1915 മുതൽ 1920 വരെയുള്ള കാലത്ത് ഓട്ടൊമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ തുർക്കിയിലെ ലക്ഷക്കണക്കിന് അർമേനിയൻ വംശജരെ കൊല ചെയ്യുകയും ഇസ്ലാം മതത്തിലേക്ക് പരിവർത്തനം ചെയ്യുകയും ചെയ്തതതാണ് അർമേനിയൻ കൂട്ടക്കുരുതി എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ഈ കൂട്ടക്കുരുതിയിൽ എട്ട് ലക്ഷം മുതൽ പതിനഞ്ച് ലക്ഷം വരെ അർമേനിയൻ വംശജർ കൊല്ലപ്പെട്ടു എന്നും രണ്ട് ലക്ഷത്തോളം പേർ നിർബന്ധിത മതപരിവർത്തനത്തിന് വിധേയമായെന്നും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത്, കിഴക്കൻ തുർക്കിയിലേക്കുള്ള റഷ്യൻ സേനയുടെ കടന്നുവരിനെക്കുറിച്ചറിഞ്ഞ തുർക്കിയിലെ വാൻ മേഖലയിലെ അർമേനിയൻ വംശജർ, തദ്ദേശീയരായ തുർക്കികളെ വധിക്കുകയും 1915 ഏപ്രിൽ 20-ന് പ്രദേശത്തെ കോട്ട പിടിച്ചേടുക്കുകയും ചെയ്തു. യുദ്ധമേഖലയിലേക്കുള്ള അർമേനിയൻ വംശജരെ മുഴുവൻ വിശാലസിറിയയിലേക്ക്ക് നാടുകടത്താൻ നാലുദിവസത്തിനു ശേഷം ഓട്ടൊമൻ അധികാരികൾ ഉത്തരവിട്ടു. അർമേനിയൻ സ്ത്രീകളും കുട്ടികളും ഇത്തരത്തിൽ സിറിയൻ അതിർത്തി കടക്കുമ്പോൾ ആയിരക്കണക്കിന് അർമേനിയൻ പുരുഷന്മാരെ ഓട്ടൊമൻ സേന കൊന്നൊടുക്കി.
തുർക്കി നാളിതുവരെ അർമേനിയൻ കൂട്ടക്കുരുതി നടന്നതായി അംഗീകരിച്ചിട്ടില്ല. ബഹുഭൂരിപക്ഷം ചരിത്രകാരന്മാർ ഈ വംശഹത്യ നടന്നിട്ടുണ്ട് എന്നുള്ള അഭിപ്രായക്കാരാണ്. തുർക്കിയിൽ അക്കാലത്ത് പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന അനേകം ഡിപ്ലോമാറ്റുകളും വിദേശ സഞ്ചാരികളും അര്മേനിയർക്കും ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കും എതിരെയുള്ള അതിക്രമം നേരിട്ട് കണ്ടതായി രേഖപെടുത്തുന്നു.[1]
പശ്ചാത്തലം
ഒട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിലെ അർമേനിയക്കാർ
ഏഷ്യാമൈനറിലെഅർമേനിയക്കാരുടെ സാന്നിധ്യം ബി.സി. ആറാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്[3][4]. , തുർക്കികൾ പ്രദേശത്തേക്ക് കുടിയേറുന്നതിന് ഏകദേശം ഒരു സഹസ്രാബ്ദത്തിന് മുമ്പാണിത്. അർമേനിയ രാജ്യംക്രി.വ. നാലാം നൂറ്റാണ്ടിൽക്രിസ്തുമതത്തെ ദേശീയ മതമായി സ്വീകരിച്ചുകൊണ്ട്, അർമേനിയൻ അപ്പസ്തോലിക സഭ സ്ഥാപിക്കുകയുണ്ടായി[5]. 1453-ൽ ബൈസാന്റിയൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പതനത്തോടെ ഓട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യവും ഇറാനിലെ സഫാവിദ് സാമ്രാജ്യവും പടിഞ്ഞാറൻ അർമേനിയക്കായി യുദ്ധം ചെയ്തുവന്നു. 1639 ലെ സുഹബ് ഉടമ്പടി പ്രകാരം കിഴക്കൻ അർമേനിയ ഇറാനിയൻ സാമ്രാജ്യത്തിനും പടിഞ്ഞാറൻ അർമേനിയ ഒട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിനുമായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു.[6] തുർക്കിയുടെ അധീശത്വം അംഗീകരിച്ചുകൊണ്ട് കപ്പം നൽകിക്കൊള്ളാമെന്ന്[7] അംഗീകരിച്ചതോടെ പടിഞ്ഞാറൻ അർമേനിയക്കാരെ കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിളിലെ പാത്രിയാർക്കീസിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ അർദ്ധസ്വയംഭരണാധികാരമുള്ള മില്ലറ്റ് ആയി ഒട്ടോമൻ അധികാരികൾ അംഗീകരിച്ചു.[8] തുർക്കികൾ ഇവരെ പൊതുവെ വിശ്വസ്തരായി കണക്കാക്കിയിരുന്നില്ല[9].
