എഡ്ഗർ ഡൈക്സ്ട്രാ

എഡ്‌സ്‌ജെർ വൈബ് ഡിജക്‌സ്ട്ര (/ˈdaɪkstrə/ DYKE-strə; Dutch: [ˈɛtsxər ˈʋibə ˈdɛikstra] ^ⓘ; (ജനനം:1930 മെയ് 11, മരണം:2002 ഓഗസ്റ്റ് 6) ഒരു ഡച്ച് കമ്പ്യൂട്ടർ ശാസ്ത്രജ്ഞൻ, പ്രോഗ്രാമർ, സോഫ്റ്റ്വെയർ എഞ്ചിനീയർ, സിസ്റ്റം സയന്റിസ്റ്റ്, സയൻസ് ഉപന്യാസകൻ,^[1][2] കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് സയൻസിന്റെ പ്രഥമ പ്രവർത്തകനുമായിരുന്നു.^[3]പരിശീലനത്തിലൂടെ സൈദ്ധാന്തിക ഭൗതികശാസ്ത്രജ്ഞനായിരുന്ന അദ്ദേഹം 1952 മുതൽ 1962 വരെ മാത്തമാറ്റിഷ് സെന്ററിൽ (ആംസ്റ്റർഡാം) പ്രോഗ്രാമറായി ജോലി നോക്കി. ജീവിതകാലം മുഴുവൻ യൂണിവേഴ്സിറ്റി പ്രൊഫസറായ ഡിജ്‌സ്ട്ര 1984 മുതൽ ഓസ്റ്റിനിലെ ടെക്സാസ് സർവകലാശാലയിൽ കമ്പ്യൂട്ടർ സയൻസസിലെ ഷ്ലംബർജർ സെഞ്ചേനിയൽ ചെയർ ആയി 1999 ൽ വിരമിക്കുന്നതുവരെ തുടർന്നു. ഐൻഡ്‌ഹോവൻ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഓഫ് ടെക്‌നോളജിയിൽ (1962–1984) ഗണിതശാസ്ത്ര പ്രൊഫസറും ബറോസ് കോർപ്പറേഷനിൽ (1973–1984) റിസർച്ച് ഫെലോയുമായിരുന്നു. പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷകളുടെ വികസനത്തിന് നൽകിയ അടിസ്ഥാനപരമായ സംഭാവനകളുടെ പേരിലാണ് എഡ്ഗർ ഡൈക്സ്ട്രാ സ്മരിക്കപ്പെടുന്നത്.

എഡ്ഗർ വൈബ് ഡൈക്സ്ട്രാ
ജനനം	(1930-05-11)മേയ് 11, 1930 Rotterdam, Netherlands
മരണം	ഓഗസ്റ്റ് 6, 2002(2002-08-06) (72 വയസ്സ്) Nuenen, Netherlands
അറിയപ്പെടുന്നത്	Dijkstra's algorithm Goto Considered Harmful THE multiprogramming system Semaphore
അവാർഡുകൾ	Turing Award Association for Computing Machinery
Scientific career
Fields	Computer science
Institutions	Mathematisch Centrum The University of Texas at Austin

കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് സയൻസിന്റെ സ്ഥാപക തലമുറയിലെ ഏറ്റവും സ്വാധീനമുള്ള വ്യക്തികളിൽ ഒരാളായ ഡിജ്‌സ്ട്രാ ഒരു എഞ്ചിനീയറിംഗിൽ നിന്നും സൈദ്ധാന്തിക വീക്ഷണകോണിൽ നിന്നും പുതിയ ഡിസിപ്ലിൻ രൂപപ്പെടുത്താൻ സഹായിച്ചു.^[4][5] കംപൈലർ നിർമ്മാണം, ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾ, വിതരണ സംവിധാനങ്ങൾ, സീക്വൻഷൽ, കൺകറന്റ് പ്രോഗ്രാമിംഗ്, പ്രോഗ്രാമിംഗ് പാരഡിഗം ആൻഡ് മെത്തഡോളജി, പ്രോഗ്രാമിംഗ് ലാംഗ്വേജ് റിസർച്ച്, പ്രോഗ്രാം ഡിസൈൻ, പ്രോഗ്രാം ഡെവലപ്മെന്റ്, പ്രോഗ്രാം വെരിഫിക്കേഷൻ, സോഫ്റ്റ്വെയർ എഞ്ചിനീയറിംഗ് തത്വങ്ങൾ, ഗ്രാഫ് അൽഗോരിതംസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെ കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് സയൻസിന്റെ വിവിധ മേഖലകൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന സംഭാവനകളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പല പ്രബന്ധങ്ങളും പുതിയ ഗവേഷണ മേഖലകളുടെ ഉറവിടമാണ്. കമ്പ്യൂട്ടർ സയൻസിൽ ഇപ്പോൾ നിലവാരമുള്ള നിരവധി ആശയങ്ങളും പ്രശ്നങ്ങളും ആദ്യം തിരിച്ചറിഞ്ഞത് ഡിജ്‌സ്ട്രയും മറ്റുള്ളവരുമാണ്.^[6][7] കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിംഗിന്റെയും കമ്പ്യൂട്ടർ സയൻസിന്റെയും ദാർശനിക അടിത്തറ വികസിപ്പിച്ചു. 1960 കളുടെ പകുതി വരെ കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഒരു ശാസ്ത്രത്തേക്കാൾ ഉപരി ഒരു കലയായി (അല്ലെങ്കിൽ ഒരു കരകൗശലമായി) കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഹാർലൻ മിൽസിന്റെ വാക്കുകളിൽ (1986), "പ്രോഗ്രാമിംഗ് [1970 കൾക്ക് മുമ്പ്] ഒരു പ്രോഗ്രാം ആയി പ്രവർത്തിക്കാൻ കമ്പ്യൂട്ടർ നിർദ്ദേശങ്ങൾ എഴുതുന്നതിനുള്ള ഒരു സ്വകാര്യമായതും, പസിൽ-പരിഹരിക്കൽ പ്രവർത്തനമായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടു". 1960 കളുടെ അവസാനത്തിൽ കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിംഗ് പ്രതിസന്ധിയിലായിരുന്നു. പ്രോഗ്രാമുകളുടെ ഗുണനിലവാരം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഒരു പുതിയ പ്രോഗ്രാമിംഗ് ശൈലി നിർദ്ദേശിച്ച ഒരു ചെറിയ കൂട്ടം അക്കാദമിക്, ഇൻഡസ്ട്രിയൽ പ്രോഗ്രാമർമാരിൽ ഒരാളായിരുന്നു ഡിജ്‌സ്ട്ര. ഗണിതത്തിലും ഭൗതികശാസ്ത്രത്തിലും പശ്ചാത്തലമുള്ള ഡിജ്‌സ്ട്ര, കമ്പ്യൂട്ടർ പ്രോഗ്രാമിംഗ് ശാസ്ത്രീയ വശമായി അംഗീകരിക്കുന്നതിന് പിന്നിലെ പ്രേരകശക്തികളിൽ ഒരാളായിരുന്നു.^[8][9] "സ്ട്രക്ചേർഡ് പ്രോഗ്രാമിംഗ്" എന്ന വാചകം അദ്ദേഹം ഉപയോഗിച്ചു. 1970 കളിൽ ഇത് പുതിയ പ്രോഗ്രാമിംഗ് രീതിയായി മാറി. സ്ട്രക്ചേർഡ് പ്രോഗ്രാമിംഗിനെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആശയങ്ങൾ സോഫ്റ്റ്വെയർ എഞ്ചിനീയറിംഗിന്റെ പ്രൊഫഷണലിസത്തിനും, വികാസത്തിനും അടിത്തറ പാകാൻ സഹായിച്ചു.^[10][11][12] കൂടുതൽ സങ്കീർണ്ണമായ സോഫ്റ്റ്വെയർ പ്രോജക്ടുകൾ സംഘടിപ്പിക്കാനും കൈകാര്യം ചെയ്യാനും പ്രോഗ്രാമർമാരെ പ്രാപ്തരാക്കി.^[13][14] ബെർ‌ട്രാൻഡ് മേയർ (2009) സൂചിപ്പിച്ചതുപോലെ, “ഡിജക്‌സ്ട്രയുടെ ഐക്കണോക്ലാസം(ഐക്കണോക്ലാസം-പരമ്പരാഗത രീതികളെ ചോദ്യം ചെയ്യുകയോ നിരസിക്കുകയോ ചെയ്യുക) മൂലം ആരംഭിച്ച പ്രോഗ്രാമിംഗിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടുകളിലെ വിപ്ലവം സ്ട്രക്ചേർഡ് പ്രോഗ്രാമിംഗ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രസ്ഥാനത്തിലേക്ക് നയിച്ചു, ഇത് പ്രോഗ്രാം നിർമ്മാണത്തിൽ ആസൂത്രിതവും യുക്തിസഹവുമായ സമീപനം നൽകി. ഒബ്ജക്റ്റ് ഓറിയെന്റഡ് പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഉൾപ്പെടെയുള്ള പ്രോഗ്രാമിംഗ് മെത്തഡോളജിയിൽ മുതൽ ചെയ്തുവന്ന എല്ലാത്തിനുമുള്ള അടിസ്ഥാനം സ്ട്രക്ചേർഡ് പ്രോഗ്രാമിംഗാണ്.

