Newton-Skala

De Newton-Skala is en histoorsche Temperatur-Skala, de üm 1700 rüm vun Isaac Newton utfunnen worrn is.

As sik Newton mit dat Feld vun de Warms befaten de, hett he en qualitätive Temperaturskala utklamüstert, de twintig Stopen harr vun „kole Luft in’n Winter“ bit „hitte Kahlen in’t Kökenfüür“. Disse Indeelen weer nich akkerat un teemlich groff, so dat ok Newton sülvst dormit nich recht tofreden wesen is. Man, em weer de Warmsutdehnen bekannt, also de Egenoort, dat Stoffen mehr Ruum innehmen doot, wenn man jem warm oder hitt maken deit. Also hett he en Fatt mit Lienööl nahmen un den Ünnerscheed vun’t Volumen utmeten betogen op de fröheren Skalenpunkten. Twüschen de Temperaturen vun’n smölten Snee un kaken Water hett he dorbi en Volumenünnerscheed vun 7,25 % faststellt.

He hett denn opletzt den Nullpunkt vun sien Skala bi smölten Snee sett (Smöltpunkt, 0 °C) un defineer kaken Water as den 33. Grad (Kaakpunkt, 100 °C) un hett dormit de glieken Betogspunkten bruukt, de ok för de Celsius-Skala gellt. Man, de Afstännen vun de Grad-Skala weern anners sett: En Ünnerscheed vun een Grad Newton (1 °N) is ruchweg so veel as dree Grad Celsius (3 °C).

Ümreken

Översicht över de Temperaturskalen

Skala	Kelvin	Celsius	Fahrenheit	Rankine	Delisle	Newton	Réaumur	Rømer
Eenheit	Kelvin	Grad Celsius	Grad Fahrenheit	Grad Rankine	Grad Delisle	Grad Newton	Grad Réaumur	Grad Rømer
Eenheitenteken	K	°C	°F	°Ra, °R	°De, °D	°N	°Ré, °Re, °R	°Rø
eerste Betogspunkt F1	T0 = 0 K	${\displaystyle \mathrm {\vartheta _{S}} }$(H2O) = 0 °C	TSchm(H2O) = 32 °F*	T0 = 0 °Ra	TSchm(H2O) = 150 °De	TSchm(H2O) = 0 °N	TSchm(H2O) = 0 °Ré	TSchm(H2O) = 7,5 °Rø
tweete Betogspunkt F2	Tt(H2O) = 273,16 K	${\displaystyle \mathrm {\vartheta _{K}} }$(H2O) = 100 °C	TKaak(H2O) = 212 °F*	–	TKaak(H2O) = 0 °De	TKaak(H2O) = 33 °N	TKaak(H2O) = 80 °Ré	TKaak(H2O) = 60 °Rø
Skalenintervall	(F2−F1) / 273,16	(F2−F1) / 100	(F2−F1) / 180*	1 °Ra = 1 °F	(F1−F2) / 150	(F2−F1) / 33	(F2−F1) / 80	(F2−F1) / 52,5
Utfinner	William Thomson („Lord Kelvin“)	Anders Celsius	Daniel Fahrenheit	William Rankine	Joseph-Nicolas Delisle	Isaac Newton	René-Antoine Ferchault de Réaumur	Ole Rømer
Johr vun’t Inföhren	1848	1742	1714	1859	1732	~ 1700	1730	1701
Rebeet, woneem de Skala begäng is	weltwiet (SI-Einheit)	weltwiet	USA, Jamaika	USA	Russland (19.Jhd.)	–	Westeuropa bit 19. Jhd.	–

* De Angaven för de Fahrenheit-Skala beschrievt de Definitschoon as se vundaag gellt. Na de oorsprünglichen Definitschoon dör Fahrenheit weer de Temperatur vun en Küllmischen vun Ies, Water un Salmiak oder Seesolt (−17,8 °C = 0 °F) un de „Lieftemperatur vun’n gesunnen Minschen“ (35,6 °C = 96 °F) as Fixpunkten bruukt mit (F₂−F₁) / 96 Skalendeelen.

