ယူကလစ်

ယူကလစ် (အင်္ဂလိပ်: Euclid /ˈjuːklɪd/; ဂရိ: Εὐκλείδης, translit. Eukleidēs) သည် အခြား ပညာလိုလားသူများနှင့်အတူ အက်သင်းမြို့ရှိ ပလေတို၏ တပည့်များထံ၌ ပညာရပ်များကို ဆည်းပူးခဲ့ဖူးသူ ဖြစ်သည်။ အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ပထမ တော်လမီဘုရင်(ဘီစီအီး ၃ဝ၆-၂၈၃) လက်ထက်တွင် အလက်ဇန္ဒရီးယားမြို့သည် ကမ္ဘာ့ပညာရှင်ကြီးများ စုဝေးရာဌာန တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ထင်ရှားသည့် ဆရာအမြောက်အမြား ထိုမြို့သို့ ကျောင်းများ တည်ထောင်ရန် သွားရောက်ကြရာတွင် ဂရိလူမျိုး ယူကလစ် အမည်ရှိ ပုဂ္ဂိုလ်လည်း ပါဝင်သည်။ ဤသို့ ယူကလစ်သည် ဂရိလူမျိုးဖြစ်၍ အယ်လက်ဇန္ဒြီးယား တွင် နေထိုင် စာပေ သင်ကြားပို့ချခဲ့သည် ဟူသည်တို့က လွဲ၍ သူ၏အကြောင်းကို မည်မည်ရရ မသိခဲ့ကြပေ။

ယူကလစ်
မွေးဖွား	ဘီစီအီး ၄ ရာစု အလယ်
ဆုံးပါး	ဘီစီအီး ၃ ရာစု အလယ်
နေထိုင်ရာ	အလက်ဇန္ဒရီးယား (Alexandria)၊ ဟယ်လင်ခေတ် အီဂျစ် (Hellenistic Egypt)
နယ်ပယ်	သင်္ချာ
ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ	ယူကလစ် ဂျီဩမေတြီ (Euclidean geometry) ယူကလစ်၏ အခြေခံများ (Euclid's Elements)

ယူကလစ်သည် ထိုခေတ် ပညာတတ်များကဲ့သို့ပင် ဂီတ၊ အနုပညာ၊ မြင်မှုပညာနှင့် အခြားပညာရပ်များတွင် ကျွမ်းကျင်လေသည်။ သို့သော် သူစိတ်အဝင်စားဆုံး ပညာရပ်မှာ သင်္ချာဖြစ်သည်။ သူ၏ တပည့်များအား ကြမ်းပြင်ပေါ်၌ သဲများကိုဖြူးကာ တုတ်တစ်ချောင်းဖြင့် ဂျီဩမေတြီပုံများကို ဆွဲ၍ အဆိုမှန်များနှင့် သက်သေပြချက်များကို ရှင်းပြလေ့ရှိသည်။ ယူကလစ်နှင့် ဂျီဩမေတြီကို ခွဲခြား၍ မဖြစ်နိုင်ချေ။ သူရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များအနက် လူသိ အများဆုံးဖြစ်သော ယူကလစ်၏ အခြေခံများ ဟု ဘာသာပြန်ဆိုနိုင်မည့် အဲလီးမင့်ကျမ်း (Elements) ကို နှစ်ပေါင်း ၂ဝဝဝ ကျော် တိုင်အောင် ကျောင်းသုံးစာအုပ်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ထိုအဲလီးမင့်ကျမ်းသည် ၁၃ တွဲရှိရာ၊ ပထမ ၄တွဲနှင့် ဆဋ္ဌတွဲ လောက်ကိုသာ လေ့လာသူများသည်။ ထိုအဲလီးမင့်ကျမ်းကို ဘာသာ အမြောက်အမြားသို့ ပြန်ဆိုထားကြသည်။

တစ်ခါတွင် အီဂျစ်ဘုရင်က ယူကလစ်အား ဂျီဩမေတြီ ဘာသာရပ်ကို သင်ကြားရာ၌ အဲလီးမင့်ကို လေ့လာရသည်ထက် ပို၍ လွယ်ကူသောနည်း မရှိသလော ဟုမေးရာ ဂျီဩမေတြီသို့သွားရန် မင်းလမ်းမကြီး မရှိပါဟု ပြန်လည်ဖြေကြားသည်ဟု ဆိုသည်။ တစ်ခါတွင်လည်း ဂျီဩမေတြီတွင် ပထမဆုံးဖြစ်သည့် အဆိုကို သင်ကြား၍ အပြီးတွင် တပည့်တစ်ဦးက ထ၍ ဤကိစ္စများကို သင်ကြားခြင်းဖြင့် မည်ကဲ့သို့ အကျိုးထူးများကို ရရှိနိုင်ပါမည်နည်းဟု မေးလိုက်ရာ၊ ယူကလစ်က သူ၏ အစေခံအား ခေါ်၍ သင်ကြားမှုအတွက် အကျိုးအမြတ်ကို ခံစားလိုလှတဲ့ ဒီလူကို သုံးပဲနိပေးလိုက်စမ်းဟု ပြောဖူးသည်ဟု ဆိုလေသည်။

မျက်မှောက်ခေတ် ဂျီဩမေတြီစာအုပ်များသည် ယူကလစ်နှင့် အသေးအဖွဲ အချက်အလက် ကလေးများတွင်သာ ကွဲလွဲပြီး လျှင် သူ၏တွေ့ရှိချက်များပေါ်တွင် အဓိကအားဖြင့် မူတည်ထားသည်ကို တွေ့ရလေသည်။ အမှန်မှာ ထိုစာအုပ်များသည် အဲလီးမင့်ကို တစ်မျိုးတစ်ဖုံ စီစဉ်ထားခြင်းမျှသာ ဖြစ်သည်။

ယူကလစ်သည် ဂျီဩမေတြီနှင့် စပ်လျဉ်းသော စာအုပ် အမြောက်အမြားကိုလည်း ရေးထားခဲ့သေးသည်။ ထို့ပြင် မြင်မှု ဆိုင်ရာ ကျမ်းစာအုပ်နှင့် ဂီတပညာဆိုင်ရာကျမ်းများကိုလည်း ရေးသားခဲ့သေးသည်။ သို့သော် သူရေးသားခဲ့သော စာအုပ် စာတမ်း အမြောက်အမြားပင် ပျောက်ကွယ် ဆုံးရှုံး ကုန်ခဲ့လေသည်။^[၁]