Wim van Dinten
Algemene informatie
Geboren	Leiden, 24 november 1940
Land	Nederland
Beroep	Emeritus hoogleraar, epistemoloog, organisatiekundige, wiskundige
Werk
Genre	epistemologie, sociologie, antropologie, organisatiekunde
Bekende werken	Met Gevoel Voor Realiteit (2002)
[sezen Website]
Portaal    Literatuur

Wim L. van Dinten (Leiden, 1940) is een Nederlands epistemoloog, die tot voor kort meer bekendheid genoot als organisatiekundige.

Levensloop

Van Dinten volgde de mulo en bij de HTS Den Haag elektrotechniek. Hij studeerde daarna wiskunde aan de Technische Universiteit Delft. Vanaf 1968 ontwikkelde hij voor Philips in het Klinisch Chemisch Laboratorium van het Rotterdamse Dijkzigtziekenhuis de eerste versie van een laboratorium systeem in Nederland en werd aansluitend hoofd van de groep Systeem-markt-ontwikkeling in de Gezondheidszorg.

Na de fusie tussen de Raïffeisen- en Boerenleenbank kreeg hij eind 1973 de leiding over de automatisering van de Rabobank.^[1] In 1982 werd hij voorzitter van het het Europese platform Bank Operations voor directeuren van automatiseringsdivisies van de grote West-Europese banken. Via dit platform werd overeenstemming bereikt over het gebruik van de open architectuur voor communicatie en werd marktleider IBM gedwongen deze voor Europa te accepteren, naast haar eigen SNA-architectuur.^[2] Hij is een van de twee statutaire oprichters van Het Expertise Centrum, dat de overheid adviseert op het terrein van informatievoorziening.

In 1984 werd hij directeur strategie van de Rabobank waar hij o.a. samenwerkte met Pierre Lardinois, Herman Wijffels, Baron Otto van Verschuer, Wim Meijer. Hij was sterk voorstander de Rabobank coöperatief te houden en slaagde erin dat over te brengen op de hele organisatie. Zijn gelijk is moeilijk aan te tonen, maar feit is dat de Rabobank in 2008 minder gevoelig bleek te zijn voor de kredietcrisis (of beter: systeemcrisis) in de bankwereld..

In 1987 werd hij bijzonder hoogleraar Bedrijfskundige Analyse en Synthese aan de Erasmus Universiteit. Hij stond samen met onder andere Uri Rosenthal en Roel in 't Veld aan de wieg van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur die door hen in 1988 werd opgericht. Hij was er 12 jaar kerndocent.

In 1999 schreef hij met Alexander Rinnooy Kan en Rijkman Groenink over de gevolgen van internet voor het Nederlands bankbedrijf, waarin hij wederom als uitgangspunt de samenleving kiest en hoe mensen daarin acteren. In dat jaar verliet hij de Rabobank. Op grond van zijn bijdragen vanuit zijn positie bij de Erasmus Universiteit, de Rabobank en de NSOB kreeg hij bekendheid als organisatiekundige.

De rede waarmee hij als bijzonder hoogleraar in 1989 aantrad^[3] stond aan het begin van de zoektocht: hoe staan mensen in de wereld en hoe brengen ze dat in hun manier van organiseren tot uitdrukking?^[4] In het internationale banknetwerk werd hij geconfronteerd met vragen van managers^[5]: die kregen de leerstof van westerse universiteiten niet toegepast in culturen van niet-westerse landen. De probleemstelling in zijn werk is te omschrijven als: welke patronen in betekenisgeving zijn te herkennen in het gedrag van mensen?^[6] Zijn werk wordt zowel sociologisch, wijsgerig, bedrijfskundig of antropologisch genoemd.

Werk

Met Gevoel voor Realiteit (2002)

In dit boek^[7]. laat hij het fundamentele verband zien tussen waarnemen en denken en hoe die twee in elkaar overgaan. Hij komt met een nieuwe benadering van evolutie. Hij laat zien hoe evoluties vaak als stadiumgewijs verlopende processen kunnen worden waargenomen en zich stapelen. Hij noemt zo’n proces ‘stavolutie’ en bespreekt hoe in zo’n proces levensvormen kunnen ontstaan die beschikken over intelligentie en organiserend vermogen. Het is een vorm van waarnemen die ook inmiddels in de genetica kan worden gevonden.^[8]