കൺകറന്റ് കമ്പ്യൂട്ടിംഗിനെക്കുറിച്ചുള്ള അക്കാദമിക് പഠനം 1960 കളിൽ ആരംഭിച്ചു, ഈ മേഖലയിലെ ആദ്യത്തെ പ്രബന്ധമെന്ന നിലയിൽ ഡിജ്ക്സ്ട്ര (1965) അംഗീകാരം നേടി, പരസ്പരമുള്ള എക്സ്ക്ലൂഷൻ പ്രശ്നം തിരിച്ചറിയുകയും പരിഹരിക്കുകയും ചെയ്തു.^[15] ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ട് കമ്പ്യൂട്ടിംഗിന്റെ തത്വങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഗവേഷണത്തിന്റെ ആദ്യകാല പയനിയർമാരിൽ ഒരാളായിരുന്നു അദ്ദേഹം. കൺകറൻസി, സെമാഫോറുകൾ, പരസ്പരമുള്ള എക്സ്ക്ലൂഷൻ, ഡെഡ്‌ലോക്ക് (ഡെഡ്്ലി എംബ്രേസ്), ഗ്രാഫുകളിൽ ഉള്ള ഹ്രസ്വമായ വഴികൾ കണ്ടെത്തൽ, ഫോൾട്ട്-ടോളറൻസ്, സെൽഫ്-സ്റ്റെബിലൈസേഷൻ എന്നിവ സംബന്ധിച്ച അദ്ദേഹത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന പ്രവർത്തനങ്ങൾ മറ്റ് പല സംഭാവനകളിലുമുണ്ട്. 2002-ൽ മരിക്കുന്നതിന് തൊട്ടുമുമ്പ്, പ്രോഗ്രാം കമ്പ്യൂട്ടിംഗിന്റെ സെൽഫ്-സ്റ്റെബിലൈസേഷനെക്കുറിച്ചുള്ള തന്റെ പ്രവർത്തനത്തിന് ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ടഡ് കമ്പ്യൂട്ടിംഗിൽ എസിഎം പിഒഡിസി ഇൻഫ്ലുവൻസൽ-പേപ്പർ അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ഈ വാർ‌ഷിക അവാർ‌ഡിന് അടുത്ത വർഷം ഡിജക്‌സ്ട്രാ പ്രൈസ് (ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ടഡ് കമ്പ്യൂട്ടിംഗിലെ എഡ്‌സ്‌ജെർ ഡബ്ല്യു. ഡിജ്‌സ്ട്രാ പ്രൈസ്) എന്ന് പുനർ‌നാമകരണം ചെയ്തു. ^[16] ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ട് കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് (DISC) ന് കമ്പ്യൂട്ടിങ് മെഷീനറി അസോസിയേഷൻ (ACM) സിമ്പോസിയം ഓഫ് സ്പോൺസർ ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ടഡ് കമ്പ്യൂട്ടിങ് (PODC) യൂറോപ്യൻ അസോസിയേഷൻ ഫോർ തിയറിറ്റിക്കൽ കമ്പ്യൂട്ടർ സയൻസ് (EATCS) ഇന്റർനാഷണൽ സിമ്പോസിയം ഓൺ ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ട് കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് (ഡിഐഎസ്സി) എന്നീ സ്ഥാപനങ്ങൾ ചേർന്ന് അവാർഡ് നല്കിയ ശേഷം ഇപ്രകാരം നിരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു, "ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ട് കമ്പ്യൂട്ടിംഗിന്റെ തത്വങ്ങളിൽ അധിഷ്ഠിതമായ ഗവേഷണത്തിന് മറ്റൊരു വ്യക്തിയും ഇത്രയും വലിയ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിട്ടില്ല" എന്ന് തിരിച്ചറിയുന്നു. 'ഷോർട്ടസ്റ്റ് പാത്ത് അൽഗരിതം' എന്ന ഗ്രാഫ് ആൽഗരിതം വികസിപ്പിച്ചു.^[17] ഈ ആൽഗരിതം ഡൈക്സ്ട്രാസ് ആൽഗരിതം എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു.'THE' എന്നൊരു ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം, ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ട്ഡ് സിസ്റ്റത്തിലെ 'സെൽഫ് സ്റ്റെബ്ലൈസേഷൻ' സംബന്ധിച്ച ആശയങ്ങൾ എന്നിവയും ഡൈക്സ്ട്രാ കമ്പ്യൂട്ടർ ലോകത്തിന് നൽകി.ആദ്യത്തെ അൽഗോൾ കമ്പയിലർ സ്ഥാപിച്ച ടീമിലും അംഗമായിട്ടുണ്ട്. 1972 ൽ ട്യൂറിംഗ് അവാർഡ് നേടിയ ആദ്യത്തെ അമേരിക്കനല്ലാത്ത, ബ്രിട്ടീഷ് അല്ലാത്ത, കോണ്ടിനെന്റൽ യൂറോപ്യൻ വിജയിയായി ഡിജക്‌സ്ട്ര മാറി.

