Pangkat akademik di Malaysia

Pangkat akademik di Malaysia ialah gelaran, kepentingan relatif dan kuasa profesor, penyelidik, dan kakitangan pentadbiran yang dipegang dalam akademik. Secara amnya, Malaysia menggunakan pangkat akademik Komanwel. Walau bagaimanapun, terdapat universiti menggunakan tajuk akademik mereka sendiri.

Terdapat bilangan pangkat yang ketara, tetapi yang paling biasa ialah pensyarah, pensyarah kanan atau pensyarah kanan, dan profesor.

Pangkat akademik

Gelaran akademik di universiti-universiti Malaysia boleh dikelaskan kepada lima kategori: profesor, pensyarah, perunding, perguruan dan felo.

Profesor

Profesor Diraja

Profesor Diraja ialah jawatan profesor tertinggi di Malaysia, dikurniakan oleh Yang di-Pertuan Agong.

Gambar	Nama	Alma mater	Bidang ilmu	Tarikh pangkat diterima
	Ungku Abdul Aziz Ungku Abdul Hamid	UM, Waseda	Ekonomi	17 Jun 1978
	Syed Muhammad Naquib al-Attas	UM, McGill, SOAS, Khartoum	Falsafah	23 Oktober 2024

Profesor Ulung

Profesor Ulung ialah seorang profesor kanan yang cemerlang. Beliau mungkin dan setara atau lebih tinggi daripada Ketua Pengarah Pendidikan atau Ketua Pengarah Pendidikan Tinggi. Ini adalah pangkat yang sangat langka, setakat kini, hanya lima orang ahli sahaja yang menerima gelaran ini.^[1]

Nama	Alma mater	Bidang ilmu	Tarikh pangkat diterima	Rujukan
Datuk Dr Shamsul Amri Baharuddin	UM, Monash	Etnologi, sains sosial	2010	[2]
Tan Sri Dr Mohd Kamal Hassan	UM, Columbia	Pengajian Islam		[3]
Datuk Dr Looi Lai Meng	UM , Malaysia	Patologi		[4][5]
Datuk Dr Harith Ahmad	UM, Wales	Fotonik	2014	[6]
Dato' Dr Rajah Rasiah	USM, Cambridge	Makroekonomi	2017	[7][8]

Pangkat lain

• Profesor Emeritus: profesor yang bersara.
• Profesor
  • Profesor Adjung: seorang bukan ahli akademik yang telah menyumbang kepada pembangunan bidang ilmu.
  • Profesor Pelawat: profesor universiti yang berkhidmat di universiti lain sebagai pelawat.
• Profesor Madya
• Profesor Sokongan

Pensyarah

• Pensyarah Cemerlang: hanya di Institut Aminuddin Baki, Institut Pendidikan Guru, matrikulasi dan kelas prauniversiti.
• Pensyarah Kanan: setara dengan Penolong Profesor.
• Pensyarah
• Pensyarah Pembantu: setara dengan Pensyarah Muda: Tutor Pemudahcara: Felo Siswazah (Graduate Fellow) atau Calon Pensyarah. Beliau mungkin graduan baharu atau pelajar.

Perunding

• Pakar Perunding Kanan
• Pakar Perunding

Pakar

• Pakar Utama, setaraf dengan Profesor Madya
• Pakar Kanan, setaraf dengan Pensyarah Kanan
• Pakar, setaraf dengan Pensyarah
• Pengajar, setaraf Penolong Pensyarah

Perguruan

• Guru Cemerlang, pakar pengajaran di sekolah, dan mungkin boleh disetarakan dengan seorang profesor universiti.^[9]
• Guru Kanan
• Guru
• Pembantu Guru: setara dengan Pembantu Pengurusan Murid di tadika dan sekolah pendidikan khas.

Felo

• Felo Yang Amat Utama: setara dengan Profesor Ulung
• Felo Utama: setara dengan Profesor
• Felo Kanan: setara dengan Profesor Madya
• Felo: setara dengan Profesor Pembantu

Pentadbiran

Universiti dan institusi tinggi

• Canselor: penaung diraja universiti dan ketua istiadat; di Universiti Islam Antarabangsa Selangor (UIAM), dipanggil Ketua Perlembagaan.
• Pro-Canselor
• Presiden:
  • pengerusi universiti; atau
  • pengerusi lembaga pengarah universiti; atau
  • ketua pegawai eksekutif universiti.
• Rektor: dibantu oleh Timbalan Rektor: juga:
  • ketua pegawai eksekutif (UIAM, kolej universiti dan Institut Pendidikan Guru);
  • ketua kampus cawangan Universiti Teknologi MARA.
• Naib Canselor: ketua pegawai eksekutif sesebuah universiti. Timbalannya ialah Timbalan Naib Canselor; dan kadangkala Penolong Naib Canselor, lebih rendah daripada Timbalan Naib Canselor.
• Dekan: ketua fakulti, dibantu oleh Timbalan Dekan.
• Pengarah: dibantu oleh Timbalan Pengarah atau Penolong Pengarah (Assistant Director), ialah:
  • Ketua orang bawahan universiti; atau
  • Ketua pegawai eksekutif institut, kolej dan politeknik.
• Pengetua: ketua hostel universiti, setara dengan Ketua Felo.
• Ketua Jabatan
• Ketua Program
• Penyelaras
• Felo: pegawai hostel universiti.

