Loading AI tools
scheldwoord Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
In verschillende talen komen bijnamen voor Duitsers voor.
Mof is een scheldwoord voor een Duitser, dat vooral in West-Nederland, Noord-Brabant en Vlaanderen gebruikt wordt.
Het werd daar tijdens en na de Tweede Wereldoorlog veelvuldig gebruikt, en hoewel het gebruik aan het afnemen is, maakt het woord al honderden jaren deel uit van de Nederlandse taal. Al in 1574 werd het woord voor het eerst opgetekend.[1] In de eerste periode had het woord, aldus het Woordenboek der Nederlandse Taal, vooral betrekking op Duitse soldaten. De dichter Simon van Beaumont gebruikte het woord in die betekenis in 1596.[2] Ook de toneelschrijver Bredero typeert in zijn toneelstuk Spaanschen Brabander uit 1618 de immigranten uit het oosten met de volgende woorden als profiteurs van de Nederlandse armenzorg: "[...] Maer Moffen, Poep en knoet Dat syn troggelaars tot bedelen opghevoet".[3]
In de 17de en 18de eeuw werd de term toegepast op gastarbeiders, afkomstig van het platteland van de zuidelijke Nederlanden en het westen van Duitsland, die in Amsterdam werk kwamen zoeken als scheepslui.[4]
Het woord zou afgeleid kunnen zijn van het Duitse woord Muff dat knorrepot, naar mens, of iemand met een grote mond zou aanduiden. Over hoe het scheldwoord precies is ontstaan, doen verschillende volksetymologische verhalen de ronde. Een daarvan luidt dat de soldaten van Christoph Bernhard von Galen tijdens het zomerse beleg van Groningen (1672) moffen droegen, wat de Nederlanders verwijfd vonden. In het blad voor "Mathematische Wetenschappen, Natuurwetenschappen en Geneeskunde" uit 1888 wordt hierover eveneens gerept. Een citaat hierover luidt als volgt: "Toen de Bisschop van Munster in 1672 in het oosten van ons land gevallen was, werden de soldaten tegen de strenge koude beschermd door een mof, die met een lederen riem aan den rok bevestigd was. Hiernaar werden de soldaten van de Bisschop door de Overijselenaren spottend moffen genoemd. Toen de Duitschers later veel naar Holland trokken en hier door vlijt en energie rijk werden, wekte dit niet zelden den naijver der Hollanders op. Dit gaf vervolgens aanleiding, dat het scheldwoord mof algemeen op den Duitscher werd toegepast."
In het Limburgs en het Nedersaksisch wordt het woord Pruusj respectievelijk Pruus gebruikt. Een letterlijke vertaling daarvan zou Pruis zijn, van in de tijd dat het koninkrijk Pruisen zowat heel Noord-Duitsland omvatte. De gevoelswaardes van mof en Pruusj vallen dus amper te vergelijken. Pruusj wordt als licht spottend gezien, maar lang niet zo beledigend als mof. Anderzijds noemen bewoners uit Duitse grensdorpjes in Noordrijn-Westfalen waar nog Limburgs wordt gesproken de Duitsers die buiten hun regio wonen ook Prüschen. In deze context krijgt Pruusj weer een andere betekenis, namelijk Duitsers die geen Limburgs spreken. Ook de Duitstalige Belgen gebruiken (blöde) Preusse als vriendelijk bedoeld 'scheldwoord' voor alle Duitsers. Ook in het zuiden van Duitsland wordt een soortgelijk scheldwoord gebruikt voor noordelijke Duitsers.
In het noorden van Nederland wordt vaak gesproken van poep. Het gebruik ervan is wat minder denigrerend dan dat van mof.
Poep wordt soms verondersteld een verbastering te zijn van het Duitse Bube (= jongen) maar dit is niet waarschijnlijk.[5] Iets plausibeler is de verbastering van Paap, omdat het aangrenzende Duitse Münsterland paaps (= katholiek) was (en nog steeds is), in tegenstelling tot het noorden van Nederland.[bron?]
Tussen Assen en Deurze bevindt zich het Poepenhemeltje, wellicht zo genoemd omdat Bommen Berend daar zijn kamp zou hebben opgeslagen.[6]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.