Loading AI tools
Nederlands filosoof Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bernard Mandeville (Rotterdam, 15 november 1670 – Hackney (Londen), 21 januari 1733) was een Nederlandse (zenuw)arts en filosoof.
Bernard Mandeville | ||||
---|---|---|---|---|
(mogelijk portret van Mandeville, afbeelding uit Free thoughts on religion) | ||||
Algemene informatie | ||||
Volledige naam | Bernard de Mandeville | |||
Geboren | 15 november 1670 | |||
Geboorteplaats | Rotterdam | |||
Overleden | 21 januari 1733 | |||
Overlijdensplaats | Hackney (Londen) | |||
Beroep | schrijver | |||
Dbnl-profiel | ||||
|
In 1689 verdedigde Mandeville aan de universiteit van Leiden zijn werk De brutorum operationibus, waarin hij zich aansloot bij de Cartesiaanse gedachte dat dieren slechts automaten zijn. In 1691 studeerde hij af als arts op een werk met de titel De chylosi vitiata. Hierna verhuisde hij naar Engeland, waar hij de rest van zijn leven zou blijven.
Mandeville is vooral bekend om zijn gedicht "De morrende korf of Eerlijk geworden schurken", gepubliceerd in 1705 onder de titel "The Grumbling Hive, or Knaves Turn'd Honest". In 1714 publiceerde hij de Fable of the Bees: or, Private Vices, Publick Benefits. Daarvan verscheen in 1723 een uitgebreidere versie. In 1729 verscheen The Fable of the Bees, part II.
Mandeville is het bekendst door zijn stelling dat de ondeugd de eigenlijke bron van het algemeen welzijn is, terwijl de deugd die juist kan schaden. Een voorbeeld uit de economie: een losbandig persoon handelt uit slechte neigingen, "maar dit levert werk op voor kleermakers, dienstknechten, parfumeurs, koks en dames van lichte zeden, die op hun beurt weer bakkers, timmerlui enzovoort nodig hebben." De hebzucht van de losbandige is dus tot nut van de maatschappij als geheel. De regel dat individueel nut niet gelijk hoeft te zijn aan maatschappelijk nut, is een belangrijke stelling in de economie, die naar hem ook de Mandevilleparadox heet. Deze stellingname schokte de gemeenschap hevig en werd bestreden door de meeste van zijn vrome tijdgenoten.
Mandeville oppert dat de samenlevingen van mensen zijn ontstaan door het belang dat zij erbij hebben om zich te beschermen. Dat mensen egoïstisch zijn in de zin dat zij zich laten leiden door hun eigenbelang, is voor Mandeville geen keuze, maar een natuurlijk gegeven, waarin de mens niet verschilt van andere levende schepselen.
Alleen is Mandeville natuurlijk veel moediger en oprechter dan de banale apologeten van de burgerlijke maatschappij. (Karl Marx)[1]
Werken die ten onrechte aan hem worden toegeschreven zijn The World Unmasked (1736) en Zoologia medicinalis hibernica (1744).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.