Inname van de Citadel van Antwerpen

De Inname van de Citadel van Antwerpen had plaats tijdens de Tachtigjarige Oorlog te Antwerpen van 1 augustus op 2 augustus 1577, in opdracht van de Willem van Oranje onder uitvoering van Filips de Zoete tegen kolonels Fronsberg en Fugger. Vanaf 23 augustus begonnen burgers met de sloop van deze Citadel van Antwerpen. Op 18 september hield de prins van Oranje zijn intocht in de stad.

Inname van de Citadel van Antwerpen
Onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog
Duitse troepen verlaten Antwerpen, door Frans Hogenberg (collectie: Rijksmuseum Amsterdam)
Datum	1 augustus - 2 augustus, 1577[1]
Locatie	Antwerpen
Resultaat	Staatse overwinning
Strijdende partijen
Unie van Brussel Leger van Vlaanderen
Leiders en commandanten
Bourse Filips de Zoete Nicolas Pollweiler Georg Fronsberg Karl Fugger
Portaal    Tachtigjarige Oorlog

Aanloop

Na het vertrek van de Spaanse troepen uit Antwerpen op 26 maart^[2] werd de citadel overgedragen aan Filips van Croÿ, hertog van Aarschot. Duitse vendels die onder bevel stonden van de kolonels Nicolas Pollweiler, Georg Fronsberg en Karl Fugger op de citadel bleven achter. Op 1 augustus hadden deze vendels kenbaar gemaakt dat zij voornemens waren om de stad in te nemen. Antwerpse burgers die de Spaanse Furie van het voorgaande jaar nog vers in het achterhoofd hadden, vreesden voor nieuwe gruweldaden en namen de wapens ter hand. Liedekercke, Roeck en Bourse sloten een verbond om de citadel te veroveren. Eerst zou men een poging wagen tot onderhandeling. Zij wisten dat het garnizoen gevoelig was voor geld.^[1] Er werd vierhonderdduizend gulden ingezameld^[3], ze traden in onderhandeling met de Duitsers en deden een bod van honderdvijftigduizend gulden als de Duitsers vrijwillig zouden vertrekken. De Duitsers zouden het aanbod in overweging nemen.^[1]

Aanval

Afbraak van de citadel, door Frans Hogenberg
(collectie: Rijksmuseum Amsterdam)

In de namiddag van 2 augustus had Bourse zijn vendel in slagorde opgesteld. Hij wist ook nog een tweede vendel over te halen zich bij hem aan te sluiten. Een derde twijfelde, het vierde onder Jannist Treslong weigerde. Er werd in de avond geschoten tijdens schermutselingen in de stad. Er ging zelfs een gerucht dat Bourse in de strijd omgekomen zou zijn. (Een onbekende had de zwarte hoed met witte pluim van Bourse gedragen. Ze hadden hem zijn hoed eraf geschoten, die in een gracht was beland. Daarom dachten toeschouwers dat het Bourse was, die dood in de gracht dreef) Op dat moment hoorde men drie kanonschoten, het afgesproken teken dat de citadel gewonnen was. De verschrikte Duitsers hoorden roepen: " 't kasteel is Geus!". Treslong en zijn soldaten werden gevangengenomen. De Duitsers verschansten zich in de Nieuwstad. Dezelfde nacht stuurden ze brieven naar Willem van Oranje, Willem van Blois Treslong en Filips de Zoete, om te komen met zoveel volk en schepen als mogelijk zou zijn. De Duitse soldaten hielden zich de hele nacht te wapen, onzeker over wat er gebeuren zou. De Antwerpenaren besloten hun betaling voor vertrek aan te bieden. Op dat moment zag men een aantal schepen volbehangen met vlaggen naderen. De schepen schoten op de stad. In de stad riep men: "De Geuzen komen! De Geuzen!!" waarop paniek uitbrak, ook onder de Duitsers. Zij sloegen op de vlucht, bagage en wapens achterlatende, zonder zich om het aangeboden goud te bekommeren. De "enorme" vloot die naderde was Filips de Zoete, heer van Hautain, die wist dat hij met zijn kleine vloot weinig kon uitrichten, maar had gebluft door de schepen vol te hangen met vlaggen van verschillende nationaliteiten om de schijn te wekken dat een grote vloot naderde.^[3]