Achterhooks
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
t Achterhooks is n Nedersaksies dialekt dat epraot wörd in den Achterhook (Gelderlaand, ten oosten van den Iessel).
In disse streektaal (of spraoke) bunt völle varianten. In t noorden en oosten lik t Achterhooks stark op t Twaents of Sallaands. Veur t spellen van t Achterhooks en Liemers wörd vake de WALD-spelling van t Staring instituut gebroekt.
Zee ok: Achterhooksen taalwiezer
Remove ads
Kenmarken
t Achterhooks hef net as meer Nedersaksiese spraoken n eenheidsmeervold op -t:
Teggenswaordige tied
Lopen
enkelvold:
- ik lope
- i'j loopt (Wenterswiek: dou löpste)
- hee löp
meervold:
- wi'j loopt (W'wiek: lopet)
- i'j loopt (W'wiek: lopet)
- zee loopt (W'wiek: lopet)
Verleden tied
In de verleden tied, hef t Achterhooks in alle personen n oetgang op -en veur zwakke warkwoorden, veur starke warkwoorden wörd veur den eersten en daarden persoon de -en oetgang vort-elaoten: ik warken, ik leep, hi'j leep, zi'j lepen.
Volteuid deelwoord
t Volteuid deelwoord krig t veurvoegsel e- (bev. elopen, ewest). Veur zwakke warkwoordn is t achtervoegsel -t: ik heb ewarkt, voor starke warkwoorden meesttiedst -en: elopen.
Veur meer aover dit onderwarp zeet: Achterhooksen taalwiezer
Umluud
Een ander kenmark is den umluud (umlaut) bi'j verkleinwoorden en meervoldsvormen (vergeliekbaor met t Duuts):
- hond - höndjen - hönde (Wenters(wiek): hond - hundeken - hunde)
- hand - händjen - hende (Wenters: hand - händeken - hande)
- moes - muusken - muuze
- man - männeken - mansleu
Remove ads
Veurbeeld: Unzenvader
(Wenters/Winterswiek)
Unzen Vader in de hemelen,
laot dienen name eheiligd worden;
laot dien könninkriek kommen;
laot dienen wille gebeuren
op de eerde zo as in den hemel.
Gef uns no uns dageliks brood
en vergef uns unze zunden
zo as ok wi'j vergaevet
wel bi'j uns in de schold steet;
en breng uns neet in verzeuking,
maor maak uns vri'j van t kwaod.
Want van Di'j is t könninkriek
en de krach en de glorie
no en alle dage.
Amen.
Remove ads
Bronnen
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads