De Eerste Javaanse Successieoorlog was een successieoorlog die in het Sultanaat Mataram op Java woedde van 1703/1704 tot 1708.[1][2] De Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) intervenieerde in de strijd en wist daarmee haar invloed op Mataram te vergroten.
Achtergrond
In het Midden- en Oost-Javaanse rijk Mataram regeerde van 1645 tot 1677 sultan (susuhunan) Amangkurat I van Mataram. Zijn zoon, de latere Amangkurat II van Mataram, kwam tegen zijn vader in opstand, daarbij geholpen door een verwant, de vorst van Madura, Trunajaya van Sunda. Amangkurat II en Trunajaya bezetten de hoofdstad van Mataram Kartasura in 1677 en Amangkurat I werd vermoord. Amangkurat II kwam door de militaire hulp die hij van Madurese kant had gekregen in de troonstrijd in een afhankelijke positie ten opzichte van Trunajaya. Trunajaya probeerde nu zijn invloed op Java te vergroten door de vorst van Kajoran, op Oost-Java, die tot dan toe een vazal van Mataram was geweest, aan zich te binden. Amangkurat II, die zich hierdoor bedreigd voelde, en die meende dat Trunajaya uiteindelijk uit was op de troon van Mataram, riep daarop de hulp van de VOC in.
De te hulp geroepen VOC troepen versloegen Trunayaja onder aanvoering van Anthonio Hurdt, bij Kediri en verjoegen hem in 1679 van Oost-Java. De Nederlanders legerden een garnizoen in Kartasura, lieten daar een nieuwe kraton bouwen en bevestigden Amangkurat II in 1680 op troon van Mataram. Als 'dank' voor de hulp die de VOC hem had verleend in zijn strijd om de troon verleende Amangkurat II de VOC een groot aantal voorrechten: Het monopolie op de rijsthandel van en naar Mataram kwam nu helemaal in VOC handen, en daarnaast verkreeg de 'Kumpenie', zoals de VOC in die tijd op Java genoemd werd, alleenrecht op de invoer van opium en textiel en op de uitvoer van suiker vanuit de Noord-Javaanse havens Semarang en Japara. In deze steden werden Nederlandse douanekantoren opgericht. Bovendien werden de grenzen tussen Mataram en het Nederlandse gebied rond Batavia ('de Ommelanden') verder naar het oosten verschoven.
In Amangkurat II's van de VOC afhankelijke situatie kwam verandering door de komst van Surapati naar Kartasura. Surapati was een uit Batavia gevluchte slaaf, die, terwijl hij aan wisselende kanten meegevocht in de oorlog tussen de VOC en Bantam, veel westerse militaire ervaring had opgedaan. Hij bood Amangkurat II zijn diensten aan om onder het juk van de VOC vandaan te komen. De Nederlandse diplomaat en aanvoerder van het garnizoen van Kartasura, François Tack, werd in 1686 door Surapati samen met een groot deel van zijn troepen verslagen en gedood. De overgebleven VOC soldaten ontkwamen maar met moeite heelhuids naar Japara, dat op de noordkust van Java ligt. Amangkurat II ontkende tegenover de VOC in alle toonaarden dat hij Surapati opdracht had gegeven voor deze acties tegen de Nederlanders, maar beloonde hem wel met een eigen vazalstaat in en om Pasuruan, dat strategisch tussen Madura en Mataram lag. Hier bouwde Surapati zijn eigen kraton en gedroeg zich gedurende de volgende 20 jaar als een onafhankelijk vorst .
Verloop
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
