Loading AI tools
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het graafschap Geleen (vanaf 1664: het graafschap Geleen en Amstenrade) werd op 16 mei 1654 door koning Filips IV van Spanje verheven en bestond uit de voormalige heerlijkheid Geleen, waartoe ook Spaubeek behoorde, en het kasteel Sint-Jansgeleen dat het bestuurscentrum van het graafschap werd.
Graafschap Geleen, vanaf 1664: graafschap Geleen en Amstenrade | |||||
---|---|---|---|---|---|
Land binnen het Heilige Roomse Rijk | |||||
| |||||
Algemene gegevens | |||||
Hoofdstad | Geleen | ||||
Talen | Nieuwnederlands, Limburgs | ||||
Religie(s) | Christendom | ||||
Regering | |||||
Regeringsvorm | Graafschap | ||||
Staatshoofd | Graaf | ||||
Voorgaande en opvolgende staten | |||||
|
Het graafschap lag, sinds het Partagetraktaat van 1661, in het Spaanse deel van de Landen van Overmaas in de Zuidelijke Nederlanden dat een onderdeel was het Heilige Roomse Rijk.
Op 20 januari 1558 verhief koning Filips II van Spanje de kerspels Geleen en Spaubeek, met het kasteel Sint-Jansgeleen en de daarbij behorende grond, tezamen tot de heerlijkheid Geleen. Vanaf dit moment had Geleen een eigen lokale Heer. De eerste Heer van Geleen was Arnold II Huyn van Amstenrade. Zijn nazaten bleven eigenaar van deze heerlijkheid tot de oprichting van het graafschap Geleen in 1654.
In 1609 werd de schepenbank van Oirsbeek, bestaande uit Oirsbeek, Amstenrade, Bingelrade en Merkelbeek, en de schepenbank van Brunssum, bestaande uit Brunssum, Schinveld en Jabeek, door de Spaanse regering verpand aan Arnold III Huyn van Geleen. Vanaf 1557 waren deze reeds verheven tot de heerlijkheden Oirsbeek en Brunssum.
In 1610 droeg Arnold III de heerlijkheid Oirsbeek en de heerlijkheid Brunssum over aan zijn neef Werner Huyn van Amstenrade. Deze heerlijkheden werden later, in 1654, samen met de heerlijkheid Geleen verheven worden tot een graafschap: het graafschap van Geleen en Amstenrade.
Op 20 december 1663 werden de heerlijkheden Oirsbeek en Brunssum bij Geleen gevoegd. Op 26 februari 1664 werd het uitgebreide graafschap te Brussel verheven. Hiermee werd Arnold V Wolfgang Huyn van Geleen graaf van Geleen en Amstenrade. Ook voor het graafschap Geleen en Amstenrade bleef Kasteel Sint-Jansgeleen het bestuurscentrum. Echter doordat Kasteel Amstenrade niet alleen het stamslot van alle Huyns was, maar ook de voornaamste verblijfplaats was van het grafelijk gezin en doordat het meer centraal gelegen was, werd het meer geschikt om als castrum officiale van het hele gebied te fungeren. Hierdoor kreeg Kasteel Amstenrade een zeker overwicht op Kasteel Jansgeleen[1].
Het is opmerkelijk dat men toen ging spreken over het graafschap Geleen en Amstenrade. Het zou logischer zijn geweest om het graafschap Geleen, Oirsbeek en Brunssum te noemen, naar de plaatsen waar de rechtbanken gevestigd waren.
Het graafschap kende de volgende graven:
Van | Tot | Graaf | Opmerking |
---|---|---|---|
1654 | 1668 | Arnold V Wolfgang Huyn van Geleen | Tot 1664 graaf van het graafschap Geleen, daarna van het graafschap Geleen en Amstenrade. |
1668 | 1732 | Maria Dorothea, prinses van Salm | Verkrijging door vererving, na het overlijden van haar grootvader Arnold V Wolfgang Huyn van Geleen. |
1732 | 1740 | Élisabeth Alexandrine, prinses van Salm | Nicht van Maria-Dorothea van Salm. Zij verkrijgt het graafschap door vererving. Zij huwde met Claudius Lamoraal II, prins De Ligne. |
1740 | 1767 | Claudius (Claude, Karel) Lamoraal II, prins de Ligne | Verkrijging door het overlijden van zijn echtgenote Élisabeth Alexandrine van Salm. |
1767 | 1779 | Charles-Joseph, prins de Ligne | Verkrijging door vererving na het overlijden van zijn vader Claudius de Ligne. |
1779 | 1784 | Nicolaas de Willems | Verkoop van het graafschap door Charles-Joseph de Ligne aan Nicolaas de Willems, een rijke handelaar uit Luik. |
1784 | 1788 | Baronne Victoria de Hayme de Bomal | Nicolaas de Willems vermaakte het graafschap aan zijn nicht Baronne de Hayme de Bomal, echtgenote van Romain Joseph, graaf de Marchant et d’Ansembourg. |
1788 | 1794 | Jean-Baptiste Marchant et d’Ansembourg | Volgde zijn moeder Victoria de Hayme de Bomal op en werd de laatste graaf van het graafschap. Hij is de stamvader van de huidige graven de Marchant et d’Ansembourg, de huidige eigenaren van kasteel Amstenrade. |
Het graafschap kende de volgende drossaards:
Met het einde van het ancien régime werd het graafschap in 1794 opgeheven. Dit ging per 1796 over naar de gemeente Geleen.
In 2001 ging Geleen samen met Sittard en Born op in de nieuwe gemeente Sittard-Geleen (oorspronkelijk gemeente Sittard-Geleen-Born genoemd).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.