Akçam, Taner (2012). The Young Turks' Crime against Humanity: The Armenian Genocide and Ethnic Cleansing in the Ottoman Empire. Princeton University Press. ISBN978-0-691-15333-9.
Akçam, Taner (2018). Killing Orders: Talat Pasha's Telegrams and the Armenian Genocide (in ഇംഗ്ലീഷ്). Springer. ISBN978-3-319-69787-1.
Bloxham, Donald (2005). The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, and the Destruction of the Ottoman Armenians (in ഇംഗ്ലീഷ്). Oxford University Press. ISBN978-0-19-922688-7.
Cheterian, Vicken (2015). Open Wounds: Armenians, Turks and a Century of Genocide (in ഇംഗ്ലീഷ്). Hurst. ISBN978-1-84904-458-5.
Dadrian, Vahakn N.; Akçam, Taner (2011). Judgment At Istanbul: The Armenian Genocide Trials (in ഇംഗ്ലീഷ്). Berghahn Books. ISBN978-0-85745-286-3.
Ekmekçioğlu, Lerna (2016). Recovering Armenia: The Limits of Belonging in Post-Genocide Turkey (in ഇംഗ്ലീഷ്). Stanford University Press. ISBN978-0-8047-9706-1.
Galip, Özlem Belçim (2020). New Social Movements and the Armenian Question in Turkey: Civil Society vs. the State. Springer International Publishing. ISBN978-3-030-59400-8.
Göçek, Fatma Müge (2015). Denial of Violence: Ottoman Past, Turkish Present and Collective Violence Against the Armenians, 1789–2009. Oxford University Press. ISBN978-0-19-933420-9.
Ihrig, Stefan (2016). Justifying Genocide: Germany and the Armenians from Bismarck to Hitler. Harvard University Press. ISBN978-0-674-50479-0.
Kévorkian, Raymond (2011). The Armenian Genocide: A Complete History (in ഇംഗ്ലീഷ്). Bloomsbury Publishing. ISBN978-0-85771-930-0.
Kieser, Hans-Lukas (2018). Talaat Pasha: Father of Modern Turkey, Architect of Genocide (in ഇംഗ്ലീഷ്). Princeton University Press. ISBN978-1-4008-8963-1. {{cite book}}: Unknown parameter |lay-url= ignored (help)
Morris, Benny; Ze'evi, Dror (2019). The Thirty-Year Genocide: Turkey's Destruction of Its Christian Minorities, 1894–1924. Harvard University Press. ISBN978-0-674-91645-6.
Payaslian, Simon (2007). The History of Armenia: From the Origins to the Present (in ഇംഗ്ലീഷ്). Palgrave Macmillan. ISBN978-1-4039-7467-9.
Suciyan, Talin (2015). The Armenians in Modern Turkey: Post-Genocide Society, Politics and History (in ഇംഗ്ലീഷ്). Bloomsbury Publishing. ISBN978-0-85772-773-2.
