Дагестан

Бусад утгыг, «Дагестан (салаа утга)»-с харна уу.

Бүгд Найрамдах Дагестан Улс нь Кавказ болон Каспийн тэнгисийн хооронд орших, Оросын Холбооны Улсын бүрэлдэхүүн дахь нэгэн Бүгд Найрамдах Улс юм. Нийслэл нь Махачкала.

Бүгд Найрамдах Дагестан Улс
Бүгд найрамдах улс
Республика Дагестан 13 бусад албан ёсны хэл Авар хэл: Дагъистан Жумгьурият Дарган хэл: Дагъистан Республика Кумык хэл: Дагъыстан Жумгьурият Лезги хэл: Дагъустандин Республика Лак хэл: Дагъусттаннал Республика Табасаран хэл: Дагъустан Республика Рутуль хэл: Республика Дагъустан Агуль хэл: Республика Дагъустан Цахур хэл: Республика Дагъустан Ногай хэл: Дагыстан Республикасы Чечень хэл: Дегӏестан Республика Азербайжан хэл: Дағыстан Республикасы Тат: Республикей Догъисту
Далбаа Сүлд
Дуулал: "Бүгд Найрамдах Дагестан Улсын төрийн дуулал"
Европын Орос дахь Дагестаны байршил (улаан)
Солбицол: 43°06′N 46°53′E
Улс	Орос
Холбооны тойрог	Хойд Кавказын ХТ[1]
Эдийн засгийн бүс	Хойд Кавказын ЭЗБ[2]
Нийслэл	Махачкала
Засаг захиргаа
• Биет	Ардын Хурал[3]
• Тэргүүн[3]	Сергей Меликов
Газар нутаг [4]
• Нийт	50,270 км2 (19,410 бээр2)
• Байр	52-р байр
Хүн ам  (2021 Тооллого)[5]
• Нийт	3,182,054 30.5% Аварууд 16.6% Дарганууд 15.8% Кумыкууд 13.3% Лезги 5.2% Лакууд 4% Табасаранчууд 3.7% Азербайжанчууд 3.3% Оросууд 3.2% Чеченьчүүд 4.3% бусад
• Тооцоо  (2018)[6]	3,063,885
• Байр	10-р байр
• Хотын нутаг	45.2%
• Хөдөө	54.8%
Цагийн бүс	UTC+3 ([7])
ISO 3166 код	RU-DA
Улсын дугаар	05
OKTMO ID	82000000
Албан ёсны хэл	Орос хэл;[8]  Агуль Авар Азербайжан Дарган Кумык Лак Лезги Ногай Рутуль Табасаран Тат Цахур Чечень хэл [9][10]
Вэб сайт	http://www.e-dag.ru/

Улсын нэр нь турк хэлний уул хэмээх утгатай "dağ" болон перс хэлний "-stān" буюу газар, улс хэмээг хоёр үгийг нийлүүлж бүтжээ. Өөрөөр хэлбэл, тус улсын нэр нь "Уулсын орон" хэмээх утгатай юм. Өндөр уулсаар хүрээлэгдсэн байдал нь тус бүс нутагт олон жижиг үндэстэн ястан, хэл яриаг бий болгожээ. Дагестаны хүн амын ихэнх нь муслим болно.

1999 онд БНДагестан Улс нь Шамиль Басаевын удирдсан Чечений исламын хэт тулгуур үзэлтнүүдийн бүлэглэлийн дайралтад өртсөн бөгөөд тэр нь ОХУ-ын засгийн газар Чеченьд цэргийн ажиллагаа явуулах нэг шалтгаан болсон юм.

Тус улс нь Бүгд Найрамдах Халимаг Улс, Ставрополийн хязгаар, Чечень, мөн Гүрж, Азербайжан улсуудтай хиллэнэ.

Дагестаны тэргүүн

• Магомедали Магомедов (1991 — 2006).Тус нутгийн тэргүүн нь Дагестаны удирдагч (өмнө нь- ерөнхийлөгч), ОХУ-ын Ерөнхийлөгч томилдог айнаэ.

• Муху Алиев (2006-2010)
• Магомедсалам Магомедов (2010-2013)
• Рамазан Абдулатипов (2013-2017)
• Владимир Васильев (2017-2020)
• Сергей Меликов (2020 — хойш)

Зургийн цомог

• 
  Хаджи Мурад
• 
  дагестан тулаанчид
• 
  Хабиб Нурмагомедов болон түүний эцэг Абдулманап Нурмагомедов нар
• 
  Абдулрашид Садулаев
• 
  Расул Гамзатов

Тэмдэглэл

Эх сурвалж

1. Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 of May 13, 2000 On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District. Effective as of May 13, 2000.).
2. Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Gosstandart of the Russian Federation. #OK 024-95 December 27, 1995 Russian Classification of Economic Regions. 2. Economic Regions, as amended by the Amendment #5/2001 OKER. ).
3. Үндсэн хууль,  8-р зүйл
4. "Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 01.01.2019 (в разрезе субъектов Российской Федерации)". Federal Service for State Registration, Cadastre and Cartography. Archived from the original on 9 February 2022. Retrieved 29 August 2023.
5. "Оценка численности постоянного населения по субъектам Российской Федерации". Federal State Statistics Service. Retrieved 1 September 2022.
6. "26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года". Retrieved 23 Нэгдүгээр сар 2019.
7. "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (in орос). 3 June 2011. Retrieved 19 January 2019.
8. Оросын Үндсэн хуулийн 68.1-д заасны дагуу Оросын Холбооны Улс даяар албан ёсных.
9. Дагестаны Үндсэн хуулийн  11-д зааснаар бүгд найрамдах улсын албан ёсны хэлэнд "Орос хэл ба Дагестаны ард түмний хэл" орно
10. Solntsev et al., pp. XXXIX–XL

Гадаад холбоосууд

 Commons: Дагестан – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Бүгд Найрамдах Дагестан Улсын Ерөнхийлөгчийн сайт (Орос хэл)
• БН Дагестан Улсын Засгийн Газар (Орос хэл)
• Дагестаны гэрэл зургууд (Орос хэл)