Ümreken twüschen Temperaturskalen

na \ vun	Kelvin-Skala (K)	Celsius-Skala (°C)	Réaumur-Skala (°Ré)	Fahrenheit-Skala (°F)
TKelvin	= TK	= ${\displaystyle \vartheta }$ + 273,15	= TRé · 1,25 + 273,15	= (TF + 459,67) ÷ 1,8
${\displaystyle \mathrm {\vartheta _{Celsius}} }$	= TK − 273,15	= ${\displaystyle \vartheta }$	= TRé · 1,25	= (TF − 32) ÷ 1,8
TRéaumur	= (TK − 273,15) · 0,8	= ${\displaystyle \vartheta }$ · 0,8	= TRé	= (TF − 32) ÷ 2,25
TFahrenheit	= TK · 1,8 − 459,67	= ${\displaystyle \vartheta }$ · 1,8 + 32	= TRé · 2,25 + 32	= TF
TRankine	= TK · 1,8	= ${\displaystyle \vartheta }$ · 1,8 + 491,67	= TRé · 2,25 + 491,67	= TF + 459,67
TRømer	= (TK − 273,15) · 21/40 + 7,5	= ${\displaystyle \vartheta }$ · 21/40 + 7,5	= TRé · 21/32 + 7,5	= (TF − 32) · 7/24 + 7,5
TDelisle	= (373,15 − TK) · 1,5	= (100 − ${\displaystyle \vartheta }$) · 1,5	= (80 − TRé) · 1,875	= (212 − TF) · 5/6
TNewton	= (TK − 273,15) · 0,33	= ${\displaystyle \vartheta }$ · 0,33	= TRé · 0,4125	= (TF − 32) · 11/60

na \ vun	Rankine-Skala (°Ra)	Rømer-Skala (°Rø)	Delisle-Skala (°De)	Newton-Skala (°N)
TKelvin	= TRa ÷ 1,8	= (TRø − 7,5) · 40/21 + 273,15	= 373,15 − TDe · 2/3	= TN · 100/33 + 273,15
${\displaystyle \mathrm {\vartheta _{Celsius}} }$	= TRa ÷ 1,8 − 273,15	= (TRø − 7,5) · 40/21	= 100 − TDe · 2/3	= TN · 100/33
TRéaumur	= TRa ÷ 2,25 - 218,52	= (TRø − 7,5) · 32/21	= 80 − TDe · 8/15	= TN · 80/33
TFahrenheit	= TRa − 459,67	= (TRø − 7,5) · 24/7 + 32	= 212 − TDe · 1,2	= TN · 60/11 + 32
TRankine	= TRa	= (TRø − 7,5) · 24/7 + 491,67	= 671,67 − TDe · 1,2	= TN · 60/11 + 491,67
TRømer	= (TRa − 491,67) · 7/24 + 7,5	= TRø	= 60 − TDe · 0,35	= TN · 35/22 + 7,5
TDelisle	= (671,67 − TRa) · 5/6	= (60 − TRø) · 20/7	= TDe	= (33 − TN) ÷ 0,22
TNewton	= (TRa − 491,67) · 11/60	= (TRø − 7,5) · 22/35	= 33 − TDe · 0,22	= TN

Eenige Temperaturweerten in de verscheeden Skalen

Meetwert \ Skala	Fahrenheit*	Rankine	Réaumur	Celsius	Kelvin
middlere Bavenflachtemperatur vun de Sünn	10 430 °F	10 890 °Ra	4 622 °R	5 777 °C	6 050 K
Smöltpunkt vun Iesen	2 795 °F	3 255 °Ra	1 228 °R	1 535 °C	1 808 K
Smöltpunkt vun Blie	621,43 °F	1081,10 °Ra	261,97 °R	327,46 °C	600,61 K
Kaakpunkt vun Water	212 °F	671,67 °Ra	80 °R	100 °C	373,15 K
hööchste buten meten Lufttemperatur	136,04 °F	595,71 °Ra	46,24 °R	57,80 °C	330,95 K
Lieftemperatur vun’n Minschen na Fahrenheit	96 °F	555,67 °Ra	28,44 °R	35,56 °C	308,71 K
Tripelpunkt vun Water	32,02 °F	491,69 °Ra	0,01 °R	0,01 °C	273,16 K
Klaampunkt vun Water	32 °F	491,67 °Ra	0 °R	0 °C	273,15 K
sietste Temperatur in Danzig, Winter 1708/09	0 °F	459,67 °Ra	−14,22 °R	−17,78 °C	255,37 K
Smöltpunkt vun Quecksülver	−37,89 °F	421,78 °Ra	−31,06 °R	−38,83 °C	234,32 K
sietste buten meten Lufttemperatur	−130,90 °F	328,77 °Ra	−72,40 °R	−90,50 °C	182,65 K
Klaampunkt vun Ethanol	−173,92 °F	285,75 °Ra	−91,52 °R	−114,40 °C	158,75 K
Kaakpunkt vun Stickstoff	−320,44 °F	139,23 °Ra	−156,64 °R	−195,80 °C	77,35 K
afsluut Nullpunkt	−459,67 °F	0 °Ra	−218,52 °R	−273,15 °C	0 K

* De Angaven för de Fahrenheit-Skala beteht sik op de oosprüngliche Definitschoon, de nich nipp un nau mit de hüütige Definitschoon vun de Fahrenheit-Skala övereenstimmt.