ယူနန်ပြည်နယ်
From Wikipedia, the free encyclopedia
ယူနန် (Yunnan) သည် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အနောက်တောင်ဘက်အရပ်တွင် တည်ရှိပြီး အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ၃၉၄,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၅၂,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်)ခန့် ရှိသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် စာရင်းအရ လူဦးရေ (၄၅.၇)သန်းခန့် ရှိသည်။ ပြည်နယ်မြို့တော်မှာ ကူမင်းမြို့ ဖြစ်သည်။ ယူနန်ပြည်နယ်သည် မြန်မာ၊ လာအို၊ ဗီယက်နမ် နိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည်။
ယူနန်ပြည်နယ် Yunnan Province | |||||||||
| |||||||||
အတိုကောက်အမည်: 滇 or 云/雲 (pinyin: Diān or Yún) | |||||||||
အမည်ရင်းမြစ် | 云 yún – ယွန်လင်းတောင် 南 nán – တောင်ဘက် ယွန်လင်းတောင်တန်း၏ တောင်ဘက်[1] | ||||||||
အုပ်ချုပ်ရေးအမျိုးအစား | ပြည်နယ် | ||||||||
မြို့တော် (နှင့် အကြီးဆုံးမြို့) | ကူမင်းမြို့ | ||||||||
ကွန်မြူနစ်ပါတီ အကြီးအကဲ | ချန်းဟောင် (နိုင်ငံရေးသမား) | ||||||||
ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး | ရွမ်ချန်းဖာ | ||||||||
ဧရိယာ | ၃၉၄,၁၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ | ||||||||
- လတ္တီကျု | 21° 09' to 29° 15' N | ||||||||
- လောင်ဂျီကျု | 097° 32' to 106° 12' E | ||||||||
လူဦးရေ (၂၀၁၀) - သိပ်သည်းမှု |
၄၅,၉၆၆,၂၃၉ (၁၂) ၁၁၂ | ||||||||
ဂျီဒီပီ (၂၀၁၀) - လူတစ်ဦးချင်း |
ယွမ်ငွေ ၇၂၂.၁ ဘီလီယံ (US$ ၁၀၆.၆ ဘီလီယံ) (၂၄) CNY ၁၃,၄၉၄ (၂၉) | ||||||||
HDI (၂၀၀၈) | ၀.၇၁၀ (medium) (၂၈) | ||||||||
ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုများ | ခရစ်ယာန်ဘာသာ(ပရိုတက်စတင့်၊ကက်သလစ်)၊ အစ္စလာမ်ဘာသာ၊ တောက်ဝါဒ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ။ | ||||||||
တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ | ဟန် – ၆၇% ယီ လူမျိုး – ၁၁% ပိုင်လူမျိုး – ၃.၆% ဟနီလူမျိုး– ၃.၄% ကျွမ်းလူမျိုး – ၂.၇% တိုင်လူမျိုး – ၂.၇% မြောင်လူမျိုး – ၂.၅% ဟွေ – ၁.၅% တိဘက် – ၀.၃% ပလောင် – ၀.၁၉% | ||||||||
ဒေသသုံးဘာသာစကားများ | တရုတ်၊ ယီ၊ ပိုင်၊ ဟနီ၊ ကျွမ်း၊ တိုင်၊ မြောင်၊ ဟွေး၊ တိဘက်။ | ||||||||
ခရိုင်ကြီး(Prefecture)အဆင့် | ၁၆ ခု | ||||||||
ခရိုင်ငယ်(County)အဆင့် | ၁၂၉ ခု | ||||||||
မြို့နယ်(Township)အဆင့်* | ၁၅၆၅ ခု | ||||||||
ISO 3166-2 | CN-53 | ||||||||
အင်တာနက် စာမျက်နှာ http://www.yn.gov.cn | |||||||||
Source for population and GDP data: 《中国统计年鉴—2005》 China Statistical Yearbook 2005 Source for nationalities data:ISBN 7503747382 《2000年人口普查中国民族人口资料》 Tabulation on nationalities of 2000 population census of China *As at December 31, 2004ISBN 7105054255 | |||||||||
