Sint-Petrus' Stoel van Antiochiëkerk (Sittard)
kerkgebouw in Sittard, Nederland Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Sint-Petrus' Stoel van Antiochiëkerk, ook wel Grote- of Sint Petruskerk genoemd, is een kerk in het centrum van Sittard. De voormalige kapittelkerk doet sinds begin 19e eeuw dienst als parochiekerk en is vernoemd naar de zetel van de heilige apostel Petrus als eerste patriarch van Antiochië.
| Sint-Petrus' Stoel van Antiochiëkerk | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Kerk en kerktoren in 2021 | ||||
| Land | Nederland | |||
| Regio | Zuid-Limburg | |||
| Plaats | Sittard | |||
| Denominatie | Rooms-Katholieke Kerk | |||
| Gewijd aan | Cathedra van de heilige apostel Petrus | |||
| Coördinaten | 50° 60′ NB, 5° 52′ OL | |||
| Gebouwd in | vanaf eind 14e eeuw(?) | |||
| Restauratie(s) | 1851, 1859-61, 1985, 2020 | |||
| Monumentale status | Rijksmonument | |||
| Monumentnummer | 33678 | |||
| Architectuur | ||||
| Bouwmateriaal | baksteen, Limburgse mergel, Naamse steen | |||
| Stijlperiode | Maasgotiek | |||
| Toren | 83 m | |||
| Koor | monumentale 15de eeuwse koorbanken | |||
| Interieur | ||||
| Preekstoel | Rococo | |||
| Doopvont | 1 | |||
| Altaar | 1893 | |||
| Orgel | Gebr.Vermeulen (1929), Verschueren (renovatie 1984) | |||
| Kerkprovincie | ||||
| Bisdom | Roermond | |||
| Parochie | HH. Petrus en Michaël | |||
| ||||
De kerk is een driebeukige gotische kruisbasiliek met vijfzijdig gesloten koor, zijkoren en een forse westtoren met flankerende torentjes.[1] Ze is als geheel een voorbeeld van Maasgotiek. De kerktoren is met 83 meter de hoogste van Limburg.
Ten noordoosten van de kerk staat Het Kapittelhuis.
Geschiedenis
Bouwgeschiedenis (11e-16e eeuw)
De oorspronkelijke parochie dateert vermoedelijk al uit de vroege middeleeuwen; tot de 12e eeuw werden de meeste bisschopskerken aan Petrus gewijd. In 1299 werd aan de kerk een kapittel met twaalf seculiere kanunniken verbonden, nadat Walram de Rosse van Valkenburg hiertoe een jaar eerder een verzoek had ingediend. Dit verzoek kan zowel religieuze als politieke motieven hebben gehad. Nadat Walram het bestuur over Sittard en omgeving had verkregen, beschouwde hij deze plaats als het centrum van zijn territorium. De stichting van een kapittel zou de stad meer aanzien geven.
Of Walram de Rosse de kapittelkerk beoogde als toekomstige grafkerk voor zichzelf en zijn dynastie, is niet bewezen, hoewel hij volgens de traditie in de voorloper van de huidige kerk zou zijn begraven. Walram en enkele van zijn opvolgers stichtten diverse jaardiensten aan de kapittelkerk. Een deel van de inkomsten van de kerken van Sittard, Munstergeleen en Susterseel, kerken waarover Walram de voogdij bezat, gingen naar het kapittel. In 1336 werd ook de kerk van Merkelbeek door de Luikse prinsbisschop Adolf van der Mark aan het kapittel toegewezen.
De oudste delen van de kerk zijn gebouwd van baksteen. Wellicht is dit gedaan om kosten te besparen. Dit geldt voor het huidige schip, dat uit omstreeks 1400 moet dateren (volgens sommige bronnen uit ca. 1350).[1] Ook delen van het muurwerk van het transept zijn van baksteen. Later werd overwegend gebruikgemaakt van mergel. In de 15e eeuw werd het koor verbouwd en uitgebreid met twee traveeën en een apsis.
Uit een akte van 1505 blijkt dat de kerktoren uit deze periode dateert. In de 16e eeuw werd ook de Mariakapel bij het noordelijk dwarsschip verhoogd.
Verval en restauraties (17e-20e eeuw)
In de loop der tijd is de kerk meerdere malen verbouwd, enkele malen na een brand. In 1677 vond er een grote stadsbrand plaats die was aangestoken door Franse troepen onder leiding van Mélac, waarbij het schip zwaar beschadigd raakte en de oorspronkelijke torenspits verloren ging. Negen jaar later was deze vervangen door een nieuwe barokke torenspits.
Nadat op 11 juni 1857 ook deze spits door een blikseminslag was verwoest, vond er een ingrijpende restauratie plaats onder leiding van de architect Pierre Cuypers, die de toren van een nieuw neogotisch bovendeel voorzag. Het schip gaf hij luchtbogen en steunberen.[2]
Ook in de tweede helft van de 20e eeuw vond er een restauratie met een uitbreiding van de kerk plaats. In 1985 werd de toren gerestaureerd en in 1988 werd een beiaard toegevoegd.
Beschrijving
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
