Санчир

Санчир нь нарны аймгийн хоёр дахь том гараг (Бархасбадийн дараа), нарнаас тоолбол зургаа дахь гараг юм. Санчир болон Бархасбадь, Далайн ван, Тэнгэрийн ван нарыг хийн аварга гаргууд гэдэг.

Санчир  

Санчир Кассини хөлгөөр авсан зураг
Орбит[1][2]
Эрин J2000
Апоцентр	1,513,325,783 км 10.115 958 04 а.н.
Перицентр	1,353,572,956 км 9.048 076 35 а.н.
Их хагас тэнхлэг	1,433,449,370 км 9.582 017 20 а.н.
Эксентриситет	0.055 723 219
Орбитын үе	10,832.327 өдөр 29.657 296 жил
Үзэгдэх орбитын үе	378.09 өдөр[3]
Дундаж орбитын хурд	9.69 км/с[3]
Дундаж гажилт	320.346 750°
Хазайлт	2.485 240° (Эклиптикт) 5.51° (Нарны экваторт) 0.93° (Тогтмол хавтанд)[4]
Өгсөгч уулзварын уртраг	113.642 811°
Перицентрийн аргумент	336.013 862°
Дагуул	харагдсан ~ 200 (тогтмол орбиттой 61)
Физик шинж чанар
Экваторын радиус	60,268 ± 4 км[5][6] 9.4492 дэлхий
Туйлын радуис	54,364 ± 10 км[5][6] 8.5521 дэлхий
Хавтгайжилт	0.097 96 ± 0.000 18
Гадаргын талбай	4.27X1010 км²[6][7] 83.703 дэлхий
Эзлэхүүн	8.2713X1014 км³[3][6] 763.59 дэлхий
Масс	5.6846X1026 кг[3] 95.152 дэлхий
Дундаж нягтшил	0.687 г/см³[3][6] (уснаас бага)
Экваторын гадаргын гравитацын хүч	8.96 м/с²[3][6] 0.914 g
Сансрын хоёрдугаар хурд	35.5 км/с[3][6]
Экватор дахь эргэх үе	0.439 – 0.449 өдөр[8] (10 цаг 32 – 47 мин)
Экваторын эргэлтийн хурд	9.87 км/с[6] 35 500 км/цаг
Тэнхлэгийн хазайлт	26.73°[3]
Хойд туйлын баруун мандалт	2 цаг 42 мин 21 сек 40.589°[5]
Хойд туйлын хэлбийлт	83.537°[5]
Албедо	0.342 (бонд) 0.47 (геом.)[3]
Гадаргын темп.    1 бар түвшин    0.1 бар	бага дундаж их 134 K[3] 84 K[3]
Үзэгдэх гэрэлтэлт	+1.2 to -0.24[9]
Өнцгийн диаметр	14.5" — 20.1"[3] (цагирагуудыг тооцолгүй)
Агаар мандал[3]
Өндрийн хуваарь	59.5 км
Бүтэц	~96% Устөрөгч (H2) ~3% Гели ~0.4% Метан ~0.01% Аммон ~0.01% Устөрөгчийн детрит (HD) 0.000 7% Этан Мөснүүд: Аммон Ус Аммоний гидросульфид(NH4SH)

Санчир гараг нь устөрөгч болон бага хэмжээний гели зэргээс тогтоно.^[10] Бүтэц нь чулуулаг, мөснөөс тогтох цөм, металл устөрөгчөөс тогтох манти ба хийн гадаад давхраа юм. Гаднах атмосфер нь ерөнхийдөө өнгөлөг биш ч гэсэн хааяа удаан орших онцлогууд бий болдог. Санчир дээр салхины хурд 1,800 км/цагт хүрэх бөгөөд энэ нь Бархасбадийнхаас харьцангуй их юм. Татах хүч нь дэлхийн болон Бархасбадийн хүчүүдийн дундаж орчим юм.

Санчир гаргийг 2013 оны 7 сарын 19-нд Кассини хөлгөөс нарны сүүдэр талаас нь авсан зураг

Дагуул

Санчир нь мөс, бага хэмжээний чулууны хэлтэрхий, тоосноос тогтох цагаригийн системтэй. Одоогоор уг гаргийг тойрон эргэлдэх 82 дагуулаас гадна зуу гарам дагууланцрууд цагариг дотор оршино. Санчирын хамгийн том дагуул Титан нь нарны аймгийн хоёр дахь том дагуул (Бархасбадийн Ганимедийн дараа орно) бөгөөд Буд гаргаас ч том хэмжээтэй. Үүнээс гадна ихээхэн хэмжээний агаар мандалтай цорын ганц дагуул юм.^[11] Мөн Санчирын дагуул Энселадусын өмнөд туйлын мөсөн бүрхүүл доор шингэн ус байгааг тогтоосон. Санчир гаргийн 3 дахь том дагуул болох Япетус нь одоогоор нарны аймагт мэдэгдэж байгаа хамгийн том гидростатик тэнцвэрт бус биет юм. Лапетус нь Италийн одон оронч, математикч Живанни Доминико Кассинийн(1625-1712) нээсэн Санчир гаргиЙн 4 дагуулын (Япетус, Тетис, Реа, Дионе) нэг нь.

Санчирын англи нэр Saturn нь Ромын хөдөө аж ахуй, ургацын бурхан Сатурны нэрээр нэрлэгдсэн. Одон орны тэмдэг нь тухайн бурхны хадуур болно (юникод: ♄).

Санчир гаргийн өмнөд туйлын туяаг хосолмол спектрийн аргаар тодруулж авсан зураг

Нэмэр

• Бямба гараг

Цахим холбоос

 Commons: Санчир – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Introduction to Saturn by NASA's Solar System Exploration
• Saturn Fact Sheet, by NASA
• Cassini-Huygens mission to Saturn, by NASA
• Research News about Saturn
• General information about Saturn
• Studies on the Rings of Saturn
• Astronomy Cast: Saturn