ജീവചരിത്രം

ആദ്യകാലങ്ങളിൽ

റോട്ടർഡാമിലാണ് എഡ്ജർ ഡബ്ല്യു. ഡിജ്‌സ്ട്ര ജനിച്ചത്. ഡച്ച് കെമിക്കൽ സൊസൈറ്റിയുടെ പ്രസിഡന്റായിരുന്ന രസതന്ത്രജ്ഞനായിരുന്നു പിതാവ്; സെക്കൻഡറി സ്കൂളിൽ രസതന്ത്രം പഠിപ്പിച്ച അദ്ദേഹം പിന്നീട് അതിന്റെ സൂപ്രണ്ടായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മ ഒരു ഗണിതശാസ്ത്രജ്ഞയായിരുന്നു, പക്ഷേ ഒരിക്കലും ഔദ്യോഗിക ജോലി ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.^[18][19]

നിയമരംഗം തൊഴിലാക്കാൻ തീരുമാനിച്ച ഡിജ്ക്സ്ട്ര ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ നെതർലാൻഡിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ചിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, 1948 ൽ സ്കൂളിൽ നിന്ന് ബിരുദം നേടിയ ശേഷം, മാതാപിതാക്കളുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം അദ്ദേഹം ഗണിതവും ഭൗതികശാസ്ത്രവും തുടർന്ന് ലൈഡൻ സർവകലാശാലയിൽ സൈദ്ധാന്തിക ഭൗതികശാസ്ത്രവും പഠിച്ചു.^[4]

1950 കളുടെ തുടക്കത്തിൽ ഇലക്ട്രോണിക് കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ ഒരു പുതുമയായിരുന്നു. ഡിജ്‌സ്ട്ര തന്റെ കരിയറിൽ ആകസ്മികമായി വഴിമാറി സഞ്ചരിച്ചു, തന്റെ സൂപ്പർവൈസർ ആയ പ്രൊഫസർ എ. ഹാന്റ്‌ജെസ് വഴി അഡ്രിയാൻ വാൻ വിൻ‌ഗാർഡനെ കണ്ടുമുട്ടി, ആംസ്റ്റർഡാമിലെ മാത്തമാറ്റിക്കൽ സെന്ററിലെ കംപ്യൂട്ടേഷൻ ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റിന്റെ ഡയറക്ടറായ അദ്ദേഹം ഡിജക്‌സ്ട്രയ്ക്ക് ജോലി വാഗ്ദാനം ചെയ്തു; 1952 മാർച്ചിൽ അദ്ദേഹം നെതർലൻഡിന്റെ ആദ്യത്തെ "പ്രോഗ്രാമർ" ആയി.^[4]

കുറച്ചുകാലം ഡിജ്‌സ്ട്ര ഭൗതികശാസ്ത്രത്തിൽ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധനായി തുടർന്നു, ഓരോ ആഴ്ചയിലും മൂന്ന് ദിവസം ലീഡനിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, കമ്പ്യൂട്ടിംഗിലേക്കുള്ള എക്സ്പോഷർ വർദ്ധിച്ചതോടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ മാറാൻ തുടങ്ങി. അദ്ദേഹം ഇപ്രകാരം ഓർമിക്കുന്നു:^[20]

