हिन्दू राष्ट्रवादी लडाकु संगठन From Wikipedia, the free encyclopedia
बजरङ्ग दल एक हिन्दु राष्ट्रवादी लडाकु [22] सङ्गठन हो जसले विश्व हिन्दु परिषद (विहिप) को युवा शाखा बनाउँछ। यो दक्षिणपन्थी सङ्घ परिवारको सदस्य हो।[23] सङ्गठनको विचारधारा हिन्दुत्वमा आधारित छ।[24][25] यो १ अक्टोबर १९८४ मा उत्तर प्रदेशमा स्थापना भएको थियो, र सन् २०१० को दसकमा भारतभर फैलिन फैलियो, [26] यद्यपि यसको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण आधार देशको उत्तरी र मध्य भागहरू नै रहेको छ।
चित्र:Bajrang Dal logo.jpg | |
गठन | 8 अक्टोबर 1984 (उत्तर प्रदेश) |
---|---|
लक्ष्य | विश्व हिन्दु परिषद्को लडाकु[1] युवा दस्ता |
प्रधान कार्यालय | नयाँ दिल्ली, भारत |
सेवा | भारत |
आधिकारिक भाषा | हिन्दी |
Head | नीरज डोनेरिया |
मूल सङ्गठनहरू | विश्व हिन्दु परिषद् |
वेबसाइट | vhp |
यो समूहले राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घको शाखा (शाखाहरू) जस्तै करिब २,५०० अखाडाहरू सञ्चालन गर्दछ। "बजरङ्ग" नाम हिन्दु देवता हनुमानको सन्दर्भ हो। बजरङ्ग दलको नारा सेवा, सुरक्षा, संस्कार वा सेवा, सुरक्षा र संस्कृति हो। अयोध्याको रामजन्मभूमि र मथुराको कृष्णजन्मभूमि मन्दिरको स्थलमा राममन्दिर निर्माण गर्नु र वाराणसीको काशी विश्वनाथ मन्दिरको विस्तार गर्नु पनि दलको मुख्य उद्देश्य हो, जुन अहिले विवादित पूजास्थल छन्। बजरङ्ग दलले मुस्लिम जनसाङ्ख्यिकीय वृद्धि, [27] ईसाई धर्म परिवर्तन, [28] गाई हत्या, र हिन्दु संस्कृतिमा पश्चिमी प्रभावको विरोध गर्दछ।[29]
बजरङ्ग दल दक्षिणपन्थी सङ्गठन हो।[30][31][32] विश्व हिन्दु परिषद् (विहिप) सँगसँगै, सङ्गठनले भारतमा इस्लामिक आतंकवादको बिरुद्ध बोलेको छ र घोषणा गरेको छ कि उनीहरूले देशभरि सचेतना अभियानहरू सञ्चालन गर्ने छन्। उनीहरूले भनेका छन् कि इस्लामिक आतंकवादीहरू भारतमा सर्वसाधारण जनतामा लुकेका छन् र उनीहरूलाई पर्दाफास गर्ने उद्देश्य छन्।[33] संयोजक प्रकाश शर्माले जोड दिए कि उनीहरूले कुनै विशेष समुदायलाई लक्षित गर्दैनन्, तर भारतका जनतालाई, विशेष गरी युवाहरूलाई आतंकवादको खतराबाट "जागृत" गर्न खोजिरहेका थिए। आतंकवादी समूह लश्कर-ए-तोयबा।[34][35] बजरङ्ग दलले गौ हत्या विरुद्ध विहिप को अडान साझा गरेको छ र यसलाई प्रतिबन्धको प्रस्तावलाई समर्थन गरेको छ।[36] गुजरात शाखा सौन्दर्य प्रतियोगिता विरोधी आन्दोलनको अग्रभागमा छ। यसको अर्को उद्देश्य हिन्दु -मुस्लिम विवाह रोक्नु हो।[37]
