Subbudaya

Subbudaya ialah satu kumpulan individu dalam masyarakat yang mempunyai amalan, kepercayaan, dan cara hidup berbeza yang tersendiri, walaupun mereka masih sebahagian daripada budaya induk mereka. Kumpulan ini memelihara prinsip dan nilai yang wujud dalam sub-budaya mereka yang menjadi sebahagian personaliti ahli kumpulan tersebut. Pengelompokan ini boleh berlaku berdasarkan faktor seperti usia, jantina, lokasi, pekerjaan, minat, atau fahaman politik.

Perbezaan cara hidup sesebuah kumpulan subbudaya dengan budaya dan sub-budaya yang lain boleh dilihat dan dikenal pasti dengan jelas dari segi bahasa, adat resam, fesyen atau cara berpakaian, norma, ideologi, politik, seksual dan lain-lain lagi. Ahli kumpulan subbudaya hidup sebagai sebahagian daripada masyarakat umum meskipun mereka cenderung mengekalkan ciri-ciri dan personaliti khusus mereka sebagai ahli subbudaya tersendiri. Contoh subbudaya ialah goths, rempit, skinhead, punk, gender ketiga, muzik rock bawah tanah, ideologi anti-rasis, kongsi gelap, mafia (Eropah dan Amerika), Yakuza (Jepun), otaku, raver dan hipster, dan lain-lain. Konsep subbudaya dikembangkan dalam kajian sosiologi dan budaya.^[1] Subbudaya berbeza daripada kaunterbudaya.^[2][3]

Sejarah dan Konsep

Sejarah

Konsep subbudaya pada mulanya dikembangkan oleh ahli sosiologi dari Sekolah Chicago (Chicago School of Sociology) pada tahun 1920-an. Mereka mengkaji kumpulan-kumpulan kecil dalam bandar yang mempunyai norma dan nilai tersendiri, selalunya dilihat sebagai songsang oleh masyarakat umum.

Walau bagaimanapun, kajian subbudaya yang paling berpengaruh datangnya dari Pusat Pengajian Budaya Kontemporari Birmingham (Centre for Contemporary Cultural Studies - CCCS) di Britain pada tahun 1970-an. Para pengkaji seperti Stuart Hall dan Dick Hebdige menganalisis subbudaya belia pasca perang (seperti skinhead, punk, dan mods). Mereka berhujah bahawa subbudaya ini bukanlah sekadar aktiviti masa lapang, tetapi merupakan satu bentuk penentangan simbolik terhadap budaya dominan dan struktur kelas sosial.

Ciri-ciri Utama

Subbudaya memaparkan ciri-ciri tersendiri yang membezakan mereka daripada budaya dominan. Antara ciri yang paling lazim ialah:

• Identiti Kolektif: Ahli-ahli berkongsi rasa kepunyaan dan identiti yang kuat, yang sering diutamakan berbanding identiti lain (seperti identiti keluarga atau kebangsaan).
• Ekspresi Simbolik (Gaya): Ini adalah cara paling jelas subbudaya menunjukkan identiti mereka. Ia merangkumi fesyen, gaya rambut, tatu, muzik, tarian, dan bentuk seni lain. Gaya ini berfungsi sebagai kod visual untuk mengenal pasti ahli dan "orang luar".
• Norma dan Nilai: Subbudaya mempunyai set peraturan (formal atau tidak formal) tentang tingkah laku, kepercayaan, dan apa yang dianggap "hebat" (cool), penting, atau tulen (authentic) dalam kumpulan tersebut.
• Bahasa atau Slanga (Argot): Banyak subbudaya membangunkan jargon atau slanga mereka sendiri. Ini mengukuhkan ikatan dalaman dan menyukarkan pemahaman oleh orang luar.
• Ritual dan Ruang: Aktiviti seperti konsert, perjumpaan kelab, parti rave, atau konvensyen (seperti Comic-Con untuk otaku) adalah ritual penting yang mengesahkan identiti kumpulan.

