အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ (အင်ဒိုနီးရှားဘာသာဖြင့်: Presiden Republik Indonesia) သည် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲနှင့် အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲ ဖြစ်သည်။ သမ္မတသည် အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည့်အပြင်၊ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့နှင့် အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားရဲတပ်ဖွဲ့တို့၏ စစ်ဦးစီးချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။
၂၀၀၄ ခုနှစ်မှစတင်ကာ သမ္မတနှင့် ဒုတိယသမ္မတကို ၅ နှစ်သက်တမ်းအတွက် တစ်ကြိမ် ပြန်လည်အရွေးခံနိုင်ရန် တိုက်ရိုက်ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခဲ့ရာ၊ ရာထူးသက်တမ်း အများဆုံး ဆယ်နှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်သည်။ လက်ရှိသမ္မတမှာ ပရာဘိုဝိုဆူဘီယန်တို ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် စတင်တာဝန်ယူခဲ့ပါသည်။
Remove ads
သမိုင်း
ဆူကာနိုခေတ်
အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတရာထူးကို လွတ်လပ်ရေးအတွက် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မတီ (BPUPK) က ၁၉၄၅ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲစဉ်အတွင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥဒေပါ အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအရ "သမ္မတနှင့် ဒုတိယသမ္မတကို PPKI မှ ပထမဆုံးအကြိမ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ရမည်" ဟု ဖော်ပြထားသောကြောင့် ဆူကာနိုကို အင်ဒိုနီးရှားလွတ်လပ်ရေးအကြိုပြင်ဆင်ရေးကော်မတီ (PPKI) မှ ချီးကျူးဂုဏ်ပြုကာ ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ပထမဆုံး သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က သမ္မတရွေးကောက်ပွဲအတွက် တာဝန်ရှိသည့် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အတိုင်ပင်ခံလွှတ်တော် (MPR) ကို မဖွဲ့စည်းရသေးပေ။
၁၉၄၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ဒုတိယသမ္မတ မိုဟာမက် ဟက်တာက ဗဟိုအင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသားကော်မတီ (KNIP) ကို ဥပဒေပြုရေးအာဏာ ပေးအပ်သည့် ဒုတိယသမ္မတ အမိန့်ကို ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၁၉၄၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် KNIP က နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲရာထူးကို အစိုးရအဖွဲ့အကြီးအကဲရာထူးမှ ခွဲထုတ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ကို မသတ်မှတ်ရသေးသော်လည်း၊ အင်ဒိုနီးရှားသည် ထိုအချိန်မှစ၍ ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး သမ္မတသည် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ အကြီးအကဲအဖြစ် ဆောင်ရွက်ကာ အစိုးရအဖွဲ့အသစ်ဖွဲ့စည်းရန် ဝန်ကြီးချုပ်ထံ တောင်းဆိုခဲ့သည်။
အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ဆူကာနိုနှင့် ဟက်တာတို့ကို ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ဒတ်ခ်ျတို့က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆူကာနိုသည် အရေးပေါ် အစိုးရတစ်ရပ် ဖွဲ့စည်းရန် Sjafruddin Prawiranegara အား လုပ်ပိုင်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။ ထိုလုပ်ပိုင်ခွင့်ဖြင့် ပရာဝီရာနီဂါရာသည် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူကာ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံ အရေးပေါ်အစိုးရ (PDRI) ကို ဆူမားတြားတွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပရာဝီရာနီဂါရာသည် ၎င်း၏လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဆူကာနိုထံ ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ဆူကာနိုသည် အင်ဒိုနီးရှားပြည်ထောင်စုသမ္မတနိုင်ငံ (RIS) ၏ သမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရပြီး သမ္မတလုပ်ပိုင်ခွင့်ကို Assaat သို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ RIS သည် တစ်ပြည်ထောင်စနစ်သို့ ပြောင်းလဲတော့မည့်အချိန်တွင် Assaat က သမ္မတရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီး ဆူကာနိုသည် ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် သမ္မတအဖြစ် ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။
