Карнатака

Карнатака (канн. ಕರ್ನಾಟಕ; англи. Karnataka) — Энэтхэг улсын баруун өмнөд хэсэгт оршдог 1956 оны 11-р сарын 1-нд байгуулагдсан муж.

Карнатака
Муж
Карнатака муж
UB Сити, Бангалор Паттадакал Гоматешвара хөшөө Гол Гумбаз Шиванасамудра хүрхрээ Хойсалесвара сүм, Халебид Мурдешвар дахь Гопурам Вирупакша сүм, Хампи
Карнатака мужийн сүлд
Хоч:  "Энэтхэгийн IT нийслэл"
Уриа:  Сатьямэва жаяте (Зөвхөн үнэн ялдаг)
Дуулал: Jaya Bhārata Jananiya Tanujāte, Jaya Hē Karnāṭaka Māte[1] (Энэтхэг эхийн охин Карнатака ээж танд ялалт)[2]
Энэтхэг дахь байршил
Солбицол: 12.97°N 77.50°E / 12.97; 77.50
Улс	Энэтхэг
Бүс нутаг	Өмнөд Энэтхэг
Өмнө нь	Майсур муж
Байгуулагдсан	11 сарын 1, 1956
Нийслэл ба томоохон хот	Бангалор
Томоохон бөөгнөрөл	Бангалор
Тойрог	31 (4 хэлтэс)
Засаг захиргаа [3]
• Захирагч	Тавар Чанд Гелот
• Ерөнхий сайд	Сиддарамайа (ЭҮК)
• Ерөнхий сайдын орлогч	Д. К. Шивакумар (ЭҮК)
• Ерөнхий нарийн бичгийн дарга	Ражниш Гоел (IAS)[4]
Хууль тогтоох байгууллага	Хоёр танхимт
• Зөвлөл	Карнатакын хууль тогтоох зөвлөл (75 суудал)
• Ассамблей	Карнатакын хууль тогтоох ассамблей (224 суудал)
Үндэсний парламент	Энэтхэгийн Парламент
• Рааже сабха	12 суудал
• Лок сабха	28 суудал
Дээд шүүх	Карнатакын дээд шүүх
Газар нутаг [5]
• Нийт	191,791 км2 (74,051 бээр2)
• Байр	6-р байр
Хэмжээ
• Урт	489 км (304 бээр)
• Өргөн	767 км (477 бээр)
Өндөр	460 м (1,510 фут)
Хамгийн өндөр цэг (Муллайанагири[6])	1,925 м (6,316 фут)
Хамгийн нам цэг (Арабын тэнгис)	-1 м
Хүн ам  (2011)[7]
• Нийт	61,130,704
• Байр	8-р байр
• Нягтрал	320/км2 (800/бээр2)
• Хотын	38.67%
• Хөдөөгийн	61.33%
Хэл
• Албан ёсны	Каннада хэл[8][9]
• Албан бичиг	Каннада бичиг
ДНБ [10][11]
• Нийт (2023–24)	▲ ₹25.01 их наяд ($318.18 тэрбум)
• Байр	3-р байр
• Нэг хүнд ноогдох	▲ ₹332,926 ($4,200)
Цагийн бүс	UTC+05:30 (ЭСЦ)
ISO 3166 код	IN-KA
Тээврийн хэрэгслийн бүртгэл	KA
ХХИ (2022)	▲ 0.673 дундаж[12] (21-т)
Бичиг үсэг тайлагдал (2024)	82.7%[13] (24-т)
Хүйсийн харьцаа (2011)	973♀/1000 ♂ (6-д)
Вэб сайт	karnataka.gov.in
Мужийн хурдны замын тэмдэг
Карнатака мужийн хурдны зам KA SH1 - KA SH188
Энэтхэгийн мужийн бэлгэдлийн жагсаалт

191 мянган км² газар нутаг, 61 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь каннада. Мужийн нийслэл бөгөөд хамгийн том хот нь- Бангалор.

Газар зүй

Физик газрын зураг

Карнатака нутаг Энэтхэгийн хойгийн өрнөд өмнөд хэсэгт Арабын тэнгисээр эрэгээр хүрээлүүлсэн оршдог байна.

Керала, Тамилнаду, Андра Прадеш, Телангана, Махараштра, Гоа мужтай хиллэнэ.

Газрын тогтоцоор нь гурван янз ангилна:

1. Каравали буюу тэнгисийн эрэг. 320 км урт, 48-64 км өргөн. Хур ихтэй;

2. Маленаду буюу Өрнө Гат уулын нуруу. Эргийг дагасан дунджаар далайн түвшнээс дээш 900 м өндөр. Хур ихтэй;

3. Баялусееме буюу Декканы тэгш өндөрлөгийн хэсэг. Хур багатай. Газар тариаланд хагас тохиромжтой.

Гол мөрөн, ургамал амьтнаар баялаг. Нутгийн 20% ой.

Хамгийн өндөр цэг нь д.т.д. 1929 м өндөр хүрдэг.

Хүн ам зүй

Хүн амын 66%-ийн төрөлх каннада хэл мужийн албан хэрэгт хэрэглэж ашигладаг. Мөн урдү (10.5%), тэлүгү (7.0%), тамил (3.6%), марати (3.6%) зэрэг олон янз хэлтний өлгий нутаг юм.

2011 оны байдлаар хүн амын 75.36% бичиг үсэгт тайлагдсан. Үүнээс эрэгтэй 82.47%, эмэгтэй 68.08% байна.

Нутгийн хүн амын 84% хиндү, 13% лал, 2% христийн шашин шүтлэгтэй.

Хот суурин

Томоохон хот (2011 оны байдлаар):

• Бангалор – 8,443,675 хүнтэй,
• Хубли – 786,195,
• Майсур – 755,379,
• Гулбарга – 422,569,
• Мангалор – 499,487.

Түүх

Карнатака мужийн үндэс нь Майсур нутаг юм. 1399-1950 онд Майсурийн вант улс оршин байв.

Энэтхэг тусгаар тогтносны дараа Майсурийн махаража ноён Энэтхэгт нэгдэхийг зөвшөөрч Майсур муж болов.

1956 оны Энэтхэгийн засаг захиргааны өөрчлөн байгуулалтаар Хайдарабад, Бомбей, Мадрас мужийн нэлээн хэсэг газар Майсур мужид нэгтгэгдэв.

1973 онд мужийн нэрийг Карнатака болгон өөрчилсөн ажээ.

Зураг

• 
•