बजरङ्ग दल सामाजिक सञ्जालमा सक्रिय छ। फेसबुकको सुरक्षा टोलीले यसलाई दक्षिणपन्थी सङ्गठन सनातन संस्था र श्री राम सेनासँग ट्याग गरेको छ, भारतभरि अल्पसङ्ख्यकहरू विरुद्ध हिंसालाई समर्थन गर्ने सम्भावित खतरनाक सङ्गठनको रुपमा।[31][32][38] जे भए पनि राजनीतिक र सुरक्षाको कारणले संस्थालाई फेसबुकमा फैलाउन अनुमति दिइएको छ। सत्तारुढ भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) सँगको सम्बन्ध रहेकोले फेसबुकले बजरङ्ग दल विरुद्ध कारबाही गर्नबाट जोगाएको छ र किनभने "बजरङ्ग दल माथि जाइलाग्दा कम्पनीको व्यापारिक सम्भावना र भारतमा रहेका कर्मचारीहरू दुवैलाई खतरामा पार्न सक्छ", द वाल स्ट्रिट जर्नल अखबारले लेखेको छ। यस विषयमा यस वर्षको सुरुमा यसको रिपोर्ट।[39][40]
बाबरी मस्जिद ध्वस्त भएपछि राव सरकारले सन् १९९२ मा बजरङ्ग दलमाथि प्रतिबन्ध लगाएको थियो तर एक वर्षपछि उक्त प्रतिबन्ध हटाइएको थियो।[26] ह्युमन राइट्स वाच (HRW) ले सन् १९९८ मा दक्षिणपूर्वी गुजरातमा इसाईहरूमाथि भएको आक्रमणमा बजरङ्ग दलको संलग्नता रहेको रिपोर्ट गरेको थियो जहाँँ सङ्घ परिवारका सङ्गठनहरूले दर्जनौं चर्च र प्रार्थना हलहरू जलाए।[41] एचआरडब्ल्यूका अनुसार बजरङ्ग दल सन् २००२ मा गुजरातमा मुस्लिम विरुद्धको दङ्गामा संलग्न रहेको थियो।[42]
अप्रिल २००६ मा, बजरङ्ग दलका दुई कार्यकर्ता बम बनाउने क्रममा नान्देडमा मारिए। कार्यकर्ताहरूको एउटै समूहलाई २००३ परभनी मस्जिद विष्फोटको पनि आशंका गरिएको थियो।[43] पक्राउ परेकाहरूले सोधपुछमा आफूहरू देशभर भएका धेरै विस्फोटको बदला लिन चाहेको बताए।[44] नयाँ दिल्ली टेलिभिजन लिमिटेड (NDTV) ले पछि नान्देडमा पुलिसलाई लुकाएको आरोप लगायो।[45] सेक्युलर सिटिजन्स फोरम र पिपुल्स युनियन फर सिभिल लिबर्टीज ( [46] ), नागपुरको प्रतिवेदनले कानपुरमा [47] अगस्ट २००८ मा एक मृतकको घरमा मस्जिदहरूको नक्सा फेला पारेको दाबी गरेको छ।[48]
विहिप नेता, प्रविण तोगडिया, अप्रिल २००३ मा अजमेरमा बजरङ्ग दलका कार्यकर्ताहरूलाई प्रतिबन्ध र निषेधाज्ञाको अवहेलना गर्दै त्रिशूल बाँडेपछि गिरफ्तार गरिएको थियो। उनले भारतको राजस्थान राज्यमा आगामी विधानसभा चुनाव त्रिशूलको मुद्दामा लड्ने दाबी गर्दै सत्तारुढ भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस पार्टीलाई चुनावी लाभका लागि मुस्लिमहरूलाई "थप" गरेकोमा आक्रमण गरे। उनले घटनाका कारण भएको प्रचारप्रसारप्रति सन्तुष्टि व्यक्त गरे।
बजरङ्ग दलले गुजरातका केही भागहरूमा मुस्लिमहरूलाई बेच्ने व्यापारीहरूलाई आक्रमण गरेर, मुस्लिमहरूको घरमा आक्रमण गरी घर वा फ्ल्याट बेच्न बाध्य पारेको आरोप लगाइएको छ। यसले गुजरातका ठुला शहरहरू जस्तै अहमदाबाद र वडोदराको बस्ती बनाउँछ।[49]
