Loading AI tools
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
België is een kruispunt van diverse West-Europese culturen. Het land zelf is hoofdzakelijk verdeeld in een Nederlandstalig Vlaanderen en een Franstalig Wallonië, met nog een Duitstalig gebied en een niet onbelangrijke groep mensen van vreemde origine, vooral afkomstig uit Italië, Frankrijk, Nederland, Marokko en Polen[1]. Deze verdeling zet zich ook verder in de muziekwereld in België. Naast zijn nationale eigenheden volgt de muziek in het land echter de tradities van de omliggende Europese landen en de rest van de westerse muziekwereld.
België is een relatief klein gebied en eeuwenlang overheerst door de omliggende Europese grootmachten. De traditie van de lokale klassieke muziek sluit daar dan ook bij aan. Bij de Belgische volksmuziek vinden we hetzelfde verschijnsel. Toen in de 20ste eeuw de muziekindustrie zich uitgroeide, volgde men net als in de rest van de Westerse wereld ook deze ontwikkelingen.
De muziekbeleving in België wordt bepaald door de traditionele kanalen. Radio en televisie bepalen de mainstream muziek. Platenwinkels bieden opgenomen muziek van diverse genres te koop aan. Grote festivals, zaaloptredens, concerten, maar ook kleinschalige optredens en clubmuziek geven de gelegenheid livemuziek mee te maken. Ook in het zelf spelen van muziek richt men zich hoofdzakelijk op de gebruikelijke Westerse genres. Een typisch fenomeen dat hier toch buiten valt, zijn de talloze amateurfanfares, die op lokale dorpsfeesten en -evenementen een eigen muzikale inbreng hebben.
Parallel aan de buitenlandse tradities in Duitsland, Frankrijk en Italië zijn er op het grondgebied van het huidige België enkele vermeldenswaardige componisten met internationale faam geboren, die er ook leefden en werkten. Zo was er Philippus de Monte, componist van veelal religieuze muziek. Hij werd geboren in 1521 te Mechelen en resideerde, componeerde en musiceerde in heel Europa, onder meer in Napels, Wenen en Praag, vaak in dienst van edele families en gekroonde hoofden. Zijn Super flumina Babylonis wordt nog steeds regelmatig uitgevoerd door orkesten en koren.
Ook Orlando di Lasso, die in Bergen het levenslicht zag, was gekend tot ver buiten de landsgrenzen. Deze uitzonderlijk productieve componist kreeg de bijnaam Orpheus van de Lage Landen wegens zijn enorme invloed op de klassieke muziek, zowel tijdens zijn leven als daarna.
In de renaissance was er Tielman Susato, die verschillende bloemlezingen publiceerde met werk van polyfonisten uit de Nederlanden als Josquin des Prez, Orlando di Lasso, Cypriano de Rore, Adriaan Willaert, Thomas Crecquillon en Pierre de Manchicourt. Rond 1543 begon hij in Antwerpen met wat waarschijnlijk de eerste gespecialiseerde muziekdrukkerij in de Lage Landen was, waarna ook onder meer Christoffel Plantijn, Petrus Phalesius en Johannes de Laet zich toelegden op het drukken van meerstemmige muziek. Vanaf dan telden de Nederlanden internationaal mee in de muziekdrukkunst.
César Franck, geboren in Luik in 1822, afkomstig van Gemmenich en het grootste deel van zijn leven wonend en werkend in Parijs, wordt gezien als een van de belangrijkste componisten van orgelmuziek. Internationaal zeer invloedrijk was ook de Belgische vioolschool, met als belangrijkste vertegenwoordigers Charles Auguste de Bériot, Hubert Léonard, Henri Vieuxtemps, Eugène Ysaÿe, César Thomson, Mathieu Crickboom en Arthur Grumiaux.
In de 19e eeuw kende België onder meer de componisten Edgar Tinel, Peter Benoit, August De Boeck, Paul Gilson, Joseph Jongen en de jonggestorven Guillaume Lekeu. Hun composities, waaronder ook een aantal voor piano, kennen vandaag nog regelmatig bijval bij klassieke muzikanten. Ludwig van Beethoven stamde af van een Mechelse familie. De componist zelf werd echter in Bonn in Duitsland geboren, groeide daar op en kende in het Oostenrijkse Wenen zijn grootste successen.
Bekende componisten op de glijdende schaal tussen romantische en moderne klassieke muziek zijn Georges Lonque, Joseph Ryelandt, Lodewijk Mortelmans, Arthur Meulemans, Flor Alpaerts, Godfried Devreese, Marcel Poot, René Defossez en Victor Legley. In de tweede helft van de 20e eeuw werd in België ook heel wat moderne klassieke muziek gecomponeerd. Vertegenwoordigers hiervan zijn onder anderen Henri Pousseur, Karel Goeyvaerts, Piet Swerts en Wim Mertens. Die laatste vergaarde vooral door zijn compositie Close Cover internationale bekendheid. De zangers Jules Bastin, Rita Gorr en José van Dam gelden als grote namen in de operawereld.
In 1937 organiseerde men in Brussel voor het eerst de Eugène Ysaÿewedstrijd voor klassieke viool. Het jaar daarna werd deze voor piano ingericht. De Tweede Wereldoorlog onderbrak deze wedstrijden, maar vanaf 1951 zou de wedstrijd verdergaan als Koningin Elisabethwedstrijd en een internationale reputatie uitbouwen in de wereld van de klassieke muziek.
Ook de interpretatie van oude muziek heeft in België na de Tweede Wereldoorlog een hoge vlucht genomen, met als boegbeelden Kamiel D'Hooghe, Sigiswald Kuijken, Herman Sabbe, René Jacobs en Philippe Herreweghe, en als jaarlijks centraal punt het MAfestival Brugge.
