Hereweg (Groningen)

De Hereweg is een straat in de stad Groningen. De weg begint bij de Herebrug en loopt tot de Natte brug. Voorbij de brug begint Helpman en verspringt de naam naar de Verlengde Hereweg.

Hereweg
Hereweg
Geografische informatie
Locatie	Groningen
Begin	Herebrug (Stationsweg)
Eind	Natte brug (Verlengde Hereweg)
Lengte	1,6 km

Beschrijving

De Hereweg was vanouds de belangrijkste toegangsweg tot Groningen vanuit het zuiden. Die route liep over de Hondsrug van Coevorden naar Groningen. Hoewel die functie inmiddels is overgenomen door de A28 heeft de Hereweg nog steeds het karakter van een entree. Die functie als toegangsweg wordt ook duidelijk wanneer men de Herepoort ziet, de belangrijkste poort in de oude omwalling van Groningen. De Groninger Wallen zijn gesloopt, maar de Herepoort is heden ten dage te bekijken in de tuin van het Rijksmuseum te Amsterdam.

Gerekend vanaf de binnenstad gaat de Hereweg eerst met het Herewegviaduct (het oudste viaduct van de stad) over de spoorlijn van Groningen naar Assen en Winschoten. Net voor het spoorviaduct bevindt zich direct ten oosten van de Hereweg nog de eind-19e-eeuwse villawijk het Zuiderpark. Direct na het viaduct volgt dan de Scholtenskoepel en verder de Herewegwijk. Aan de westzijde liggen de eind 19e eeuwse delen van de Rivierenbuurt, waarvan de Davidstraatbuurt de oudste is. De bebouwing aan de oostzijde stamt eveneens grotendeels uit het einde van de 19e eeuw.

Aan de Hereweg stond ooit de fietsfabriek van Fongers. Hiervan rest nog een façade. Iets verder zuidelijk ligt de Zuiderbegraafplaats met het grafmonument van W.A. Scholten. Direct ten zuiden van die begraafplaats ligt het Sterrebos. Dit bos is in de jaren zestig van de twintigste eeuw verkleind als gevolg van de aanleg van de A7/N7 die hier de Zuidelijke ringweg van Groningen vormt. Direct ten zuiden van de ringweg loopt een zijlaantje, de Papiermolenlaan naar het zwembad De Papiermolen. Aan dat laantje ligt ook het R.K. Kerkhof.

Aan de rand van het Sterrebos, waar ooit een van de watertorens van Groningen stond, staat nu het Joods monument van beeldhouwer Edu Waskowsky. Vanaf deze plek vertrekt jaarlijks op 4 mei de stille tocht ter gelegenheid van dodenherdenking in Groningen.

• 
  Scholtenskoepel
• 
  Joods Monument
• 
  Het borstbeeld van Thomson

Direct ten zuiden van het Sterrenbos staat de Van Mesdagkliniek. Het oude gebouw langs de Hereweg ademt de sfeer van een negentiende-eeuws gesticht, maar achter de façade is een volledig nieuw instituut gebouwd. Tegenover de kliniek heeft jarenlang de Rabenhauptkazerne gestaan. De grond hier is nog jaren na de sloop van de kazerne in handen van Defensie geweest. Op deze plek staat een borstbeeld van Lodewijk Thomson. Aan het einde van de twintigste eeuw is hier een nieuwbouwwijk verrezen. Dit wijkje wordt begrensd door het Helperdiepje.

Paardenmarkt

De eerste vermelding van een paardenmarkt in Groningen dateert uit 1250.^[1] Deze markten werden doorgaans op de Vismarkt gehouden. In 1668 werden er naast de jaarmarkt drie extra paardenmarkten ingesteld. In 1735 werd de paardenmarkt naar de Hereweg verplaatst^[2], nabij het latere Zuiderpark. Tussen ongeveer 1778^[3] en 1971 stond tegenover de Barestraat herberg De Koppelpaarden, waarvan de naam (een "koppel paarden") hiernaar verwees.^[4] De markt werd vijf maal per jaar gehouden in april, mei (met Meikermis), juli, augustus (Gronings Ontzet, hiernaar verwijst het schilderij De Paardenkeuring) en oktober. De Hereweg was dan gedeeltelijk gestremd voor het verkeer.^[5] In 1870 werd de markt verplaatst naar een locatie tussen het Herewegviaduct en hotel Waterloo bij het Sterrenbos.^[6][7]

In 1892 werd de paardenmarkt samen met andere beestenmarkten verplaatst naar het veemarktterrein ter plaatse van het latere muziekcentrum De Oosterpoort en in 1970 naar de Sontweg (later terrein van de IKEA). In 2001 werd de markt definitief gesloten tijdens de MKZ-crisis.