जुन २००६ मा, बजरङ्ग दलका कार्यकर्ताहरूले कथित रुपमा एक पत्रकार सम्मेलनमा आक्रमण गरे, जहाँँ २ ईसाई बलात्कार पीडितहरूले मध्य प्रदेश राज्य अल्पसङ्ख्यक आयोग (MPSMC) सदस्य र प्रमुख ईसाई नेता इन्दिरा अय्यङ्गरको साथमा उनीहरूको परीक्षाको बारेमा बताउँदै थिए। जिल्ला संयोजक देवेन्द्र रावतले जघन्य अपराधमा संलग्न दक्षिणपन्थी हिन्दु सङ्गठनका सदस्यलाई नाम दिएर महिलालाई धम्की दिएका थिए।[50] अप्रिल २०१७ मा, बजरङ्ग दलका गुण्डाहरूले असममा आधारित कार्यकर्ता बन्डिता आचार्य विरुद्ध गाईको मासु राख्ने ३ जनालाई गिरफ्तार गरेको निन्दाको लागि बलात्कार र एसिड आक्रमणको धम्की दिए।[51]
‘सामाजिक प्रहरी’ बनेर कयौँपटक बजरङ्ग दलका कार्यकर्ताले भ्यालेन्टाइन डेमा अविवाहित जोडीलाई दुव्र्यवहार गर्दै उनीहरूको इच्छाविपरीत सिन्दूर लगाउन वा राखी बाँध्न बाध्य पारेका छन्। कार्यकर्ताहरूले प्रायः हिंसा, उपहार पसल र रेस्टुरेन्टहरूमा आक्रमण गर्ने र भ्यालेन्टाइन डेमा जोडीहरूलाई धम्की दिने गरेका छन्।[52][53][54]
सेप्टेम्बर २००८ मा, हिन्दु देवताहरूको अपमान र न्यूलाइफ मिसनरीहरूले गरेको धर्म परिवर्तनको विरोधमा बजरङ्ग दलले न्यूलाइफ क्रिश्चियन चर्चहरू र प्रार्थना हलहरू विरुद्ध कर्नाटकमा आक्रमणहरूको नयाँ लहर निर्देशित गरेको थियो। पछि भारतको सङ्घीय सरकारले राज्य सरकारको कडा आलोचना गरेपछि संयोजक महेन्द्रकुमारले आक्रमणमा आफूहरू जिम्मेवार नभएको सार्वजनिक घोषणा गरेपछि पनि पक्राउ परेका थिए। थप रुपमा, अल्पसङ्ख्यकहरूको लागि राष्ट्रिय आयोगले पनि भाजपा शासित राज्य कर्नाटक र ओडिशामा धार्मिक हिंसाको लागि उनीहरूलाई दोषी ठहराएको छ।[55] तर, केही प्रहरी रिपोर्टहरूले बजरङ्ग दल आफैँ संलग्न नभएको र विप्लव समूहले आक्रमण गरेको दाबी गरेको छ। यद्यपि, उनीहरूका कार्यकर्ताहरूको गवाहीले ठ्याक्कै उल्टो देखाउँछ, किनकि उनीहरूले आक्रमणहरू वर्णन गरे र थप हिंसाको खुला रुपमा चेतावनी दिए।[56]
२४ जनवरी २००९ मा, श्री राम सेने, एक बजरङ्ग दल सम्बद्ध सदस्यहरूले युवा पुरुष र महिलाहरूलाई मङ्गलोरको पबबाट बाहिर निकालेर आक्रमण गरे।[57][58][59][60] सेनाका ४० कार्यकर्ताको एउटा समूह ‘एम्नेसिया’ पबमा प्रवेश गरेको थियो - द लाउन्ज" र महिलाहरूले परम्परागत भारतीय मूल्यमान्यताहरू उल्लङ्घन गरिरहेको दाबी गर्दै युवा महिला र पुरुषहरूको समूहलाई कुटपिट गरे। दुई जना महिलालाई अस्पताल भर्ना गरिएको छ। घटनाको भिडियो युट्युबमा सबैभन्दा धेरै हेरिएको क्लिपहरू मध्ये एक बनेको छ, यद्यपि 'अघोषित' आक्रमणमा टिभी टोली कसरी तयार भयो थाहा छैन।[61]
