Heerlijkheid van de Lek

De heerlijkheid van de Lek is een (voormalige) heerlijkheid in de provincie Zuid-Holland. Zij ontleende haar naam aan de rivier de Lek. Tot de heerlijkheid behoorden delen van de Krimpenerwaard en van de Alblasserwaard.

Wapen van de Heerlijkheid van de Lek

Ligging van de heerlijkheid aangegeven op de kaart van Blaeu 1645

Een 18e-eeuwse afbeelding van het slot Schoonenburg dat omstreeks 1450 verwoest zou zijn. Of deze afbeelding historisch juist is wordt echter betwijfeld.^[1][2]

Inleiding

De heerlijkheid van de Lek lag in een gebied waarop zowel de graaf van Holland als de bisschop van Utrecht aanspraken bezaten. Tot 944 was het gebied een leen van de graven van Holland. Vervolgens kwam het gebied in het bezit van de Utrechtse kerken. Vanaf de 12e eeuw kwam het gebied weer grotendeels in handen van de graven van Holland.

De heerlijkheid van de Lek omvatte het gebied - dat ook wel "Isla et Lake" werd genoemd - tussen de Hollandse IJssel en de Lek. Ook een strook aan de zuidzijde van de Lek behoorde tot de heerlijkheid. Op deze strook tussen Streefkerk en Nieuw-Lekkerland zouden de eerste heren van de Lek hun kasteel Schonenburg hebben gebouwd en wel op de hoge Schonenberger heuvel. Het slot zou omstreeks 1450 verwoest zijn.^[2]

In 1342 was de heerlijkheid verder uitgebreid. Het gebied van de heerlijkheid omvatte niet slechts delen van de Krimpenerwaard, maar ook heerlijkheden en ambachten ten zuiden van de Lek. Het betrof in het totaal de heerlijkheden Ridderkerk, Lekkerkerk, Krimpen aan den IJssel, Krimpen aan of op de Merwede (= Krimpen aan de Lek), Ouderkerk, Zuidbroek, Streefland, Brandwijk, Gijbeland en Bleskensgraaf en om de visrechten in de Lek.^[3]