Pomerano

Pomerano (pommerscher: Pomerisch Språk; Brasilianisch: Língua Pomerana) is de Spraak vun pommerschen Inwanners in't 19. Johrhunnert to Brasilien (Pomeranos, Pommeranos). De Spraak is een Varietät^[1] vun't plattdüütschen Dialekt Oostpommersch.

Traditschoonelles Siedlerhuus vun de Pomeranos in Espirito Santo (Brasilien), 1983.

Synonymbegrepen

Pommersch, Pommerschplatt, Pommeranisch^[2], Pomerisch

Spraak

Spraakbispeel: Pomerano in Espirito Santo.

Dat Pomerano baseert op de oostpommersch Dialekt un höört dormit to Oostnedderdüütsch. Een Varietät is Pomerano, da in de Spraak veele portugeesch Fremdwöör inmengt sünd. Dat Intoniseern un de Utspraak sünd avers typsch Plattdüütsch bleven, as ok ünner anner de Grammatik, de p-t-k-Bibehoolt, dat nich vörhannen Diphtongeern.

Bispeele

• ′Ik wi ok as wat schriva am Semeador.′ (Ik wüllt ok wat schrieven an't Wekenblatt.)
• ′Wenn a Mesch krank wür, wür Kavera Tee kokt′ (Wenn een Minsch krank wörr, wörr Krüdertee kookt.)
• ′Papa dei nana Vend rira un de alles köpa.′ (Papa is to de Loden rieden un hett allens köfft.)

p-t-k - Bibehoolt:

ik - (nds:) ik - (de:) ich

ok - (nds:) ok - (de:) auch

wat - (nds:) wat - (de:) was

kokt - (nds:) kookt - (de:) gekocht

köpa - (nds:) koopen - (de:) kaufen;

nich vörhannen Diphtongeern:

rīra - (nds:) rieden - (de:) reiten

schrīva - (nds:) schrieven - (de:) schreiben

Neesalschwunn:

Mesch - (nds:) Minsch - (de:) Mensch

intervokalscher Rievluud-Bibehoolt:

schriva - (nds:) schrieven - (de:) schreiben^[3]

Situatschoon hüüt

In't 2. Weltkreeg torüchdrengt worrn, is Pomerano intwüschen revitaliseert. Üm und bi 120.000 Minschen snackt hüütodags Pomerano aktiv in de brasilianschen Bundsstaat Espírito Santo, bobento gifft dat Pomerano-Spreker in Minas Gerais, Rondônia, Santa Catarina un Rio Grande do Sul^[4]. All in all sünd dat üm un bi 300.000 Spreker^[5]. Deelwies is Pomerano co-offischellen Amtsspraak. In Santa Maria de Jetibá gifft dat een pomeranschen Radiosenner mit Naam Pommer Rádio.^[6] In't Rahmen vun de PROEPO-Projekt weer de bilinguale Schoolünnerricht opbaut worrn un een Wöörbook mit 16.000 Begrepen^[7][8] un een Schoolbook schapen.

Rebeeten mit offischellen Amtsspraak-Status

Gemeenen mit offischellen Amtsspraak-Status (Co-Amtsspraak) in Bundsstaat Espírito Santo

Espírito Santo

• Domingos Martins^[9][10][11]
• Itarana^[12][13]
• Laranja da Terra^[10][11]
• Pancas^[14][11][10]
• Santa Maria de Jetibá^[15][10]
• Santa Leopoldina : Lüüd in de Stadt Santa Leopoldina (Bundsstaat Espírito Santo) snackt ok Pomerano.
• Vila Pavão^[16][10]

Santa Catarina

• Pomerode^[17][18]

Rio Grande do Sul

• Canguçu^{[19][20][21][22]}

Rondônia

• Espigão do Oeste (em fase de aprovação)^{[23][24][25][26]}

Literatur

• Klaus Granzow: Pommeranos unter dem Kreuz des Südens. Deutsche Siedler in Brasilien. Erdmann, Tübingen/Basel 1975, ISBN 3-7711-0206-5.
• Elke Potthast-Hubold: Zum Mundartgebrauch in Siedlungen pommerscher Auswanderer des 19. Jahrhunderts in Espririto Santo (Brasilien)., Eine Pilotstudie. (= Kieler Beiträge zur Deutschen Sprachgeschichte., Band 5, Karl Wachholtz Verlag, Neumünster 1982, ISBN 3-529-04355-9.
• Ismael Tressmann: Upm Land. Up pomerisch språk. Santa Maria de Jetibà 2006.
• Ismael Tressmann: Dicionário Enciclopédico Pomerano-Português. Pomerisch Portugijsisch Wöirbauk, Secretaria de Educação (Hrg.), Santa Maria de Jetibá 2006, ISBN 85-88909-49-9 (togl. Dissertation).
• Ismael Tressmann, O uso da língua no cotidiano e o bilinguismo entre pomeranos. V Congresso Internacional da Associação Brasileira de Linguística Belo Horizonte, 28 de fevereiro - 3 de março de 2007.
• Ismael Tressmann,A Co-Oficialização da Língua Pomerana,2009
• Beate Höhmann, Mônica Maria Guimarães Savedra: Das Pommerische in Espírito Santo: ergebnisse und perspektiven einer soziolinguistischen studie. In: Pandaemonium Germanicum, São Paulo Nr.18, Dez. 2011, ISSN 1982-8837