ထိုအချိန်တွင် RIS အတွက် ရည်ရွယ်ထားသည့် ယာယီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အင်ဒိုနီးရှားက လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ယင်းယာယီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေသည် သမ္မတ၏ အခန်းကဏ္ဍကို နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲအဖြစ် အတည်ပြုခဲ့သော်လည်း အများအားဖြင့် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် ကန့်သတ်ထားပြီး၊ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ဝန်ကြီးချုပ်တစ်ဦးကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်ထားသော်လည်း ဆူကာနိုသည် ကြီးမြတ်သော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် သူသည် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲ၏ အခမ်းအနားဆိုင်ရာ အခန်းကဏ္ဍကို ဘယ်သောအခါမျှ မကျေနပ်ခဲ့ဘဲ အနောက်တိုင်းပုံစံ ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီအပေါ် ပို၍ မုန်းတီးလာခဲ့သည်။ ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်များ အစောပိုင်းတွင်၊ သမ္မတ၏ "လမ်းညွှန်မှု" အောက်တွင် သဘောတူညီမှုရရှိရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နှစ်ရှည်လများ ဆွေးနွေးပြီးနောက် ဆုံးဖြတ်ချက်များချမှတ်မည့် "လမ်းညွှန်ဒီမိုကရေစီ" ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် စတင် တောင်းဆိုခဲ့ပါသည်။
Remove ads
သမ္မတလောင်း၏ အရည်အချင်းများ
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတရာထူးအတွက် ရုံးတက်ရန် လိုအပ်ချက်များကို ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် ပြင်ဆင်သတ်မှတ်ထားပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ် နိုင်ငံတော်သမ္မတနှင့် ဒုတိယသမ္မတများ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေအမှတ် ၇ တွင် အသေးစိတ် ထပ်မံဖော်ပြထားပါသည်။
၁၉၄၅ ခုနှစ် ပြင်ဆင်သည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ
ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ အဓိက လိုအပ်ချက်များ
- မွေးစကတည်းက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား ဖြစ်ရမည်။
- အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်ရန် ဆန္ဒမရှိသူ ဖြစ်ရမည်။
- နိုင်ငံတော်ကို သစ္စာမဖောက်ဘဲ တာဝန်များကို ကျေပွန်အောင် ထမ်းဆောင်နိုင်သည့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြံ့ခိုင်မှုရှိရမည်။
- နောက်ထပ် သတ်မှတ်ချက်များကို ဥပဒေများဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည်။
- သမ္မတကို နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့က အမည်စာရင်း တင်သွင်းရန် လိုအပ်သည်။
၂၀၁၇ ခုနှစ် ဥပဒေပါ ထပ်ဆောင်း သတ်မှတ်ချက်များ
- ဘုရားသခင်ကို အောက်မေ့သူ ဖြစ်ရမည်။
- အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် ရှိလျှင် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဖက်လည်း နိုင်ငံသား ဖြစ်ရမည်။
- ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တာဝန်များကို ကျေပွန်စွာ ထမ်းဆောင်နိုင်သည့်အပြင် မူးယစ်ဆေးဝါး အလွဲသုံးစားမှု ကင်းစင်ရမည်။
- အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံပိုင်နက်အတွင်း အမြဲတမ်းနေထိုင်သူ ဖြစ်ရမည်။
- အဂတိလိုက်စားမှု ပပျောက်ရေး ကော်မရှင်သို့ ၎င်းတို့၏ ကြွယ်ဝမှုများကို အစီရင်ခံ တင်ပြခဲ့သူ ဖြစ်ရမည်။
- နိုင်ငံတော်အတွက် ဆုံးရှုံးမှုကို ဖန်တီးနိုင်သော တစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် စုပေါင်းအကြွေးမရှိသူ ဖြစ်ရမည်။
- တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် ဒေဝါလီခံကြောင်း ကြေညာခြင်း မရှိသေးသူ ဖြစ်ရမည်။
- စက်ဆုပ်ဖွယ်ကောင်းသော လုပ်ရပ်မျိုးတွင် တစ်ခါမျှ မပါဝင်ခဲ့ဖူးသူ ဖြစ်ရမည်။
- လွှတ်တော်အမတ်လောင်းအဖြစ် တစ်ပြိုင်နက်တည်း အရွေးမခံရသူ ဖြစ်ရမည်။
- မဲဆန္ဒရှင်အဖြစ် မှတ်ပုံတင်ထားသူ ဖြစ်ရမည်။
- အခွန်ပေးဆောင်သူအဖြစ် မှတ်ပုံတင်ထားပြီး အနည်းဆုံး ပြီးခဲ့သော ငါးနှစ်အတွင်း အခွန်ပေးဆောင်ထားသူ ဖြစ်ရမည်။
- ယခင်က သမ္မတအဖြစ် နှစ်နှစ်တာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသူ (တစ်ကြိမ်သာ ပြန်လည်အရွေးခံနိုင်သည်)။
ဥပဒေပြုရေးဆိုင်ရာစာရွက်စာတမ်းများတွင် အသုံးများသော အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ၏သင်္ကေတ - ထောင်ဒဏ် ငါးနှစ် သို့မဟုတ် ထို့ထက် ပိုသော ထောင်ဒဏ်ကို တစ်ခါမျှ မချဖူးသူ ဖြစ်ရမည်။
- အသက် ၄၀ နှစ်အောက် မဟုတ်ရ။
- အနည်းဆုံး အထက်တန်းကျောင်း သို့မဟုတ် ယင်းနှင့် ညီမျှသော ဘွဲ့ရရှိပြီးသူ ဖြစ်ရမည်။
- အင်ဒိုနီးရှား ကွန်မြူနစ်ပါတီ (PKI) ၏ အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများ၊ ၎င်း၏ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အဖွဲ့အစည်းများ အပါအဝင် သို့မဟုတ် စက်တင်ဘာ ၃၀ လှုပ်ရှားမှုတွင် တိုက်ရိုက် ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်း မရှိသူ ဖြစ်ရမည်။
- အစိုးရကို လည်ပတ်ရာတွင် မျှော်မှန်းချက်၊ ရည်မှန်းချက်နှင့် အစီအစဉ်များ ရှိသူ ဖြစ်ရမည်။
- DPR (ပြည်သူ့ ကိုယ်စားလှယ် ကောင်စီ) တွင် အမတ်နေရာ ၂၀% သို့မဟုတ် ယခင်ရွေးကောက်ပွဲတွင် တရားဝင်မဲ စုစုပေါင်း၏ ၂၅% ရရှိသော နိုင်ငံရေးပါတီများ သို့မဟုတ် ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့မှ ထောက်ခံမှသာ သမ္မတနှင့် ဒုတိယသမ္မတလောင်းအဖြစ် အမည်စာရင်း တင်သွင်းနိုင်သည်။
Remove ads
မှတ်စု
- Since 2004, previously via the People's Consultative Assembly.
ကိုးကား
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads