Tweede Kamerverkiezingen 1977

De Tweede Kamerverkiezingen 1977 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 25 mei 1977.

Tweede Kamerverkiezingen 1977
Datum	25 mei 1977
Land	Nederland
Te verdelen zetels	150
Opkomst	88,00%
Resultaat
Grootste partij	PvdA
Nieuwe kabinet	Van Agt I
Vorige kabinet	Den Uyl
Opvolging verkiezingen
← 1972     1981 →
Portaal    Politiek

Mensen in stemlokaal.

Polygoonjournaal over de verkiezingscampagne

Verkiezingsposter van de PvdA

De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1972. Weliswaar had het kabinet-Den Uyl op 28 maart 1977 zijn ontslag ingediend na het aftreden van de bewindslieden van KVP en ARP op 22 maart 1977, maar dit had geen effect meer op de datum van de al in voorbereiding zijnde verkiezingen.

Deelnemende partijen

Aan deze verkiezingen namen de volgende partijen deel:

Lijst[1]	Partij[2]	Lijsttrekker	Kieskringen /18
1	C.D.A.	Dries van Agt	18
2[3]	Partij van de Arbeid	Joop den Uyl	18
3	V.V.D.	Hans Wiegel	18
4[3]	P.P.R.	Ria Beckers	18
5	Communistische Partij van Nederland	Marcus Bakker / Henk Hoekstra / Fré Meis	18
6	D'66	Jan Terlouw	18
7	DS'70	Willem Drees jr.	18
8[4]	Staatkundig Gereformeerde Partij	Hette Abma	18
9[5]	Boeren-Partij	Hendrik Koekoek	18
10[4]	Gereformeerd Politiek Verbond	Bart Verbrugh	18
11[3]	P.S.P.	Bram van der Lek	18
12[5]	Rooms Katholieke Partij Nederland	Klaas Beuker	18
13	D.A.C.	Govert Nooteboom	18
14	Federatie Bejaardenpartijen Nederland	J. van der Min	9[6]
14	Partij van de Belastingbetalers	Henk Hofman	1[7]
15	Socialistiese Partij	Remi Poppe	18
16	Nederlandse Volks-Unie	Joop Glimmerveen	18
17	Verbond tegen Ambtelijke Willekeur	Gertrui Blok	18
18	Europese Conservatieve Unie	Fred Bekker	4[8]
18	blanco lijst	Frans Jusia	1[9]
19	Kommunistiese Eenheidsbeweging (KENml)	Wouter ter Braake	18
20[4]	Reformatorische Politieke Federatie	Jan Rietkerk	18
21	Nederlandse Middenstands Partij	Johan Hendrik Borsboom	1[10]
22	blanco lijst	A.J. Griek	1[9]

Uitslag

Opkomst en kiesdeler

	1972		1977
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	[11]8.916.947		[12]9.506.318
Niet opgekomen	1.471.660	16,50[13]	1.140.489	12,00[13]
Opkomst	7.445.287	83,50[13]	8.365.829	88,00[13]
Blanco/ongeldige stemmen	51.242	0,69[14]	48.217	0,58[14]
Geldige stemmen	7.394.045	99,31[14]	8.317.612	99,42[14]
Kiesdeler	49.293	0,67[15]	55.450	0,67[15]

Verkiezingsuitslag naar partij

De grote winnaar van deze verkiezingen was de PvdA, die tien zetels won, met de leuze "Kies de minister-president". Ook de VVD (van 22 naar 28 zetels) en D'66 (van zes naar acht) deden het goed. Het CDA, dat voor het eerst deelnam, behaalde één zetel winst ten opzichte van het gezamenlijke resultaat van ARP, CHU en KVP in 1972.

De winst van de PvdA ging ten koste van CPN, PPR en PSP, die respectievelijk vijf, vier en één zetel verloren. Ter rechterzijde verloren DS'70 (van zes naar één zetel) en Boerenpartij (van drie naar één). Het GPV verloor eveneens een zetel en de RKPN verdween uit de Kamer. De PPR kreeg haar derde zetel dankzij een lijstverbinding met de PvdA.

Alleen de SGP bleef, met drie zetels, gelijk in zeteltal.