മൂന്ന് വർഷത്തോളം പ്രോഗ്രാം ചെയ്ത ശേഷം, ആംസ്റ്റർഡാമിലെ മാത്തമാറ്റിക്കൽ സെന്ററിൽ എന്റെ ബോസായിരുന്ന എ. വാൻ വിൻഗാർഡനുമായി ഞാൻ ഒരു ചർച്ച നടത്തി, ഞാൻ ജീവിച്ചിരിക്കുന്നിടത്തോളം കാലം അദ്ദേഹത്തോട് നന്ദിയുള്ളവനായി തുടരും. ലൈഡൻ സർവകലാശാലയിൽ ഞാൻ ഒരേസമയം സൈദ്ധാന്തിക ഭൗതികശാസ്ത്രം പഠിക്കേണ്ടതുണ്ടായിരുന്നുവെന്നതാണ് വസ്തുത, രണ്ട് പ്രവർത്തനങ്ങളും സംയോജിപ്പിക്കാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളതുമാണെന്ന് ഞാൻ കണ്ടെത്തിയതിനാൽ, ഒന്നുകിൽ പ്രോഗ്രാമിംഗ് നിർത്തി ഒരു യഥാർത്ഥ, മാന്യമായ സൈദ്ധാന്തിക ഭൗതികശാസ്ത്രജ്ഞനാകാൻ, അല്ലെങ്കിൽ ഭൗതികശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള എന്റെ പഠനം ഔപചാരിക പൂർത്തീകരണത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകാൻ, കുറഞ്ഞപക്ഷം അതിനുവേണ്ടി പരിശ്രമിക്കേണ്ടതുണ്ട്....., അതെ എന്തിന്? ഒരു പ്രോഗ്രാമർ? എന്നാൽ അത് മാന്യമായ ഒരു തൊഴിലായിരുന്നോ? എല്ലാത്തിനുമുപരി, എന്താണ് പ്രോഗ്രാമിംഗ്? ബുദ്ധിപരമായി മാന്യമായ ഒരു ശിക്ഷണമായി അതിനെ പിന്തുണയ്ക്കാൻ കഴിയുന്ന അറിവിന്റെ ഊർജ്ജം എവിടെനിന്നായിരുന്നു? ഹാർഡ്‌വെയറിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന എന്റെ സഹപ്രവർത്തകരെ ഞാൻ എങ്ങനെ അസൂയപ്പെടുത്തിയെന്നത് ഞാൻ വ്യക്തമായി ഓർക്കുന്നു, അവരുടെ പ്രൊഫഷണൽ കഴിവിനെക്കുറിച്ച് ചോദിച്ചപ്പോൾ, വാക്വം ട്യൂബുകൾ, ആംപ്ലിഫയറുകൾ, ബാക്കിയുള്ളവ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് അവർക്ക് എല്ലാം അറിയാമെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാണിക്കാൻ കഴിയും, അതേസമയം ആ ചോദ്യത്തെ അഭിമുഖീകരിക്കുമ്പോൾ ഞാൻ വെറുംകൈയോടെ നിൽക്കും. സംശയങ്ങൾ നിറഞ്ഞ മനസ്സോടെ ഞാൻ വാൻ വിൻ‌ഗാർ‌ഡന്റെ ഓഫീസ് വാതിലിൽ മുട്ടി, "ഒരു നിമിഷം അദ്ദേഹത്തോട് എനിക്ക് സംസാരിക്കാൻ കഴിയുമോ" എന്ന് ചോദിച്ചു; കുറച്ച് മണിക്കൂറുകൾക്ക് ശേഷം ഞാൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓഫീസ് വിട്ടപ്പോൾ, ഞാൻ മറ്റൊരു വ്യക്തിയായിതീർന്നു. കാരണം, എന്റെ പ്രശ്നങ്ങൾ ക്ഷമയോടെ കേട്ട ശേഷം, ആ നിമിഷം വരെ പ്രോഗ്രാമിംഗ് അച്ചടക്കമില്ലെന്ന് അദ്ദേഹം സമ്മതിച്ചു, പക്ഷേ ഓട്ടോമാറ്റിക് കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ ഇവിടെ ഉണ്ടെന്നും, അതി ഞങ്ങൾ തുടക്കത്തിൽ തന്നെ മികച്ച രീതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ സാധിക്കുമെന്നും അദ്ദേഹം നിശബ്ദമായി വിശദീകരിച്ചു. വരും വർഷങ്ങളിൽ പ്രോഗ്രാമിംഗിനെ മാന്യമായ ഒരു തൊഴിലാക്കി മാറ്റാൻ വിളിച്ച വ്യക്തികളിൽ ഒരാളല്ല ഞാൻ? ഇത് എന്റെ ജീവിതത്തിലെ ഒരു വഴിത്തിരിവായിരുന്നു, ഭൗതികശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം എനിക്ക് കഴിയുന്നത്ര വേഗത്തിൽ പൂർത്തിയാക്കി.

— എഡ്‌ജർ ഡിജക്‌സ്ട്ര,, ദി ഹംബിൾ പ്രോഗ്രാമർ (ഇഡബ്ല്യുഡി 340), എസിഎമ്മിൽ നടക്കുന്ന ആശയവിനിമയങ്ങൾ

ഇവയും കാണുക

• വിവരസാങ്കേതികരംഗത്തെ പ്രശസ്തരുടെ പട്ടിക