सचिवालय भवन, नयाँ दिल्ली

सचिवालय भवन वा केन्द्रीय सचिवालयमा भारत सरकारका महत्त्वपूर्ण मन्त्रालयहरू छन्। नयाँ दिल्लीको रायसिना पहाडमा अवस्थित सचिवालय भवनहरू कार्ताव्य पथको महान् अक्षको विपरीत दिशामा सममित भवनहरू (उत्तर खण्ड र दक्षिण खण्ड) का दुई खण्ड हरू छन्, र राष्ट्रपति भवनको छेउमा छन्।^[1]

सचिवालय भवन
सचिवालय भवन
नयाँ दिल्ली, भारतमा स्थान
सामान्य विवरण
स्थान	नयाँ दिल्ली, भारत
निर्देशाङ्क	२८°३६′५४″उ॰ ७७°१२′२१″पू॰
निर्माणकार्यको थालनी	सन् १९१२
सम्पन्न	सन् १९२७
प्राविधिक विवरण
भुईँ तला क्षेत्र	१,४८,००० वर्ग फिट (१३,७०० मी2)

इतिहास

सन् १९११ मा दिल्लीलाई ब्रिटिस भारतीय साम्राज्यको राजधानी बनाएपछि नयाँ दिल्लीको योजना सुरु भएको थियो। लुटियन्सलाई टाउन प्लानिङ र वायसराय हाउस (अहिले राष्ट्रपति भवन) को निर्माणको जिम्मेवारी दिइएको थियो। सन् १८९२-१९१२ मा दक्षिण अफ्रिकामा दुई दशकसम्म अभ्यास गरेका हर्बर्ट बेकर दोस्रो कमान्डरको रूपमा सामेल भए। बेकरले अर्को सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भवन, सचिवालयको डिजाइन लिए, जुन रायसिना पहाडमा खडा हुने वायसरायको घर बाहेक एक मात्र भवन थियो।^[2]

चित्र दीर्घा

• 
  नयाँ दिल्ली, भारतमा सचिवालय भवन
• 
  नयाँ दिल्ली, भारतमा सचिवालय भवन
• 
  उत्तर खण्ड बिहानको घामको किरणहरू समात्दै।
• 
  उत्तर खण्डमा प्रमुख सरकारी कार्यालयहरू छन्।
• 
  सचिवालय भवन, नयाँ दिल्लीको केन्द्रीय गुम्बज।
• 
  रातिको सचिवालय भवन
• 
  भारतीय झन्डा
• 
  गणतन्त्र दिवसको अवसरमा सचिवालय भवन उज्यालो।
• 
  प्रधानमन्त्री कार्यालय
• 
  सचिवालय भवन, उत्तर खण्ड (बाँया) र दक्षिण खण्ड (दायाँ), पूर्वमा इण्डिया गेट तिर हेरेको दृश्य।

सन्दर्भ सामग्रीहरू

1. Sennott, R. Stephen (२००४), Encyclopedia of 20th Century Architecture 1, Fitzroy Dearborn, पृ: १०४, आइएसबिएन 978-1579584337।
2. "The building Blocks of British empire", Hindustan Times, ७ जुन २०११, मूलबाट ७ अगस्ट २०११-मा सङ्ग्रहित। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ७ अगस्ट २०११ मिति