Partij[2]		1972			1977			verschil
		# stemmen	%[15]	zetels	# stemmen	%[15]	zetels	%	zetels
	Partij van de Arbeid	2.021.454	27,34	43	2.813.793	33,83	53	+6,49	+10
	K.V.P.[16]	1.305.401	17,65	27
	Anti-Revolutionaire Partij[16]	653.609	8,84	14
	Christelijk-Historische Unie[16]	354.463	4,79	7
	C.D.A.[16]	-	-	-	2.652.278	31,89	49
subtotaal		2.313.473	31,28	48	2.652.278	31,89	49	+0,61	+1
	V.V.D.	1.068.375	14,45	22	1.492.689	17,95	28	+3,50	+6
	D'66	307.048	4,15	6	452.423	5,44	8	+1,29	+2
	Staatkundig Gereformeerde Partij	163.114	2,21	3	177.010	2,13	3	-0,08	0
	Communistische Partij van Nederland	330.398	4,47	7	143.481	1,73	2	-2,74	-5
	P.P.R.	354.829	4,80	7	140.910	1,69	3	-3,11	-4
	Gereformeerd Politiek Verbond	131.236	1,77	2	79.421	0,95	1	-0,82	-1
	P.S.P.	111.262	1,50	2	77.972	0,94	1	-0,56	-1
	Boeren-Partij	143.239	1,94	3	69.914	0,84	1	-1,10	-2
	DS'70	304.714	4,12	6	59.487	0,72	1	-3,40	-5
	Reformatorische Politieke Federatie	-	-	-	53.220	0,64	0	+0,64	0
	Nederlandse Volks-Unie	-	-	-	33.434	0,40	0	+0,40	0
	Rooms Katholieke Partij Nederland	67.658	0,92	1	33.227	0,40	0	-0,52	-1
	Socialistiese Partij	-	-	-	24.420	0,29	0	+0,29	0
	Federatie Bejaardenpartijen Nederland	-	-	-	4.379	0,05	0	+0,05	0
	Verbond tegen Ambtelijke Willekeur	-	-	-	4.110	0,05	0	+0,05	0
	Kommunistiese Eenheidsbeweging (KENml)	-	-	-	2.649	0,03	0	+0,03	0
	D.A.C.	-	-	-	2.150	0,03	0	+0,03	0
	Partij van de Belastingbetalers	-	-	-	201	0,00	0	+0,00	0
	Europese Conservatieve Unie	-	-	-	197	0,00	0	+0,00	0
	blanco lijst Jusia	-	-	-	91	0,00	0	+0,00	0
	Nederlandse Middenstands Partij	32.970	0,45	0	89	0,00	0	-0,45	0
	blanco lijst Griek	-	-	-	67	0,00	0	+0,00	0
overige partijen in 1972		44.275	0,60	0	-	-	-	-0,60	0
Totaal		7.394.045	100	150	8.317.612	100	150	0	0

Gekozen leden

Zie Samenstelling Tweede Kamer 1977-1981 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 1977 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na een zeer langdurige formatie van 208 dagen, waarbij eerst werd gepoogd een tweede kabinet-Den Uyl te vormen, werd in december door CDA en VVD het kabinet-Van Agt I geformeerd. Hiermee zat de grootste partij PvdA niet in het kabinet.

Zetelverdeling & Regeringscoalitie
7 53 8 49 28 5 PvdA D66 77 | Kabinet-Van Agt I | CDA + VVD | 208/1362 d

Trivia

• In de aanloop naar deze verkiezingen verscheen een politiek stripverhaal door Peter van Straaten, Bij ons in het dorp : een vrolijke geschiedenis voor jong en oud, uitgegeven ter gelegenheid van de verkiezingen van 1977, Amsterdam : Van Gennep, ISBN 90-6012-344-1. Het was een allegorie op de toenmalige politieke verhoudingen, met Joop den Uyl als verstrooide burgemeester, Dries van Agt als pastoor en tevens veldwachter en Hans Wiegel als vervelend buurjongetje die graag een steentje tegen de ruit van de burgemeester schoot.
• De verkiezingsleus van de VVD was "Samen aan het werk". Het programma van het CDA had als titel "Niet bij brood alleen", een toespeling op een van de evangeliën, met als ondertitel "Samen verantwoordelijk".

Bronnen

• Tweede Kamer 25 mei 1977 op www.verkiezingsuitslagen.nl
• Procesverbaal Tweede Kamerverkiezingen 1977 op kiesraad.nl
• Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
• Tweede-Kamerverkiezingen - 25 mei 1977 op www.nlverkiezingen.com
• Uitgebrachte stemmen bij Tweede Kamerverkiezingen, per partij, in absolute aantallen vanaf 1946 op www.politiekcompendium.nl
• Verkiezingsprogramma's 1977 bij het DNPP