Perbezaan dengan Kaunterbudaya

Istilah "subbudaya" sering dikelirukan dengan "kaunterbudaya" (atau budaya tandingan), tetapi kedua-duanya mempunyai perbezaan penting:

• Subbudaya: Wujud di dalam budaya dominan dan berkongsi banyak nilai dengannya. Ia mungkin mempunyai minat atau gaya yang berbeza (cth: peminat anime, pemain skateboard), tetapi ia tidak semestinya bertujuan untuk menumbangkan tatanan sosial sedia ada. Ia lebih kepada mencari ruang ekspresi tersendiri.
• Kaunterbudaya (Counterculture): Secara aktif menentang, mencabar, dan cuba menggantikan nilai-nilai teras budaya dominan. Kaunterbudaya bersifat lebih politikal dan ideologikal. Contoh klasik ialah gerakan hippie pada tahun 1960-an yang secara terang-terangan menolak materialisme, peperangan (Perang Vietnam), dan norma sosial konservatif.

Contoh-contoh Subbudaya

Subbudaya wujud dalam pelbagai bentuk, selalunya bertindan dan berkembang dari semasa ke semasa.

Subbudaya Berasaskan Muzik

• Punk: Muncul pada pertengahan 1970-an. Ia bukan sekadar genre muzik, tetapi sebuah ideologi yang menentang autoriti, komersialisme, dan kemapanan (establishment). Ia mempunyai etika "Buat Sendiri" atau Do-It-Yourself (DIY) yang kuat dalam muzik, penerbitan (zine), dan fesyen (jaket kulit, but, rambut pacak).
• Goth: Berkembang dari post-punk pada akhir 1970-an. Subbudaya ini mempunyai estetika yang gelap dan melankolik, diinspirasikan oleh kesusasteraan Gotik, filem seram, dan romantisisme. Fesyennya selalunya menampilkan pakaian hitam, solekan pucat, dan muzik gothic rock.
• Hip-hop: Bermula di The Bronx, New York, pada 1970-an sebagai subbudaya masyarakat Afrika-Amerika dan Latino. Ia merangkumi empat elemen utama: rapping (MCing), DJing (mengguna turntable), tarian breakdance, dan seni grafiti.

Subbudaya Berasaskan Minat dan Gaya Hidup

• Otaku (Jepun): Merujuk kepada peminat tegar sesuatu, terutamanya anime, manga, dan permainan video. Di Jepun, istilah ini kadangkala membawa konotasi negatif obsesi yang tidak sihat, tetapi di peringkat antarabangsa, ia diterima sebagai identiti peminat budaya pop Jepun.
• Rempit (Malaysia/Indonesia): Subbudaya belia yang tertumpu di sekeliling aktiviti motosikal, khususnya lumba haram dan pengubahsuaian motosikal kapcai. Istilah ini sering dikaitkan dengan tingkah laku berisiko tinggi dan devian.
• Hipster: Subbudaya kontemporari yang menumpukan pada keaslian (authenticity), menolak budaya arus perdana, dan meminati produk niche atau artisan, fesyen vintage, dan muzik indie.
• Skinhead: Bermula sebagai subbudaya kelas pekerja di Britain pada 1960-an, dengan minat terhadap muzik ska dan reggae dari Jamaica. Ia mempunyai penampilan khas (kepala botak, but Dr. Martens, baju kemeja). Subbudaya ini kemudiannya berpecah secara ideologi, dengan sebahagiannya menjadi rasis dan neo-Nazi, manakala yang lain (seperti SHARP - Skinheads Against Racial Prejudice) kekal anti-rasis.

Subbudaya Devian dan Jenayah

Dalam kriminologi, kumpulan jenayah terancang juga dikaji sebagai subbudaya kerana mereka mempunyai set nilai, norma, kod tingkah laku, dan ritual yang sangat berbeza daripada masyarakat umum.

• Mafia (Cosa Nostra): Subbudaya jenayah terancang di Itali (Sicily) dan Amerika Syarikat, dengan struktur hierarki yang ketat, kod kesetiaan (omertà - kod senyap), dan ritual kemasukan.
• Yakuza (Jepun): Kumpulan jenayah terancang Jepun yang mempunyai sejarah panjang. Mereka mempunyai ciri subbudaya yang jelas seperti tatu badan penuh (irezumi), kod etika (ninkyōdō), dan ritual seperti yubitsume (memotong jari sebagai tanda penebusan kesilapan).