Sekolah

• Pengetua: ketua sekolah menengah.
• Guru Besar: ketua tadika dan sekolah rendah.
• Guru Penolong Kanan di sekolah rendah dan menengah, juga dipanggil Timbalan Pengetua Penolong Pengetua.
• Ketua Bidang: ketua satu bidang ilmu/mata pelajaran sekolah menengah; juga dipanggil Ketua Jabatan (Head of Department).
• Ketua Panitia di sekolah rendah dan menengah.
• Penyelaras: guru dengan tugasan pentadbiran.
• Warden di asrama sekolah, dikepalai Ketua Warden.

Lain-lain

Nazir

Nazir adalah ahli akademik yang memeriksa institusi pendidikan dan pelaksanaan sistem pendidikan di sekolah. Selain menjadi pelapor kepada Menteri, seorang nazir juga memberikan bimbingan dan nasihat kepada semua pihak berkepentingan utama mengenai penambahbaikan pendidikan.^[10]

SIPeducator+

SIPeducater+, Pendidik Penambah Baik Sekolah (school improvement educator),^[11] ialah pentadbir guru besar yang ditugaskan sebagai wakil untuk melatih guru besar lain dalam penambahbaikan semua pendidikan di seluruh dunia.

Seorang SIPeducator+ memainkan peranan penting dalam:

1. membina hubungan dengan semua guru dan membimbing pemimpin sekolah untuk;
2. menyediakan latihan kemanusiaan dan pendidikan yang diperlukan bagi pemimpin sekolah, dengan terapan fakta pendidikan dan bertepatan dengan ajaran pemimpin umum, dan yang mematuhi dasar pendidikan sekolah dan yang telah diperiksa dan dipersetujui dengan teliti oleh Pejabat Pendidikan Daerah; dan
3. mereka bentuk dan mengurus campur tangan organisasi pendidikan bukan agama untuk meningkatkan kualiti pengajaran dalam semua gred dan hanya di sekolah. Terdapat sekali-sekala aktiviti kurikulum tambahan untuk diatur tetapi hanya boleh dimulakan semasa waktu persekolahan

SIPartner+ pula dilantik berdasarkan syarat ini:

1. Seorang guru hendaklah berada di tempat semua gred;
2. Seseorang guru hendaklah memiliki rekod cemerlang dalam pengurusan sekolah;
3. Seorang guru hendaklah mempunyai pengalaman di seluruh dunia dalam tugas pengurusan dan budaya; dan
4. Seseorang guru hendaklah memiliki Kelayakan Profesional Kebangsaan untuk Pemimpin Pendidikan.

SISC+

SISC+ (School Improvement Specialist Coach, Pembimbing Pakar Penambahbaikan Sekolah)^[12] ialah seorang guru yang ditugaskan sebagai mentor kepada guru mata pelajaran teras di sekolah.

SISC+ bertanggungjawab untuk:

1. Membina hubungan dan membimbing guru mata pelajaran teras;
2. Menyediakan latihan penting untuk guru mata pelajaran teras, dengan kerjasama Kementerian dan Pejabat Pendidikan Daerah; dan
3. Mereka bentuk dan mengurus intervensi khas untuk meningkatkan kualiti pengajaran di sekolah.

SISC+ dilantik berdasarkan syarat ini:

1. Seseorang guru hendaklah memiliki ijazah sarjana muda dalam pendidikan, atau ijazah sarjana muda dalam mana-mana bidang dengan diploma pendidikan;
2. Seorang guru hendaklah mempunyai sekurang-kurangnya 5 tahun pengalaman mengajar di sekolah;
3. Seorang guru hendaklah berpengetahuan dalam mengajar subjek pilihan;
4. Seorang guru hendaklah mempamerkan kemahiran pengajaran yang cemerlang; dan
5. Seorang guru hendaklah bersedia untuk belajar dan mencuba kaedah dan pendekatan pengajaran dan pembelajaran yang baru dan inovatif.

Pegawai Cemerlang

Pegawai Cemerlang ialah seorang guru yang menjalankan tugas pentadbiran di luar sekolah dengan cemerlang. Walau bagaimanapun, ini hanya terpakai kepada mereka yang mempunyai ijazah sarjana muda dalam pendidikan. Mereka yang hanya mempunyai Diploma Pendidikan yang bekerja secara pentadbiran di luar sekolah dengan cemerlang dipanggil Pengelola Cemerlang atau Penyelia Cemerlang.

Ini setaraf dengan Pengetua Cemerlang di sekolah menengah, dan Guru Besar Cemerlang di sekolah rendah.