From Wikipedia, the free encyclopedia
प्रोफेसर अन्विता अब्बी (जन्म ९ जानेवारी, १९४९ ) या भारतीय भाषाशास्त्रज्ञ आणि अल्पसंख्याक भाषांचे अभ्यासक आहेत. त्या आदिवासी भाषा आणि दक्षिण आशियातील इतर अल्पसंख्याक भाषांवरील अभ्यासासाठी ओळखल्या जातात.[1] २०१३ मध्ये त्यांना भाषाशास्त्र क्षेत्रातील योगदानाबद्दल भारत सरकारचा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार पद्मश्री देऊन सन्मानित करण्यात आले.[2]
अन्विता अब्बी | |
---|---|
अब्बी यांचे इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी मद्रास येथील फोटो. | |
जन्म |
९ जानेवारी, १९४९ |
पुरस्कार |
पद्मश्री राष्ट्रीय लोकभाषा सन्मान ऑल इंडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ ॲडव्हान्स्ड स्टडी फेलोशिप सुवर्ण पदक - दिल्ली विद्यापीठ एसओएएस, लंडन विद्यापीठ लेव्हरह्यूम प्रोफेसर मॅक्स प्लँक इन्स्टिट्यूट ऑफ इव्होल्युशनरी एन्थ्रोपोलॉजी भेट देणारे शास्त्रज्ञ केनेथ हेल पुरस्कार - लिंग्विस्टिक सोसायटी ऑफ अमेरिका (२०१५) |
संकेतस्थळ www.andamanese.net |
अन्विता अब्बी यांचा जन्म ९ जानेवारी १९४९ रोजी आग्रा[3][4] येथे झाला. याच कुटुंबात अनेक हिंदी लेखकांचा जन्म झाला आहे.[5] स्थानिक संस्थांमध्ये शालेय शिक्षण घेतल्यानंतर, त्यांनी १९६८ मध्ये दिल्ली विद्यापीठातून अर्थशास्त्रात (बीए ऑनर्स) पदवी प्राप्त केली.[3][4] त्यानंतर, त्यांनी १९७० मध्ये प्रथम विभाग आणि प्रथम क्रमांकासह त्याच विद्यापीठातून भाषाशास्त्रात पदव्युत्तर पदवी (एमए) प्राप्त केले.[3][4] १९७५ मध्ये कॉर्नेल विद्यापीठ, इथाका, यूएसए, पीएचडी मिळविण्यासाठी त्यांनी अभ्यास सुरू ठेवला.[6] पीएचडी साठी त्यांनी सामान्य भाषाशास्त्रात प्रमुख आणि दक्षिण आशियाई भाषाशास्त्रात अल्प हा विषय निवडला.[3][4] त्यांनी सेंटर फॉर लिंग्विस्टिक्स, स्कूल ऑफ लँग्वेज, लिटरेचर अँड कल्चर स्टडीज येथे भाषाशास्त्राच्या प्राध्यापक म्हणून काम केले. [7] त्या सध्या नवी दिल्लीत राहतात.
अन्विता अब्बी यांना भारतातील सहा भाषा कुटुंबे [7] आणि ग्रेट अंदमानीजच्या भाषा आणि संस्कृती [8] वर विस्तृत संशोधनाचे श्रेय दिले जाते. हे काम् त्यांनी लुप्तप्राय भाषा दस्तऐवजीकरण प्रकल्प (ई एल डी पी) प्रकल्पाचा भाग म्हणून केले.[9][10][11] २००३ - २००४ मधील त्यांच्या अभ्यासामुळे दोन महान अंदमानी भाषा, जारवा आणि ओंगे यांची वेगळी वैशिष्ट्ये ओळखण्यात मदत झाली. याच कामामुळे भारताच्या सहाव्या भाषा कुटुंबाच्या संकल्पनेला चालना दिली.[8][12] नंतरच्या काळात इतर विद्वानांनी अंदमानी लोकांवर केलेल्या संशोधनात या प्रदेशातील दोन वेगळे हॅप्लोग्रुप्स शोधून अन्विता अब्बीच्या निष्कर्षांची पुष्टी झाल्याची नोंद झाली आहे, उदा. एम३१ आणि एम३२.[7]
त्यांनी २००६ मध्ये या विषयावर पुन्हा संशोधन सुरू केले. अंदमान बेटांच्या तीन मरणासन्न भाषांच्या मॉर्फो-सिंटॅक्स आणि कोशावर लक्ष केंद्रित केले आणि ग्रेट अंदमानी भाषा भाषिकदृष्ट्या भिन्न भाषा कुटुंबातील असल्याचे सिद्ध करणारे पुरावे शोधून काढले.[3][4][12] त्यांनी इंग्रजी-ग्रेट अंदमानी-हिंदी शब्दकोश देखील संकलित केला आहे.[13] त्यांच्या सध्याच्या प्रकल्पामध्ये व्याकरण आणि ग्रेट अंदमानी भाषा आणि तेथील लोकांची उत्क्रांती समाविष्ट आहे.[3][4][7]
त्यांनी जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठात शिक्षकाचे काम केले. या दरम्यान त्यांनी २० पीएचडी आणि २९ एमफिल विद्यार्थ्यांना त्यांच्या संशोधनात मदत केली आहे.[3][4][7]
अन्विता अब्बी यांनी प्रशासकीय आणि शैक्षणिक स्तरावर अनेक महत्त्वाच्या पदांवर काम केले आहे. सध्याचे स्थान: संचालक, मौखिक आणि आदिवासी साहित्य अकादमी केंद्र, नवी दिल्ली भारत. सहायक प्राध्यापक, सायमन फ्रेझर विद्यापीठ, ब्रिटिश कोलंबिया, व्हँकुव्हर, कॅनडा आणि भारताच्या भाषिक समाजाचे अध्यक्ष.[14] त्यांनी युनेस्को (२००२ पासून) आणि साहित्य अकादमी सारख्या संस्थांच्या सल्लागार म्हणून काम केले आहे. त्यांच्या द्रविडियन लिंग्विस्टिक्स असोसिएशन विंगमधील लिंग्विस्ट सोसायटी ऑफ इंडियाची आजीवन सदस्या आहेत आणि इंडियन लिंग्विस्टिक्स (१९९१ - १९९५) आणि इंटरनॅशनल जर्नल ऑफ द्रविडियन लिंग्विस्टिक्स[15] (१९९२-) या दोन नियतकालिकांच्या संपादकीय मंडळावरही ती बसली आहे.[3][4][14]
प्राध्यापक अन्विता अब्बी यांनी पार पाडलेल्या शैक्षणिक आणि संस्थात्मक जबाबदाऱ्यांची यादी खालीलप्रमाणे असू शकते:[3][4][14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.