Nasaal (Phonetik)

Een Nasaal, ook Nasaal schreven, oder Nesenluud is een Kunsonant, de mit daalsett Velum uutspraken warrt, so dat de Mund- un Nesenruum nich vun een scheden sünd. Dat will seggen, dat de Artikulatschoonstroom (de Atenluft, de een to’n snacken bruukt) in’n Mund- un Nesenruum swingen un so enen Spraakluud vöörtüüg bringen kann. Togliek is ene bestemmte Steed in’n Mundruum blockeert, so dat de Artikulatschoonsstroom döör de Nees uutströmen mott. Bi’n /m/ to’n Bispeel is dat Velum daalsett, so dat de Luft in’n Mund- un Nesenruum swingen kann, de Mund is man mit beiden Lippen verslaten. De Luft swingt also döör de Mund un de Nees, un ströömt man alleen döör de Nees uut, wat den Luud [m] produzeert. Dat glieke gellt för Nasaalvokalen.

Bi oralen Konsonanten is dat Velum daargegen wat hoogsett, so dat de Mundruum vun’n Nesenruum scheden is. De Luftstroom kann so alleen in’n Mundruum Sluuk un Strott swingen enen Luud vöörtüüg to bringen.

Meist alle Spraken op de Welt kennt Nasalen. To den wenigen bekannte Spraken sünner Nesenluden tellt to’n Bispeel Quileute, Makah un Lushootseed in’n US-AmerikaanschenBundsstaat Washington un Rotokas in Papua-Neeguinea. In anner Spraken kaamt Nasalen tomindst as Allophonen op, besünners neeg bi Nasaalvokalen, so as to’n Bispeel in’n Eyak in Alaska.^[1]

Verscheden Nasalen

Nasalen kaamt an allen Artikulatschoonsteden vun den Lippen bet an de Huuk vöör. Wieder achter in’n Mund is dat unmööglich enen Nasaal to billen, denn dat is nich mööglich Pharynx un Glottis to sluten un togliek den Nesenruum apen to halen.

Na Artikulatschoonsteed ünnerscheed een de Nasalen:

IPA-Teken	Beschrievsel	Audiobispeel
[m]	bilabiaal Nasaal
[ɱ]	labiodentaal Nasaal
[n̪]	dentaal Nasaal
[n]	alveolari Nasaal
[ɳ]	retroflex Nasaal
[ɲ]	palataal Nasaal
[ŋ]	velaar Nasaal
[ɴ]	uvulaar Nasaal

Dat Plattdüütsche kennt dree Nasaalkunsonaten [m] so as in „Mann“, [n] so as in „negen“, [ŋ] so as in „singen“. As Allophoon för /m/ kann ook [ɱ] opkamen, so as in „Symphonie“.

De meisten Spraken kennt alleen stemmhaftige Nasalen. Man een paar wenige Spraken hebbt ook stemmlose Nasaal, to’n Bispeel Birmaansch oder Ieslandsch.

Frikative Nasalen südn theoreetsch mööglich, ene Spraak mit so’ne Luden is man unkünnig.^[2]