Monumenten

Aan de Hereweg zijn verschillende rijks- en gemeentelijke monumenten te vinden:

Object	Bouwjaar	Architect	Monument	Afbeelding
002 Hereweg 2 Theekoepel	1774		RM 18502
004 Hereweg 4 Herenhuis	1860		RM 484330
020-1 Hereweg 20 Scholtenskoepel	1869 1868-'69	Maris J. Maris	RM 484338
020-2 bij Hereweg 20 Herewegviaduct	1868 ca. 1868 1926	Bouma-1926 S.J. Bouma (1926) m.m.v. Willem Valk	GM 104570
022 Hereweg 22-1 Javaanse huis	1879 ca. 1879		RM 484346
031 Hereweg 31 Woonhuis met jongere winkelpui	1876 1907 (pui)		RM 484618
057 Hereweg 57 Woon-winkelcomplex	1924 1924	Prummel Joh. Prummel	GM 101074
059 Hereweg 59-61 Twee woonhuizen	1885-1 ca. 1885		GM 101075
068 Hereweg 68 Herenhuis	1890-1 1890 1897		GM 101089
073 Hereweg 73 Woonhuis	1880 ca. 1880		RM 484632
075 Hereweg 75 Villa	1883-1 1883		RM 484639
077 Hereweg 77 Herenhuis	1885-2 ca. 1885		GM 101076
087-1 Hereweg 87 Opzichterswoning Zuiderbegraafplaats	1864	Beusekom J.G. van Beusekom	RM 486899
087-2 bij Hereweg 87 Grafmonument familie Scholten	1892		RM 485374
087-3 bij Hereweg 87 Urinoir	1955 1955	Denker Fa. S. Denker	GM 104528
088 Hereweg 88-90 Dubbel woonhuis	1890-2 ca. 1890 1909 (verb.)	Holthuis KH K.H. Holthuis (1909)	GM 101092
089-1 Hereweg 89-91 Kapel R.K. Kerkhof	1879 1879	Cuypers P.J.H. Cuypers	GM 106394
089-2 bij Hereweg 89-91 en 103-111 Helperlinie Restanten vestingwerk	1698 1698	Coehoorn M. van Coehoorn	GM 106422
092 Hereweg 92 Woonhuis	1868 1868		GM 101093
108 Hereweg 108 Woonhuis	1895 1895		GM 101096
110 Hereweg 110 Woonhuis	1894-1 1894		GM 101097
111 Hereweg 111 Voormalig marechausseekantoor	1934 1934	Hoekstra H. Hoekstra	GM 106343
112 Hereweg 112 Woonhuis	1891 1891-'92		GM 101098
114 Hereweg 114 Woonhuis	1913 1913	Kuiler J. Kuiler	GM 101099
116 Hereweg 116 Woonhuis	1875 1875 1890 (verb.)	Nijhuis-1890 G. Nijhuis (1890)	GM 101100
118 Hereweg 118 Woonhuis	1914 1914	Nijhuis-1914 G. Nijhuis	GM 101101
122-1 Hereweg 122 Theekoepel in het Sterrebos	1818		RM 18504
122-2 bij Hereweg 122 Sterrebos	1765 1765 1882-'83 (uitbr.) 1928 (muziekkoepel)	Becker J.G. Becker (1765) L.P. Zocher (1882-'83) S.J. Bouma (1928)	GM 106545
126 Hereweg 126 en 130 Directeurswoningen strafgevangenis	1885-3 ca. 1885		RM 483412
128 Hereweg 128 Voormalige strafgevangenis sinds 1962: Van Mesdagkliniek	1883-2 1883	Metzelaar 1883 J.F. Metzelaar	RM 483406
132 Hereweg 132-142 Cipierswoningen strafgevangenis	1894-2 1894	Metzelaar 1894 J.F. Metzelaar	RM 483420
142 bij Hereweg 142 (Helperlinie 1) Schakelstation	1935 1935	Bouma-1935 S.J. Bouma	GM 106393

Referenties

1. J.A. Feith, De Groninger kermis in vroegere eeuwen. Nieuwsblad van het Noorden p. 5 (01-04-1894).
2. Jacob Tilbusscher, 't Ruimstraatsklokje of bierklok in den Martinitoren. Nieuwsblad van het Noorden p. 5 (09-01-1942).
3. Herbergen en Uitspanningen buiten de voormalige stadspoorten te Groningen. Nieuwsblad van het Noorden p. 13 (23 februari 1925).
4. Eeuwenoud café in Groningen verdwijnt. Pleisterplaats voor paarden en prinsessen. Nieuwsblad van het Noorden p. 6 (27-07-1971).
5. De Ossenmarkt te Groningen. Nieuwsblad van het Noorden p. 8 (23-06-1980).
6. Binnenland: Groningen. Provinciale Drentsche en Asser courant p. 2, kol. 2 onderaan (20-06-1870).
7. Ina Vogel, Honderdjarige Groninger veemarkt heeft de toekomst. Nieuwsblad van het Noorden p. 11 (20-10-1992).

Mediabestanden

Zie de categorie Hereweg (Groningen) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.