१४ फेब्रुअरी २०११ देखि, उत्तर प्रदेशको कानपुर सहरमा भ्यालेन्टाइन डे मनाउने मानिसहरूलाई लक्षित गरी हिंसाको नयाँ लहर चलेको थियो। "अपराधीहरू", तथाकथित, "पश्चिमी छुट्टी" मनाउँदै पक्राउ परेको सजायको रुपमा कान समातेर बस्न बाध्य हुन्छन्। साम्प्रदायिक हिंसा र विभेदलाई शान्त पार्न प्रहरी बोलाइएको थियो।[62]
२ नोभेम्बर २०१४ मा, नैतिक प्रहरीको बिरुद्ध किस अफ लभको विरोधको क्रममा, बजरङ्ग दल, शिव सेना, विश्व हिन्दु परिषद् र अन्य धेरै दक्षिणपन्थी समूहका सदस्यहरूले विरोध गरेका थिए र प्रदर्शनकारीहरूलाई आक्रमण गरे र सडकमा चुम्बन गर्ने प्रदर्शनकारीहरूलाई हटाउने धम्की दिए। यी विपक्षी समूहहरूले सार्वजनिक रुपमा स्नेहको प्रदर्शन भारतीय संस्कृति र भूमिको कानून (भारतीय दण्ड संहिताको धारा २९४ अन्तर्गत) दुवै विरुद्ध भएको दाबी गरे, यद्यपि सर्वोच्च अदालत र दिल्ली उच्च अदालतका अनुसार सार्वजनिक रुपमा चुम्बन अपराध होइन। [63][64] पुलिसले आफ्नो ज्यान बचाउन धेरै किस अफ लभ प्रदर्शनकारीहरूलाई हिरासतमा लिए, तर दक्षिणपन्थी समूहका प्रदर्शनकारीहरूलाई काउन्टर गर्न स्वतन्त्र हात दिएको आरोप लगाइएको थियो।[65]
२०१५ देखि, बजरङ्ग दल र विश्व हिन्दु परिषद्ले गाईको सुरक्षालाई बढावा दिएको र त्यसमा संलग्न भएको आरोप लगाइएको छ, स्पष्ट रुपमा मुस्लिम र तल्लो जातका हिन्दुहरू, प्रायः दलितहरू लाई लक्षित गर्दै,। मानव अधिकार समूहहरूले यस्ता कार्यहरूलाई प्रवर्द्धन र समर्थन गरेकोमा धेरै राज्य सरकारहरूको आलोचना गरेका छन्, आँखा चिम्लेर पनि। प्रहरी अधिकारीहरूलाई गौ संरक्षण समूहका सदस्यहरूले यस्ता घटनाहरूमा हस्तक्षेप गर्न वा गोरक्षकहरूलाई पक्राउ गर्न धम्की दिएका छन्।[66] गुजरातको उनाको कोर्राको घटना पछि, जहाँँ चार दलितलाई बजरङ्ग दलका गुण्डाहरू र सुरक्षाकर्मीहरूले निर्ममतापूर्वक कुटपिट गरेपछि उनीहरूले मरेका गाईको छाला काटिरहेका थिए, पीडितहरूले बौद्ध धर्ममा परिवर्तन गरेका छन्, जसले केही अपराधीहरूलाई रिस उठाएको छ।[67][68]
हातरस बलात्कार र हत्यामा दलित पीडितको मृत्यु र त्यसपछि अधिकारीहरूले जबरजस्ती दाहसंस्कार गरेपछि, बजरङ्ग दलले उच्च जातका ठाकुरहरूका अभियुक्तहरूको पक्षमा प्रदर्शन गरेकोमा आलोचना भएको थियो, जब भाजपाबाट निष्कासित विधायक राजवीर सिंह पहेलवानले विरोध र्याली गरे। पक्राउ परेपछि आरोपितहरू उच्च जात ठाकुर समुदायका भएकाले उनीहरूलाई समर्थन गर्न। अक्टोबर २०२० मा भएको विरोध प्रदर्शनमा बजरङ्ग दल, राष्ट्रिय स्वयम् सेवक सङ्घ (आरएसएस), र करणी सेनाका सदस्यहरू पनि सहभागी थिए। अप्रिल २०२२ मा, बजरङ्ग दल र विश्व हिन्दु परिषद्का कार्यकर्ताहरूले नोएडामा एक बलात्कार आरोपीको गिरफ्तारीमा पुलिस अधिकारीहरूसँग झडप गरे।[69]
