Wied tal-Fondoq il-Kbir
From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Wied tal-Fondoq il-Kbir (bl-Ingliż: Great Rift Valley) huwa parti minn sistema ta' ktajjen muntanjużi intrakontinentali li tgħaddi mill-Kenja mit-Tramuntana għan-Nofsinhar. Huwa parti mill-Fondoq ta' Gregory, il-fergħa tal-Lvant tal-Fondoq tal-Lvant tal-Afrika, li jibda fit-Tanzanija lejn in-Nofsinhar u jibqa' sejjer lejn it-Tramuntana fl-Etjopja.[1] Ifforma fuq l-hekk imsejħa "Koppla tal-Kenja", art olzata ġeografika li nħolqot mill-interazzjonijiet ta' tliet plakek tettoniċi ewlenin: il-plakek tal-Arabja, tan-Nubja u tas-Somalja.[2] Fl-imgħoddi, kien jitqies bħala parti mill-"Wied tal-Fondoq il-Kbir" minn Madagascar sas-Sirja. Il-biċċa l-kbira tal-wied jagħmel parti mill-eks Provinċja tal-Wied tal-Fondoq.
Fil-wied hemm l-Għoljiet ta' Cherangani u katina ta' vulkani, uħud minnhom li għadhom attivi. Il-klima hija waħda miti, bit-temperaturi li normalment ikunu taħt it-28 °C (82 °F). Il-biċċa l-kbira tax-xita tinżel bejn Marzu u Ġunju u bejn Ottubru u Novembru.[3] L-Għoljiet ta' Tugen lejn il-Punent tal-Lag ta' Baringo fihom fossili ppreservati fil-flussi tal-lava ta' bejn 14 u 4 miljun sena ilu. Il-fdalijiet ta' bosta ominidi, l-antenati tal-bnedmin, instabu hawnhekk.[4]
F'Marzu 2018, konsentura ġganteska fid-Dinja, fonda 50 pied u wiesgħa 65 pied, iffurmat fl-art fil-Punent tal-belt kapitali Nairobi.[5] Huwa maħsub li ma għandhiex oriġini tettonika.[6]