Mars (Planet)

De Mars (Symbol: ) is de veerte Planet vun dat Sünnsystem. He liggt twüschen Eer un Jupiter. Sien Naam is de latiensch Naam vun den olen greekschen Gott Ares, wat de Kreegsgott weer, vun wegen de roote Farv.

Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.

Mars
Mars in natüürlichen Klören (Upnaam vun Rosetta)
Egenschoppen vun’e Ümloopbahn[1]
Halfassen vun de Ellips	1,524 AE (227,99 Mio. km)
Exzentrizität	0,0934
Perihel – Aphel	1,382 – 1,666 AE
Bahnnegen	1,8506°
Sideersche Ümlooptied	686,980 d
Synoodsche Ümlooptied	779,94 d
Middelste Bahnsnelligkeid	24,07 km/s
Physikaalsche Egenschoppen[1][2]
Äquater(⌀)∗	6792,4 km
Pool (⌀)∗	6752,4 km
Masse	≈0,107 Erdmassen 6,417 · 1023 kg
Dichte	3,933 g/cm3
Fallsnelligkeid∗	3,73 m/s2
Kosmische Snelligkeid	5,03 km/s
Rotatschoonstied	24 h 37 min 22 s
Inklinatschoon vun’e Rotatschoonsass	25,19°
Geometrische Albedo	0,170
Max. schienabre Helligkeid	−2,94m
Druck∗	6 · 10−3 bar
Temperatuur∗ Min. – Middel – Max.	120 K (−153 °C) 210 K (−63 °C) 293 K (+20 °C)
Bestanddelen Kohlenstoffdioxid: 95,32 % Stickstoff: 2,7 % Argon: 1,6 % Suerstoff: 0,13 % Kohlenstoffmonoxid: 0,08 % Water: 0,021 %
∗in Betog op dat Nullniveau vun’n Planeten
Annerwat
Maanden	Vörlaag:Weitere
Vergliek Mars un Eer

De Planet Mars opnohm von dat Weltruum-Teleskop Hubble.

Daten

• Dörmeter (Äquater): 6794 km
• Mass 6,4185 × 10²³ kg
• Sworversnellen: 3,71 m/s² (0,379 mol de vun de Eer, dat is rund de drütte Deel)
• Dagläng: 24 St. 37 Min. 22 Sek.
• Johrläng: 686,98 Dag
• Temperatur: ca. 180 K bet 260 K (-90 bet -10 °C)
• Druck vun de Atmosphäre: 6,36 mbar
• Maanden: De Mars hett twee lütje Maanden, Phobos un Deimos

Opbo

De Mars hett an sien Böverflach nich so veel Water, dat dat Meere oder Seen gifft. An de Böverflach vun’n Mars is dat ok to koolt un de Druck is to leeg, dat Water fletig weern kunn. Hüüt besteiht de Böverflach tomeist ut Wüsten. Unner de Sand is viellicht doch noch Water in Form van Ies. Deeper unner de Böverflach, wo’t warmer is un ok en högeren Druck is, is dat Water vellicht ok fletig. De Nörnen van’t Mars is meest flach un in’t Süden sünd Bargen. An den Noordpool un den Süüdpool gifft dat witte Polkappens, de ut froren Water un Kohlenstoffdioxid-Ies bestahn un hör Grött in de Johrstieden verännern. De Asse vun den Mars is schraag to de Ebene vun de Ekliptik. Düttwegen hett de Mars ook Johrstieden as de Eer. In't Vörjohr gifft dat grote Orkanen mit Stööv. Vulkane gifft dat ook, de gröttste is de Olympus Mons, de 26,4 km hoog is un een Dörmeter vun 600 km hett. De Olympus Mons is de hoogste Barg van’t Sünnsystem. Anner hoog Bargen sünd de dree Tharsis Montes Arsia Mons, Ascraeus Mons un Pavonis Mons, de hoger as tein Kilometers sünd. Ook deepe Gravens gifft dat, de Canyons. De gröttste is dat Valles Marineris, wat 4000 km lang un 4 km deep is.

Utforschen

De Mars weer al in de Antike bekannt. Tycho Brahe (1546-1601) hett denn de Positonen vun den Mars nipp un nau utmeten un Johannes Kepler (1577-1630) kunn denn de Bahn bereken un hett dormit siene Planetengesetze rutfunnen. Christiaan Huygens (1629-1695) harr denn dat düstere Gebeet Syrtis Major opfunnen un dormit de Dagläng op 24,5 Stünnen berekent. Wilhelm Herschel (1738-1822) harr denn 1784 dat Ies an de Pole beschreven un Wilhelm Beer harr 1830 de erste Koort vun den Mars tekent.

Vun 1960 an hebbt de Minschen denn mit Raketen Sondens na de hen Mars schaten. Dat hett faken nich henhaut vun wegen dat de Reis bannig lang is. Man de, de dörkemen, harrn denn dat Weten över den Mars bannig vergröttert. De erst spoodrieke Landung up de Mars hett an’t 21. Juli 1976 (söben Johr na de eerst bemannt Mondlandung) mit de Sond Viking-1 van’t NASA klappt. Siet Wiehnachten 2003 warrt de Mars van de europäisch Sond Mars-Express beobachtet, de all een heelen Bült Billers to’t Eer schickt hett.

Maanden

De Mars hett twee lütte Maanden, de Phobos un Deimos (greeksch: Furcht un Schrecken) nöömt warrt. De beiden sünd 1877 vun den US-amerikaanschen Astronom Asaph Hall opdeckt worrn. De Naams kommt ut de Ilias, wo Phobos und Deimos den Wogen von jümmern Vadder, den Gott von den Krieg, Ares trecken doot.