उत्तर प्रदेशमा लभ जिहादलाई रोक्नको लागि गैरकानूनी धर्म परिवर्तन अध्यादेश, २०२० लागु भएपछि, समानान्तर पुलिस बलको रुमा काम गरिरहेको बजरङ्ग दल, सहमतिमा हुने अन्तर-धार्मिक र अन्तरजातीय विवाह रोक्नको लागि निन्दा गरिएको छ।[70][71] बजरङ्ग दललाई पितृसत्तालाई समर्थन गरेकोमा पनि आलोचना गरिएको छ र महिलाको स्वतन्त्रतालाई प्रतिबन्धित गर्न आह्वान गरिएको छ, विशेष गरी जब उनीहरूले जात र धर्म बाहिर आफ्ना साथीहरू छान्ने बिन्दुमा।[72]
क्रिसमसको केही दिन अघि, ५ डिसेम्बर २०२० मा, बजरङ्ग दलका नेता मिथु नाथले असमको बराक उपत्यकाका चर्चहरूमा गएका हिन्दुहरूलाई पिट्ने खुला धम्की दिए र चेतावनी दिए। त्यसपछि काछार जिल्लाका प्रहरी नायव उपायुक्तले उनीविरुद्ध मुद्दा दायर गरेका थिए।[73]
१३ डिसेम्बर २०२१ मा, बजरङ्ग दलले हिन्दु सन्तको मण्डलीमा हिंसा फैलायो, केही असामाजिक तत्वहरू लाठी र बन्दुक लिएर भेलामा पुगे र निशस्त्र मानिसहरूलाई आक्रमण गरे जसमा देवीलाल मीना नामको व्यक्तिको मृत्यु भयो।[74][75]
२०२२ मा, भ्यालेन्टाइन डेको अवसरमा, बजरङ्ग दलका धेरै सदस्यहरूले हैदराबाद र आगरामा विरोध प्रदर्शन गरे। आगरामा दम्पतीलाई दुव्र्यवहार गर्दा उग्रवादीहरू पक्राउ परेका थिए।[76][77]
२०२२ को शुरुवातमा, भारतमा दक्षिणपन्थी हिन्दुत्व समूहका सदस्यहरूले भारतमा हलाल खानाको बिक्रीको विरोध गरेका छन्। बजरङ्ग दल, विश्व हिन्दु परिषद् र अन्य हिन्दुत्व समूहहरूले कर्नाटकमा घर-घर अभियान चलाइरहेका थिए, मानिसहरूलाई हलाल मासु नकिन आग्रह गर्दै। मार्च २०२२ मा हिन्दुत्व समूह बजरङ्ग दलले एक मुस्लिम मासु बिक्रेतालाई शारीरिक रुपमा आक्रमण गर्यो। घटनामा पाँच जना पक्राउ परेका छन्।[78]
१५ अगस्त २०२२ मा, २००२ गुजरात दङ्गाको समयमा भएको बिल्किस बानो सामूहिक बलात्कार काण्डमा आजीवन कारावासको सजाय पाएका एघार पुरुषहरूलाई गुजरात सरकारले गोधरा जेलबाट रिहा गरेको थियो।[79] रिहा भएपछि बलात्कारीहरूलाई बजरङ्ग दल र विश्व हिन्दु परिषद््का सदस्यहरूले माला लगाएर स्वागत गरेका थिए।[80] रिहाई र अभिनन्दनको धेरै कार्यकर्ता र प्रतिपक्षी सदस्यहरूले आलोचना गरेका थिए, र रिहाई आफैँमा विवादास्पद छ, किनभने दोषीहरूलाई आक्रामक २०१४ नीतिको सट्टा १९९२ को पुरानो माफी नीति अनुसार रिहा गरिएको थियो। बलात्कारीहरूलाई रिहा गर्ने चुनौती, जुन समीक्षा याचिका दायर गरेपछि सर्वोच्च अदालतमा विचाराधीन थियो, महिला सुरक्षा कार्यकर्ताहरूको आलोचना कमाउँदै, डिसेम्बर २०२२ मा खारेज गरियो। तर सर्वोच्च अदालतले मुम्बई उच्च अदालतलाई मुद्दा हेर्न पुन: निर्देशन दियो।[81][82]
१४ फेब्रुअरी २०२३ मा, बजरङ्ग दलका कार्यकर्ताहरूलाई भ्यालेन्टाइन डे मनाउन विरुद्ध राष्ट्रभरका जोडीहरूलाई धम्की दिएको, उनीहरूलाई शारीरिक रुपमा आक्रमण गरेको आरोप र आलोचना गरिएको थियो।[83] फरीदाबादका केही स्थानीय नागरिकहरूले कथित रुपमा केही बजरङ्ग दलका कार्यकर्ताहरूलाई पार्कमा बसिरहेका एक जोडीलाई आक्रमण गरेको आरोपमा कुटपिट गरेका छन्, पुलिस अनुसन्धानलाई प्रेरित गरेको छ।[84]
१६ फेब्रुअरी २०२३ मा राजस्थानको भरतपुर जिल्लाको घाटमीका गाउँका २ मुस्लिम पुरुषहरूलाई छिमेकी राज्य हरियाणाका बजरङ्ग दलका सदस्यहरूले गाई तस्करीको आशंकामा अपहरण गरी जलाइदिए।[85] बजरङ्ग दलका नेताहरूले हत्याको खण्डन गरे पनि २ जना अभियुक्त भने सङ्गठनसँग आबद्ध रहेको पाइएको छ। गौ संरक्षणको आरोप लागेका मुख्य आरोपी मोनु मानेसरलाई हरियाणाका केही प्रहरी अधिकारीहरूले आश्रय दिएका छन्।[86] अपराधीहरूलाई सहयोग गरेकोमा हरियाणा सरकार र राज्य प्रहरीको आलोचना भएको छ, बजरङ्ग दलका कार्यकर्ताहरूले राजस्थान पुलिसलाई अनुसन्धान र अभियुक्तहरूको गिरफ्तार गर्नबाट रोक्न खोजेका छन्।[87]
अमेरिकी विदेश विभागको अन्तर्राष्ट्रिय धार्मिक स्वतन्त्रता सम्बन्धी २००० प्रतिवेदन र ह्युमन राइट्स वाचद्वारा सन् २००० वर्ल्ड रिपोर्टले यस संस्थालाई हिन्दु चरमपन्थी समूहको रुपमा लेबल गरेको छ।[88][89] अमेरिकी केन्द्रीय गुप्तचर निकायले ४ जुन २०१८ मा द वर्ल्ड फ्याक्टबुकको "भारत" प्रविष्टिमा बजरङ्ग दल र वीएचपीलाई धार्मिक आतंकवादी सङ्गठनको रुपमा वर्गीकृत गर्यो, [90][91] तर बजरङ्ग दल र वीएचपीको उल्लेख हटाइयो। २५ जुन २०१८ सम्म प्रवेश [92]
टोर्केल ब्रेककेले यसलाई "आरएसएस द्वारा नियन्त्रित आतंककारी समूहहरू मध्ये सबैभन्दा प्रसिद्ध" भनेर उल्लेख गर्दै समूहलाई "आतंकवादी" पनि भनिन्छ।[93] पल ब्रासले बजरङ्ग दललाई नाजी जर्मनीको स्टुर्मबतेलुङको भारतीय बराबरको रुपमा वर्णन गरे।[94]
भारतीय पूर्वप्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयीले बजरङ्ग दललाई भाजपाका लागि अप्ठ्यारो भएको भन्दै राष्ट्रिय स्वयम् सेवक सङ्घ (आरएसएस)लाई उनीहरूलाई लगाम लगाउन आग्रह गरेका छन्।[95] ओडिशामा धार्मिक हिंसा पछि, भारतीय जनता पार्टीका प्रधानमन्त्री पदका उम्मेद्वार लालकृष्ण आडवाणीले दिल्लीको यूपीए सरकारलाई दबाब दिएको तथ्यसँग चिन्तित बजरङ्ग दललाई हिंसासँगको सम्बन्ध बन्द गर्न सल्लाह दिए।[96]