Suny, Ronald Grigor (2015). "They Can Live in the Desert but Nowhere Else": A History of the Armenian Genocide. Princeton University Press. ISBN978-1-4008-6558-1. {{cite book}}: Unknown parameter |lay-url= ignored (help)
Üngör, Uğur Ümit; Polatel, Mehmet (2011). Confiscation and Destruction: The Young Turk Seizure of Armenian Property. Continuum. ISBN978-1-4411-3578-0.
Üngör, Uğur Ümit (2011). The Making of Modern Turkey: Nation and State in Eastern Anatolia, 1913–1950 (in ഇംഗ്ലീഷ്). Oxford University Press. ISBN978-0-19-965522-9.
അധ്യായങ്ങൾ
Anderson, Margaret Lavinia (2011). "Who Still Talked about the Extermination of the Armenians?". In Suny, Ronald Grigor; Göçek, Fatma Müge; Naimark, Norman M. (eds.). A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire (in ഇംഗ്ലീഷ്). Oxford University Press. pp.199–217. ISBN978-0-19-979276-4.
Astourian, Stephan (2011). "The Silence of the Land: Agrarian Relations, Ethnicity, and Power". In Suny, Ronald Grigor; Göçek, Fatma Müge; Naimark, Norman M. (eds.). A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire. Oxford University Press. pp.55–81. ISBN978-0-19-979276-4.
Bijak, Jakub; Lubman, Sarah (2016). "The Disputed Numbers: In Search of the Demographic Basis for Studies of Armenian Population Losses, 1915–1923". The Armenian Genocide Legacy (in ഇംഗ്ലീഷ്). Palgrave Macmillan UK. pp.26–43. ISBN978-1-137-56163-3.
Chorbajian, Levon (2016). "'They Brought It on Themselves and It Never Happened': Denial to 1939". The Armenian Genocide Legacy (in ഇംഗ്ലീഷ്). Palgrave Macmillan UK. pp.167–182. ISBN978-1-137-56163-3.
Der Mugrdechian, Barlow (2016). "The Theme of Genocide in Armenian Literature". The Armenian Genocide Legacy (in ഇംഗ്ലീഷ്). Palgrave Macmillan UK. pp.273–286. ISBN978-1-137-56163-3.
Dündar, Fuat (2011). "Pouring a People into the Desert: The "Definitive Solution" of the Unionists to the Armenian Question". In Suny, Ronald Grigor; Göçek, Fatma Müge; Naimark, Norman M. (eds.). A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire (in ഇംഗ്ലീഷ്). Oxford University Press. ISBN978-0-19-979276-4.
Göçek, Fatma Müge (2011). "Reading Genocide: Turkish Historiography on 1915". In Suny, Ronald Grigor; Göçek, Fatma Müge; Naimark, Norman M. (eds.). A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire. Oxford University Press. pp.42–52. ISBN978-0-19-979276-4.
Kaiser, Hilmar (2010). "Genocide at the Twilight of the Ottoman Empire". In Bloxham, Donald; Moses, A. Dirk (eds.). The Oxford Handbook of Genocide Studies (in ഇംഗ്ലീഷ്). Oxford University Press. ISBN978-0-19-923211-6.
Kaligian, Dikran (2017). "Convulsions at the End of Empire: Thrace, Asia Minor, and the Aegean". In Shirinian, George N. (ed.). Genocide in the Ottoman Empire: Armenians, Assyrians, and Greeks, 1913-1923 (in ഇംഗ്ലീഷ്). Berghahn Books. pp.82–104. ISBN978-1-78533-433-7.
Kévorkian, Raymond (2020). "The Final Phase: The Cleansing of Armenian and Greek Survivors, 1919–1922". In Astourian, Stephan; Kévorkian, Raymond (eds.). Collective and State Violence in Turkey: The Construction of a National Identity from Empire to Nation-State (in ഇംഗ്ലീഷ്). Berghahn Books. pp.147–173. ISBN978-1-78920-451-3.
