarpus Bosqueiopsis Brosimum Broussonetia Castilla Clarisia Craterogyne Cudrania Dorstenia Fatoua

Ficus - смокви, бањани Helianthostylis Helicostylis Hullettia Maclura Maquira Mesogyne Metatrophis Milicia Morus - дудинка Naucleopsis Olmedia Olmediopsis Parartocarpus

Perebia Poulsenia Prainea Pseudolmedia Scyphosyce Sorocea Sparattosyce Streblus Treculia Trilepisium Trophis Trymatococcus Utsetela

Црниците како тема во уметноста и во популарната култура

Црниците се јавуваат како тема во делата од ументоста и популарната култура, како:

• „Под муренката“ (Под дудом) - песна на српскиот поет Владислав Петковиќ - Дис.^[4]