Beide sünd man Felsbrockens, vun de man glöövt, dat se mol Asteroiden wesen sünd, de vun’n Mars infungen weern.

Över Phobos un Deimos hett man al vör dat Opdecken mehrmols schreven, so t. B. hett Voltaire 1750 in sien Geschicht Micromégas von twee Marsmaanden vertellt, wie vörher all Jonathan Swift, wovun Voltaire dat villicht övernommen hett. Swift schreev neemlich al 1721 in Gullivers Reisen von sowat. Dat warrt vermoot, dat Swift höört harr, dat Johannes Kepler en Anagramm von Galileo Galilei in’n verkierten Hals kregen har. Dormit wull Galilei em von de Venusphaasen vertellen, aver Kepler harr dat toeerst verkehrt opfaat.

Literatur

(Chronologisch geordnet)

• Robert Henseling: Mars. Seine Rätsel und seine Geschichte. Kosmos Gesellschaft der Naturfreunde. Franckh’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart 1925 (das Buch ist von historischem Interesse).
• Alexander Niklitschek: Ausflug ins Sonnensystem. Gottlieb Gistel & Cie., Wien 1948, Kapitel „Die Rätsel des Mars“, S. 135–148 (behandelt u. a. die Canali und frühere Vorstellungen von Lebensformen).
• Roland Wielen: Planeten und ihre Monde. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg-Berlin-Oxford 1988, ISBN 3-922508-46-4.
• David Morrison: Planetenwelten. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg-Berlin-Oxford 1995, ISBN 3-86025-127-9.
• Rolf Sauermost, Arthur Baumann: Lexikon der Astronomie – die große Enzyklopädie der Weltraumforschung. 2 Bände. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg-Berlin-Oxford 1995, ISBN 3-86150-145-7.
• William Sheehan: The Planet Mars – A History of Observation and Discovery. University of Arizona Press, Tucson 1996, 1997, ISBN 0-8165-1641-3.
• Holger Heuseler, Ralf Jaumann, Gerhard Neukum: Die Mars Mission. BLV Verlagsgesellschaft, München 1998, ISBN 3-405-15461-8.
• David McNab, James Younger: Die Planeten. C. Bertelsmann, München 1999, ISBN 3-570-00350-7.
• Paul Raeburn: Mars – Die Geheimnisse des roten Planeten. Steiger, Augsburg 2000, ISBN 3-89652-168-3.
• Ronald Greeley: Der NASA-Atlas des Sonnensystems. Knaur, München 2002, ISBN 3-426-66454-2.
• Hans-Ulrich Keller: Das Kosmos Himmelsjahr 2003. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2002, ISBN 3-440-09094-9.
• Dirk Lorenzen: Mission: Mars. 1. Auflage, Franckh-Kosmos, Stuttgart 2004, ISBN 3-440-09840-0.
• Robert Markley: Dying Planet: Mars in Science and the Imagination. Duke University Press 2005, ISBN 0-8223-3638-3.
• Thorsten Dambeck: Wasserreiche Frühzeit des Mars. Spektrum der Wissenschaft, Mai 2006, S. 14–16, ISSN 0170-2971.
• Ernst Hauber: Wasser auf dem Mars. In: Physik in unserer Zeit. Band 38, Nr. 1, 2007, S. 12–20, ISSN 0031-9252.
• Jim Bell: The Martian surface – composition, mineralogy and physical properties. Cambridge University Press, Cambridge 2008, ISBN 978-0-521-86698-9.
• Nadine Barlow: Mars – an introduction to its interior, surface and atmosphere. Cambridge University Press, Cambridge 2008, ISBN 978-0-521-85226-5.
• Donald Rapp: Human missions to Mars – enabling technologies for exploring the red planet. Springer, Berlin 2008, ISBN 978-3-540-72938-9.
• Ulf von Rauchhaupt: Der neunte Kontinent – Die wissenschaftliche Eroberung des Mars. S. Fischer, Frankfurt am Main 2009, ISBN 978-3-10-062938-8.
• Maria D. Lane: Geographies of Mars. Seeing and Knowing the Red Planet. University of Chicago Press, Chicago 2010, ISBN 978-0-226-47078-8.
• Jesco von Puttkamer: Projekt Mars. Menschheitstraum und Zukunftsvision. Herbig Verlagsbuchhandlung, München 2012, ISBN 978-3-7766-2685-8.
• Ralf Jaumann, Ulrich Köhler: Der Mars. Ein Planet voller Rätsel. Hrsg. vom DLR. Edition Fackelträger, Köln 2013, ISBN 978-3-7716-4502-1.
• Giles Sparrow: Mars. Der rote Planet zum Greifen nah. Kosmos, Stuttgart 2015, ISBN 978-3-440-14615-6.
• Ann Bagaley, Owen P. Jones et al.: Die Planeten. Dorling Kindersley, München 2015, ISBN 978-3-8310-2830-6, Kapitel Mars, S. 110–138.
• Paul Thomas: Paleopole investigation of Martian magnetic field anomalies. Zentrum für Astronomie und Astrophysik der TU-Berlin, Berlin 2019, doi:10.14279/depositonce-8724.
• Thorsten Dambeck, Rüdiger Vaas: Aufbruch zum Mars. Bild der Wissenschaft, Juli 2020, ISSN 0006-2375, S. 12–33.