Loading AI tools
virusziekte bij evenhoevigen Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Mond-en-klauwzeer (MKZ) of tongblaar (Latijn: aphthae epizooticae) is een zeer besmettelijke virusziekte bij evenhoevigen zoals rundvee en varkens, schapen, herten en geiten. Andere dieren en ook mensen kunnen er hinder van ondervinden, maar lopen geen risico. De ziekte is voor dieren zeer besmettelijk, vergelijkbaar met griep bij mensen. MKZ is (in Nederland) een aangifteplichtige ziekte: een veehouder of dierenarts die deze ziekte vaststelt of vermoedt, is verplicht dit direct bij de overheid te melden.
MKZ wordt veroorzaakt door een aphthovirus, een eenstrengig RNA-virus, uit de familie Picornaviridae. Door zijn structuur is het virus zeer gevoelig voor lage pH-waarden. Beneden een pH van 6,8 wordt het virus geïnactiveerd. Er bestaat een reeks verschillende stammen, serotypen en subtypen van het virus. Dit resulteert in een grote antigenische variabiliteit.
Twee tot twaalf dagen na de besmetting met MKZ ontstaan blaren in de bek, met name op de tong, op de uier en op de poten, met name de kroonranden. Dieren zijn ernstig ziek, hebben koorts, eten niet meer, verliezen gewicht en produceren minder melk. 1 à 2% van de besmette dieren sterft, maar bij jonge dieren kan dat percentage veel hoger liggen.
Bij koeien verloopt MKZ het hevigst. Ze hebben last van zeer pijnlijke blaren, met name bij mond, hoeven en uier. Na ongeveer twee weken herstellen ze en zijn dan weer volledig gezond. In de tussentijd zijn ze moeilijk handelbaar voor de boeren en kunnen de dieren bijvoorbeeld niet machinaal worden gemolken. Als koeien de ziekte gehad hebben, bouwen ze er weerstand tegen op en kunnen ze immuun worden. Over het algemeen sterven andere evenhoevigen, zoals schapen, en dieren in de dierentuin, niet aan MKZ, tenzij ze al heel zwak zijn.
Voor mensen is MKZ volstrekt ongevaarlijk, ook voor kinderen, zieken en ouderen. Mensen kunnen de ziekte wel krijgen, maar dat is zeer zeldzaam. Het is alleen mogelijk door contact met besmet vee, door het drinken van besmette, rauwe (ongepasteuriseerde) melk of het eten van besmet, rauw vlees. Er zijn enkele uitzonderlijke gevallen geweest van mensen die lichte ziekteverschijnselen kregen in de vorm van pijnloze blaasjes rondom de mond. Deze verdwenen na enkele dagen vanzelf. Er is wel een verwant virus dat bij mensen hand- voet- en mondziekte veroorzaakt, een onschuldige virale ziekte die in de zomer geregeld tot kleine epidemieën leidt onder schoolkinderen en vanzelf overgaat. Deze ziekte is niet gevaarlijk voor vee.
Samenvatting van de symptomen:
De ziekte wordt overgedragen door direct contact tussen dieren, contact met besmet (gecontamineerd) voedsel (niet gekookt), staand water, kleding en huid van boeren en dierenartsen, sperma en besmette voertuigen. Het virus kan in voedingsmiddelen zoals kaas of ongekookt vlees overleven. Zo werd de epidemie van 2001 in Europa veroorzaakt door geïmporteerde voedingsmiddelen, die aan varkens werden gevoederd.
De ziekte wordt ook via de lucht verspreid.
Mond-en-klauwzeer komt al eeuwenlang onder evenhoevigen voor. In 1838 verspreidde de ziekte zich voor het eerst vanuit Duitsland over Nederland. Daarna werd ze regelmatig geconstateerd in Nederland. In 1894 werden 15.500 bedrijven getroffen en in 1897 waren het 45.000 bedrijven.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.