सेप्टेम्बर २००८ मा, भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस (INC) ले बजरङ्ग दल र विश्व हिन्दु परिषद् (विहिप) लाई प्रतिबन्ध लगाउन माग गर्यो जुन INC अनुसार राष्ट्र विरोधी गतिविधिमा संलग्न छन्। कांग्रेसका प्रवक्ता मनिष तिवारीले भने, "सिमी" ( स्टुडेन्ट्स इस्लामिक मूभमेन्ट अफ इन्डिया )" विरुद्ध मात्र नभई बजरङ्ग दल र वीएचपी जस्ता राष्ट्रविरोधी गतिविधिमा संलग्न सबै सङ्गठनहरू विरुद्ध श्वेतपत्र ल्याउनुपर्छ।[97] कांग्रेस प्रवक्ता शकील अहमदले भने, "आतंकवादी गतिविधिमा संलग्न सङ्गठनहरूको छानबिन हुनुपर्छ, बजरङ्ग दललाई किन प्रतिबन्ध लगाउनु हुँदैन भन्ने प्रश्न हो।" [98] "आतंकवाद विरुद्धको आन्दोलन" मा संलग्न मुस्लिम धर्मगुरु मौलाना खालिद रशिद फिरंगी महलीले पनि कानपुर विष्फोटलाई ध्यानमा राख्दै यस सङ्गठनमाथि प्रतिबन्ध लगाउन माग गरेका छन्।[99]
अगस्त २००८ मा नागरिक अधिकार कार्यकर्ता टिस्ता सेटलवाड र जावेद आनन्द द्वारा शुरु गरिएको मासिक पत्रिका कम्युनलिज्म कम्ब्याट बजरङ्ग दल ले बजरङ्ग दल माथि तत्काल प्रतिबन्ध लगाउन माग गर्यो।[100]
लोक जनशक्ति पार्टी (लोजपा) का नेता रामचन्द्र पासवानले बजरङ्ग दललाई साम्प्रदायिक सङ्गठन भन्दै बजरङ्ग दल र विहिपलाई तत्काल प्रतिबन्ध लगाउनु पर्ने बताए।[101]
भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस, केन्द्रीय मन्त्री रामविलास पासवान, पूर्व प्रधानमन्त्री एचडी देवेगौडा र उत्तर प्रदेशकी मुख्यमन्त्री मायावतीले बजरङ्ग दल र श्रीराम सेनामाथि प्रतिबन्ध लगाउन माग गरेका छन्। यस सम्बन्धमा, देवेगौडाले प्रधानमन्त्रीलाई पत्र पठाए र बजरङ्ग दललाई कर्नाटक र ओडिशामा अल्पसङ्ख्यकहरू विरुद्ध "मूर्खताहीन हिंसा" गरेको आरोप लगाए।[102][103][104]
५ अक्टोबर २००८ मा, NCM ले बजरङ्ग दल र विहिप लाई कर्नाटकमा ईसाई संस्थाहरूमा आक्रमणमा कथित भूमिकाको लागि प्रतिबन्ध लगाउन सिफारिस गर्यो।[105] यद्यपि, सत्तारुढ राज्य सरकारले [106] अल्पसङ्ख्यक आयोगको सिफारिसहरू राखेको छ र यो सुझावलाई समर्थन गर्दैन।
५ अक्टोबर २००८ मा, भारतीय प्रधानमन्त्रीले ओडिशा र कर्नाटकमा क्रिश्चियन र ईसाई संस्थाहरूमा निरन्तर हमलाहरूका लागि बजरङ्ग दल र विहिप माथि सम्भावित प्रतिबन्धबारे छलफल गर्न विशेष मन्त्रिपरिषद्् बैठक बोलाए।[107]
बजरङ्ग दल र ओडिशाका अध्यक्ष प्रतापचन्द्र सारंगीमाथि ग्राहम स्टेन्स हत्या प्रकरणमा संलग्नता रहेको आरोप लागेको छ। यद्यपि, आरोपहरूको लागि कुनै प्रमाण स्थापित भएको छैन।[108]
S. नं. | नाम | अवधि |
---|---|---|
१. | विनय कटियार | |
२. | जयभान सिंह पवैया | |
३. | सुरेश जैन | |
४. | प्रकाश शर्मा | |
५. | सुवास चौहान | |
६. | राजेश पाण्डे |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.