Шумска шлука

Шумската шлука (науч. Scolopax rusticola) е средно мала крајбрежна птица која живее во умерена и субарктичка Евроазија. Перјето ѝ е сообразно со околината во која се камуфлира, со црвеникавокафеави горни делови и кремави долни делови на телото. Очите ѝ се сместени назад на главата и ѝ даваат прегледност од 360° додека таа си пасе со долгиот, чувствителен клун, барајќи храна.

Шумска шлука
Заштитен статус
Незагрозен  (МСЗП 3.1)[1]
Научна класификација
Царство:	Животни
Колено:	Хордови
Класа:	Птици
Ред:	Бекасови
Семејство:	Мочварки
Род:	Scolopax
Вид:	Шумска шлука
Научен назив
Scolopax rusticola Linnaeus, 1758

Scolopax rusticola rusticola

Мажјакот изведува специфичен додворувачки лет во вид на „стапче“. Женката, пак, кога е во опасност ги носи пилињата меѓу нозете, во канџите или на грбот додека лета, иако е ова реткост да се види. Светската популација изнесува од 15 до 16 милиони птици. Ја има и во Македонија.

Опис

Возрасните птици се долги 33-38 см, вклучувајќи го и долгиот, прав клун (6-8 см), и има распон на крилјата 55-65 см.^[2] Шумската шлука има криптичка обоеност за да се камуфлира во својата животна средина. Горните делови ѝ се прошарани со кафеаво-црвеникави бои, а долните делови ѝ се кремави. Главата е набраздена со црно, а очите ѝ се сместени многу назад, што ѝ овозможува прегледност од 360°.^[3][4] Крилјата ѝ се заоблени, а основата на клунот е месо боја со црн врв. Нозете варираат од сиви до розовикави.^[3] Овој вид има изразен полов диморфизам, со мажјаци многу поголеми од женки,^[5] но по друго не се разликуваат и не се препознаваат од далеку.^[3]

Таксономија

Своето научно име шумската шлука го добила од Карл Лине во неговата Systema naturae во 1758.^[6] Името произлегува од грчкото skolopax, кое значи 'шумска шлука', и латинското rusticus ('селско') и colere ('живее').^[5] Видот е монотипичен^[5], а најблиски роднини му се другите птици од родот Scolopax.^[7]

Распространетост и живеалиште

Околу една третина од светската популација живее во Европа, со повеќе од 90% во Русија и Скандинавија. Распространетоста се протега од Скандинавија до Средоземјето и Канарски Острови и од западна Европа до Русија.^[8] Птиците што живеат на север се преселници, а оние од потоплите краеви се постојани жители.^[9]

Шумската шлука има широк опсег кој опфаќа 10 милиони км² и популација од 15 до 16 милиони птици.

Живеалиштето на шумската шлука се големите, неограничени шуми - листопадни, зимзелени и мешани, со ниски грмушки. Местата на размножување мора да имаат мешавина од суви, топли места за одмор, влажни за хранење и чистинки за летање.^[9]

Поведение

Оваа птица е најактивна во мугри и самрак, а ретко преку ден, освен ако не е вознемирена, кога одлетува со силно павтање со крилјата. ^[2] Летот им е сличен на був или лилјак, неконтролиран, со извртување, но кога се селат летаат брзо и директно.^[3] Тие се обично сами, и летаат одвоено, но може да се здружат со други птици ако времето или географските прилики го наложуваат тоа.^[9]

Размножување

Возрасен со пилиња

Мажјакот го изведува својот додворувачки лет, наречен „стапче“ меѓу април и јуни. Тој лета над дрвјата со растреперени крилја и потоа се стрмоглавува надолу со насочен клун, испуштајќи неколку длабоки гракања пропратени со остар крик.^[2][10] Гнездото го поставува на земја, малку скриено во шумата или во висок врес. Тоа е во облик на обрабена чашка^[2] или мала дупка^[11][12] обрабена со суви лисја или други растенија.^[13] Имаат само едно легло во кое несат 4 бели или кремави јајца со светлокафеави или сиви дамки,^[11] кои ги лежи само женката 21-24 дена. Пилињата веднаш го напуштаат гнездото и се оперјуваат по 15-20 дена, иако можат кратко да летаат по десетина дена.^[14] Кога е во опасност, мајката може да лета носејќи ги пилињата меѓу нозете, во канџите или на грбот. Ова ретко може да се види.^[4]

Исхрана

Шумската шлука се храни копкајќи со клунот во меката почва зад грмушки, обично добро скриена. Главно, јадат црви, но, исто така, инсекти и нивните ларви, слатководни мекотели и некои растителни семиња. ^[12] Во студените зими кога земјата замрзнува, тие се принудени да јадат семиња.^[8]

Односи со луѓето

Лов

Во многу земји шумската шлука е предмет на спортски лов, а нејзината големина, брзина и начин на летање претставува предизвик за ловџиите. Во кулинарски цели, најдобра е за јадење од октомври до декември. По стрелањето, птицата се остава да виси, за да ѝ се подобри вкусот, а се јаде како предјадење или за доручек.

Во фолклорот и културата

Во Велика Британија, раното пристигнување на преселниците од овој вид наесен, значи дека годината ќе биде бериќетна, со добра берба, а особено ако останат до пролет. Порано се верувало дека овие птици летаат на Месечината во месеците кога не се во Британија, и првата полна месечина во ноември, кога голем број пристигнуваат на британските брегови, понекогаш се нарекува „Месечина на шумската шлука“ ('woodcock moon').^[15]

Рени и Вилсон напишаа дека англиското презиме Вудкок (Woodcock) произлегло од прекарот од оваа птица, што значи, „будала“, „глупак“.^[4][16] Но, оваа хипотеза е непријатна од многу причини.