Template ■ Discussion ■ WikiProject China |
ယူနန်ပြည်နယ်သည် တောင်ထူထပ်သောဒေသတွင်တည်ရှိပြီး ပြည်နယ်၏ အနောက်မြောက်ဘက်ပိုင်းတွင် မြင့်မားပြီး အရှေ့တောင်ဘက်ပိုင်းသို့နိမ့်ဆင့်သွားသည်။ ပြည်နယ်လူဦးရေ၏ အများစုမှာ ပြည်နယ်၏ အရှေ့ပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ အနောက်ဘက်ပိုင်းဒေသညများတွင် မြစ်ဝှမ်းဒေသမှ တောင်တန်းတောင်ထွတ်အထိ အမြင့်သည် မီတာ ၃၀၀၀ ခန့်အထိ ရှိသည်။ ယူနန်ပြည်နယ်သည် သဘာဝသယံဇာတရင်းမြစ်များ ပေါများပြီး တရုတ်ပြည်၏ သစ်ပင်အပင်ကြီးမျိုး မျိုးကွဲများ အပေါများဆုံးဒေသဖြစ်သည်။ အပင်မျိုးကွဲပေါင်း ၁၇,၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။ တရုတ်ပြည်၏ အကြီးမားဆုံးသော အလူမီနီယမ် (ဒန်)၊ ခဲ၊ သွပ် နှင့် သံဖြူ သတ္တုရိုင်းသိုက်များသည် ယူနန်ပြည်နယ်တွင် တည်ရှိသည်။ ကြေးနီနှင့် နီကယ် အရန်သတ္တုရိုင်းသိုက်များလည်း တည်ရှိသည်။ မြစ်ချောင်းနှင့် ရေကန်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော်ရှိပြီး နှစ်စဉ် ရေထုထည် ၂၂၂ကုဗမီတာ ပေးဝေနိုင်သည်။ စုစုပေါင်း ခန့်မှန်းရေအားလျှပ်စစ်ပမာဏမှာ ၁၀၃-ဂီဂါဝပ်မျှရှိပြီး ၎င်းအနက် ထုတ်ယူသုံးစွဲနိုင်သောပမာဏမှာ ၉၀-ဂီဂါဝပ်မျှ ရှိသည်။
ယူနန်ပြည်နယ်သည် ဘီစီ ၂ရာစုမှစ၍ ဟန့်မင်းဆက် (Han Dynasty (206 BC-220 AD)) လက်အောက်တွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၈ရာစုတွင် တိဘက်-မြန်မာ ဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြသော နန်ကျောက်ဘုရင့်နိုင်ငံ (Kingdom of Nanzhao) ဖြစ်ခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံနေထိုင်သော နန်ကျောက်၏ အထက်တန်းလွှာ လူတန်းစား အများစုက ယီဘာသာစကား (Yi language) ကို ပြောဆိုကြရာ ယီဘာသာစကားသည် ယူနန်ပြည်နယ်၏ အတွင်ကျယ်ဆုံးဘာသာစကားဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၃ရာစုတွင် မွန်ဂို ယွမ်မင်းဆက်လက်ထက်တွင် နန်ကျောက်နိုင်ငံကို တိုက်ခိုက်အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ပြည့်လွန်နှစ်များအထိ စစ်ဘုရင်များ အဆက်ဆက်အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်မြောက်ပိုင်းဒေသကို ဂျပန်တို့ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာသောအခါ ဟန့်လူမျိုး (တရုတ်လူမျိုး) များသည် ယူနန်ပြည်နယ်အတွင်းသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်လာခဲ့ကြသည်။ ယခုအခါ ဒေသခံတိုင်းရင်းသားများမှာ လူဦးရေ စုစုပေါင်း၏ ၃၄% ခန့်သာရှိသည်။ အဓိကတိုင်းရင်းသားများမှာ ယီလူမျိုး (Yi)၊ ပိုင်လူမျိုး (Bai)၊ ဟနီလူမျိုး (Hani)၊ ကျွမ်းလူမျိုး (Zhuang)၊ တိုင်လူမျိုး (Dai) နှင့် မြောင်လူမျိုး (Miao) တို့ ဖြစ်ကြသည်။