Apat

Apat (daripada kosa kata Sarawak, apat;^[1] Jawi: ‏اڤت‎‎) ialah fenomena semula jadi apabila batang-batang pokok dan kepingan kayu besar berkumpul di sepanjang bahagian sungai, anak sungai, atau tasik yang luas. ("Kayu besar" biasanya ditakrifkan sebagai kepingan kayu dengan diameter lebih daripada 10 cm (4 in) dan panjang lebih daripada 1 m (3 ka 3 in).)^[2] Apat di sungai dan anak sungai sering merentasi keseluruhan permukaan air dari tebing ke tebing. Apat terbentuk apabila pokok yang hanyut di air tersangkut dengan pokok lain atau pada batu, sisa kayu besar, atau objek lain yang terletak di bawah air. Ia boleh terbentuk secara perlahan selama berbulan-bulan atau bertahun-tahun, atau boleh berlaku serta-merta apabila banyak pokok dihanyutkan ke dalam air selepas bencana alam. Contoh terkenal yang disebabkan oleh bencana alam ialah apat yang berlaku di Tasik Spirit selepas tanah runtuh yang dicetuskan oleh letusan Gunung St. Helens. Melainkan ia dibongkar oleh sebab semula jadi atau manusia, apat boleh berkembang dengan cepat, kerana lebih banyak kayu dari hulu terjsangkut pada jisim tersebut. Apat boleh bertahan selama beberapa dekad, seperti kes apat di Tasik Spirit.

Apat di Sungai Quinault, Washington, Amerika Syarikat

Dalam sejarah Amerika Utara, "rakit kayu" jadian yang besar adalah biasa di seluruh benua sebelum orang Eropah mula bertapak.^[3] Rakit kayu jadian yang paling terkenal ialah Rakit Besar di Sungai Merah di Louisiana, yang sebelum pembuangannya pada tahun 1830-an meliputi antara 390 dan 480 km (240–300 bt) saluran utama.^[4] Telah dicadangkan bahawa rakit kayu yang luas seperti ini mungkin biasa di Eropah pada zaman prasejarah.^[5] Pada masa kini, apat terbesar yang diketahui adalah lebih daripada 6700 tan di Sungai Mackenzie di Wilayah Barat Laut, Kanada dan meliputi kawasan seluas 112,600 m².^[6] Apat di Delta Sungai Mackenzie secara kolektif mengandungi lebih daripada 400,000 simpanan kayu dan menyimpan 3.4 juta tan karbon, bersamaan dengan pelepasan setahun daripada 2.5 juta kereta. ^[7]

Apat tidak boleh dikelirukan dengan rakit kayu buatan manusia yang dicipta oleh penebang kayu atau pelepasan sengaja banyak pokok ke dalam air semasa pemanduan balak ke kilang papan.

Kesan terhadap geomorfologi sungai

Apat di Anak Sungai Goodell, Washington

Apat mengubah hidraulik aliran dengan mengalihkan aliran ke arah dasar atau tebing, meningkatkan rintangan aliran dan mencipta kolam di hulu, mengalihkan aliran ke dataran banjir dan membendung saluran, menyebabkan air melimpahi struktur sungai.^[8][9] Perubahan hidraulik saluran ini mengubah corak hakisan dan pemendapan tempatan, yang boleh mencipta kelainan yang lebih hebat dalam geomorfologi tempatan dan seterusnya menyediakan habitat yang pelbagai untuk organisma hidup di dalam sungai.^[10] Pembentukan apat di satu tebing biasanya memusatkan aliran di bahagian saluran yang bebas kayu, meningkatkan halaju melalui bahagian ini dan menggalakkan hakisan dasar sungai. Pembentukan apat yang merentasi saluran boleh membawa kepada pembentukan kolam di hulu, dengan air yang melimpahi struktur sungai menghasilkan "lubuk tunjam" di hilir.^[11]

Kesan hidraulik dan geomorfologi apat sangat bergantung pada kecerunan sungai (dan dengan itu kuasa potensi aliran); di saluran yang curam, apat cenderung membentuk struktur seperti tangga yang merentasi saluran dengan kolam hakisan di hilir,^[12] manakala di sungai tanah rendah yang besar dengan kecerunan rendah, apat cenderung menjadi struktur separa yang terutamanya membelokkan aliran dengan perubahan geomorfologi yang minimal.^[13]

Kesan terhadap ekologi

Apat semula jadi menyediakan habitat penting untuk ikan. Kolam yang tercipta dan sedimen yang terlonggok oleh pembentukan apat menjadi tempat pembiakan utama untuk banyak spesies salmon. Kolam ini juga menyediakan perlindungan untuk ikan semasa paras air rendah apabila bahagian lain sungai mungkin hampir kering. Apat boleh memberikan perlindungan, sebagai tempat perlindungan daripada kederasan sungai, semasa tempoh aliran tinggi.^{[perlu rujukan]}

Telah dicadangkan bahawa apat ialah satu aspek pokok yang bertindak sebagai jurutera ekosistem untuk mengubah habitat sungai bagi menggalakkan pertumbuhan pokok.^[14] Di sungai tersirat dinamik, seperti Sungai Tagliamento di Itali, yang mana spesies pokok dominan ialah poplar hitam, pokok-pokok yang tumbang membentuk apat apabila ia terlonggok di atas beting; sedimen halus terlonggok di sekitar apat ini, dan anak benih yang bercambah dapat menstabilkan beting tersirat dan menggalakkan pembentukan pulau stabil di sungai. Pulau stabil ini kemudian menjadi kawasan utama untuk penubuhan anak benih dan pertumbuhan tumbuhan lebih lanjut, yang seterusnya boleh menyediakan lebih banyak pokok tumbang kepada sungai dan dengan itu membentuk lebih banyak apat.^[15]

Di sungai besar di Barat Laut Pasifik Amerika Syarikat, telah ditunjukkan bahawa terdapat kitaran hidup pertumbuhan pokok dan penghijrahan sungai, dengan pokok-pokok besar tumbang ke dalam air apabila tebing terhakis, kemudian kekal di tempat dan bertindak sebagai titik tumpuan untuk pembentukan apat. Apat ini bertindak sebagai titik keras, menentang hakisan dan penghijrahan saluran lebih lanjut. Kawasan dataran banjir di belakang apat ini kemudian menjadi cukup stabil untuk lebih banyak pokok besar tumbuh, yang seterusnya boleh menjadi titik sauh apat pada masa hadapan.^[16]

Lihat juga

Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Apat

• Empangan biver, empangan kayu yang dicipta oleh biver
• Rakit Besar
• Morfologi sungai
• Pemulihan sungai
• Apat Sungai St. Croix 1886