Koinova, Maria (2017). "Conflict and Cooperation in Armenian Diaspora Mobilisation for Genocide Recognition". Diaspora as Cultures of Cooperation: Global and Local Perspectives (in ഇംഗ്ലീഷ്). Springer International Publishing. pp.111–129. ISBN978-3-319-32892-8.
Maksudyan, Nazan (2020). "The Orphan Nation: Gendered Humanitarianism for Armenian Survivor Children in Istanbul, 1919–1922". Gendering Global Humanitarianism in the Twentieth Century: Practice, Politics and the Power of Representation (in ഇംഗ്ലീഷ്). Springer International Publishing. pp.117–142. ISBN978-3-030-44630-7.
Mouradian, Khatchig (2018). "Internment and destruction Concentration camps during the Armenian genocide, 1915–16". In Manz, Stefan; Panayi, Panikos; Stibbe, Matthew (eds.). Internment during the First World War: A Mass Global Phenomenon (in ഇംഗ്ലീഷ്). Routledge. pp.145–161. ISBN978-1-351-84835-0.
Üngör, Uğur Ümit (2012). "The Armenian Genocide, 1915". Holocaust and Other Genocides(PDF) (in ഇംഗ്ലീഷ്). NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies / Amsterdam University Press. pp.45–72. ISBN978-90-4851-528-8. Archived from the original(PDF) on 2021-04-25. Retrieved 2021-03-28.
Üngör, Uğur Ümit (2015). "Explaining Regional Variations in the Armenian Genocide". In Kieser, Hans-Lukas; Öktem, Kerem; Reinkowski, Maurus (eds.). World War I and the End of the Ottomans: From the Balkan Wars to the Armenian Genocide (in ഇംഗ്ലീഷ്). Bloomsbury Publishing. pp.240–261. ISBN978-0-85772-744-2.
Üngör, Uğur Ümit (2016). "The Armenian Genocide in the Context of 20th-Century Paramilitarism". The Armenian Genocide Legacy (in ഇംഗ്ലീഷ്). Palgrave Macmillan UK. pp.11–25. ISBN978-1-137-56163-3.
Zürcher, Erik Jan (2011). "Renewal and Silence: Postwar Unionist and Kemalist Rhetoric on the Armenian Genocide". In Suny, Ronald Grigor; Göçek, Fatma Müge; Naimark, Norman M. (eds.). A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire. Oxford University Press. pp.306–316. ISBN978-0-19-979276-4.
ജേണൽ ലേഖനങ്ങൾ
Akçam, Taner (2019). "When Was the Decision to Annihilate the Armenians Taken?". Journal of Genocide Research. 21 (4): 457–480. doi:10.1080/14623528.2019.1630893. S2CID199042672.
Cheterian, Vicken (2018). "The Uses and Abuses of History: Genocide and the Making of the Karabakh Conflict". Europe-Asia Studies. 70 (6): 884–903. doi:10.1080/09668136.2018.1489634.
Dixon, Jennifer M. (2010). "Defending the Nation? Maintaining Turkey's Narrative of the Armenian Genocide". South European Society and Politics. 15 (3): 467–485. doi:10.1080/13608746.2010.513605.
Miller, Angela (2010). "Achilles the Bitter: Gorky and the Genocide". Oxford Art Journal. 33 (3): 392–396. doi:10.1093/oxartj/kcq025.
Shirinian, George N. (2017). "Starvation and Its Political Use in the Armenian Genocide". Genocide Studies International. 11 (1): 8–37. doi:10.3138/gsi.11.1.01.
Üngör, Uğur Ümit (2008). "Seeing like a nation-state: Young Turk social engineering in Eastern Turkey, 1913–50". Journal of Genocide Research. 10 (1): 15–39. doi:10.1080/14623520701850278. S2CID71551858.
Watenpaugh, Keith David (2013). ""Are There Any Children for Sale?": Genocide and the Transfer of Armenian Children (1915–1922)". Journal of Human Rights. 12 (3): 283–295. doi:10.1080/14754835.2013.812410.