De stand van zaken in de Belgische klassieke muziek wordt sedert 1960 gedocumenteerd in het Documentatiecentrum CeBeDeM in samenwerking met de Unie van Belgische Componisten.
Net als de andere Europese landen kent België ook een zeer eigen volksmuziek, al is die in de loop der jaren minder populair geworden en zijn er veel traditionele liederen en muziekstukken verloren gegaan.
Een typisch Belgisch instrument is de pijpzak (in Wallonië ook wel gekend als pîpsac), de lokale variant van de doedelzak die men al aantreft op schilderijen van Brueghel. Ook de hommel of epinette was een veelvuldig gebruikt instrument in de Belgische traditionele muziek. Daarnaast werden draailier, schalmei, cornetto, lier en soms ook wel viool gebruikt. De viool werd niet tegen de kin geklemd, maar tegen de schouder of de borst, rustend op de pols. Voor de intrede van de viool musiceerde men op diens voorloper, de vedel. Eveneens bespeelden volksmuzikanten een breed assortiment aan houten fluiten, koehoorns, jachthoorns, koebellen en allerhande met dierenvellen bespannen trommels. In de loop van de 19e en 20e eeuw werd de accordeon meer en meer populair bij volksmuzikanten.
Het repertoire van de Belgische volksmuzikanten bestond meestal uit liederen in het plaatselijke dialect. Op kermissen traden vaak zangers en muzikanten op die er liedjes ten gehore brachten waarin steeds een verhaal verteld werd. Zo werden er liederen gezongen over tragische voorvallen als liefdesdrama's[2], moorden en de misdaden van onder andere Bakelandt, de bende van Pollet[3] en de Witte Reulis[4], maar ook over de natuur of over lokale personen en gebeurtenissen[5], vaak doorspekt met volkse humor. In die laatste categorie passen de zogeheten spotliederen die men in veel dorpen terugvindt. Eveneens bestonden er veel kinderliedjes en drinkliederen. Her en der in het land probeerden narratologen en folk- en rootsgroepen die traditionele teksten en composities te bewaren. Er waren ook typische soorten van volksliedjes als de Ardense maclote, de bourdon en de kadril, die dikwijls gepaard gingen met een speciale dans, die soms nog door plaatselijke volksdansgroepen in ere wordt gehouden.
De komst van de popmuziek vaagde de volksmuziek stilaan weg. Wel bestaan er nog steeds meerdere bands in België die zich toeleggen op de traditionele muziekstukken of instrumenten, of populaire nummers maken met een traditionele inslag. Voorbeelden hiervan zijn Laïs, Kadril en 't Kliekske.
Zie ook: Jazz in België
In 1840 ontwikkelde de Belgische instrumentenbouwer Adolphe Sax de saxofoon, een instrument dat later een belangrijke rol zou spelen in de muziekwereld, eerst als onderdeel van het klassieke orkest, maar later als een onmisbaar instrument van de jazzmuziek.
Aan het begin van de 20e eeuw doken de eerste ragtimepianisten op in België. Door de koloniale activiteiten van België, steeg de belangstelling voor deze zogenaamde ‘negermuziek’. Na de Eerste Wereldoorlog brak de jazz volledig door in België, met Felix Faecq en Robert Goffin als belangrijke vertegenwoordigers. Jazz werd de muziek van de roaring twenties, die daarom ook wel de jazz age genoemd worden. Klarinettist en altsaxofonist Charles Remue brak door met zijn orkest The New Stompers. Jazzmusici brachten hun swingende muziek ten gehore in dancings, cinema's, theaters, bars, café chantants en cabarets die volop bloeiden, maar ook op de schepen van de Red Star Line speelden jazzensembles.
De komst van de Belgische radio in 1930 betekende een gouden tijd voor jazz. De radio speelde veel nieuw uitgebrachte Amerikaanse platen. In de jaren 30 en 40 waren het de big bands die het mooie weer maakten in de jazzwereld. Na de bevrijding trokken talentrijke muzikanten zoals Jack Sels en Bobby Jaspar naar de Verenigde staten met hun band of toerden door heel Europa.
Een van de invloedrijkste jazzmusici uit de jaren veertig was de in Liberchies geboren jazzgitarist Django Reinhardt. Deze Sinti kende wel internationaal succes, vooral in Frankrijk en de Verenigde Staten. Met zijn Quintette du Hot Club de France (met onder meer Stéphane Grappelli op viool) stond hij aan de wieg van de zogenaamde gipsy jazz. Hij oefende een onuitwisbare invloed uit op latere gitaristen, ook op rockiconen als Jeff Beck, Carlos Santana en The Allman Brothers Band.
In de internationale jazzwereld werd België ook vertegenwoordigd door Toots Thielemans. Op het eind van de jaren 40 speelde hij al gitaar bij vermaarde internationale artiesten, en in 1952 emigreerde hij naar de Verenigde Staten. Daar brak hij door met zijn mondharmonica en scoorde begin jaren 60 een hit met zijn Bluesette. Hij bleef er vele decennia lang positief onthaald worden en met veel internationale artiesten samenwerken. Thielemans zou later uitgroeien tot een van de grootste Belgische muzikanten ooit.
Vandaag zijn gitarist Philip Catherine en pianist Jef Neve grote namen in de Belgische jazzscene. Elk jaar vindt ook nog steeds het festival Jazz Middelheim plaats in Antwerpen, waar al verscheidene internationaal gerenommeerde muzikanten speelden.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.