Van Dinten staat stil bij de verschillende manieren waarop mensen in de wereld staan. Hij gebruikt daarbij het begrip oriëntatie en definieert dat als: de vooringenomenheid van iemand in de manier waarop hij betekenis geeft aan zichzelf en de wereld om hem heen. Iemands oriëntatie ligt ten grondslag aan zijn of haar manier van organiseren en aan culturele verschillen. Van Dinten beschrijft vier fundamenteel verschillende patronen die mensen in hun oriëntatie laten zien: zelfreferentieel, rationeel, sociaal en open.^[9] Ieder mens ontwikkelt daar een eigen combinatie van, waarbij het ene patroon sterker ontwikkeld is dan het andere. Van Dinten gaat in op vragen als: kunnen organisaties culturele verschillen tot uitdrukking brengen in hun dienstverlening? Hebben ze het vermogen klanten echt te helpen op grond van wat klanten belangrijk vinden? Hoe kun je aan iemands gedrag of het handelen van een organisatie de oriëntatie herkennen? Kun je daarmee het overige gedrag van zo’n persoon of organisatie voorzien of inschatten?^[10] Hij introduceert het begrip rationaliteitswig voor het verschijnsel dat mensen vaak gewend zijn rationeel te praten en denken over niet-rationele oriëntaties, en dat ze dan denken niet-rationeel bezig te zijn.

Zijn zij gek of ben ik het? (2008)

In het boek wordt ingegaan op oriëntaties van mensen en de verschillende manieren waarop ze organiseren. De term ‘contextgedreven werken en organiseren’ wordt erin gelanceerd. Dat is wat een dienstverlenende organisatie doet die extern georiënteerd is, de vragen en problemen van cliënten als uitgangspunt neemt en hen zo goed mogelijk in hun eigen context probeert te helpen. De organisatie bepaalt niet vanuit zichzelf wat voor een cliënt goed is, maar zoekt in contact met de cliënt uit waar die werkelijk het meest mee is geholpen en hoe die daarna (zonder de organisatie) weer verder kan. Bij de politie, in gemeenten, in de zorg is deze term te vinden.^[11][12][13] De titel van het boek kaart aan dat mensen een wereld van verschil ervaren tussen wat zij menen dat organisaties zouden moeten doen en wat die in werkelijkheid doen.

Voorbij het Vanzelfsprekende (2014)

Van Dinten en Schouten bespreken in dit boek ‘vormen van betekenisgeving’^[14]: patronen die je zowel kunt herkennen in de oriëntatie van mensen als die je kunt vinden in de omgeving waarmee die mensen verbonden zijn. In elke situatie, bij ieder levend wezen is altijd sprake van betekenisgeving. Vaak overheersen één of twee vormen van betekenisgeving in een situatie (rationele, zelfreferentiële, sociale of evolutionaire betekenisgeving). Van Dinten en Schouten noemen dat de ‘definitie van de situatie’.^[15] Ze laten zien dat er stress ontstaat als er een misfit is tussen iemands oriëntatie en definitie van de situatie waarin die persoon verkeert. Die stress kan overgaan in depressiviteit en verlies van toekomstperspectief. Medicalisering en traumatisering kunnen het gevolg zijn. Met vormen van betekenisgeving is die misfit aan alle betrokkenen duidelijk te maken en kan de weg naar herstel worden ingeslagen. Van Dinten en Schouten bespreken dat machtsstrijd altijd gaat over de vraag wie de definitie van de situatie bepaalt en hoe die wordt afgedwongen. Ze laten vooral zien hoe je door de tijd heen alle vormen van betekenisgeving in samenlevingen kunt herkennen en hoe die in hun verschijningsvorm veranderden en resulteerden in de vormen die we vandaag de dag meemaken. Het boek eindigt met een oproep tot herstel van evolutionaire betekenisgeving, vanuit het gezichtspunt dat dit de grondvorm is in alle vormen van leven.

Hebben we hier nu voor gekozen? (2015)

Aan de hand van dagelijkse situaties wordt besproken hoe betekenisgeving continu in ons leven aanwezig is, en een rol speelt in wie we zijn en hoe we kijken. Van Dinten signaleert dat mensen er niet aan gewend zijn om dat onder woorden te brengen. In deze publicatie doet hij dat wel. Hij bespreekt hoe oriëntatieverschillen tot conflicten leiden, hoe strijd om de definitie van de situatie ontstaat. En hij laat zien wat er aan vraagstukken en aanpak van problemen (in de politiek, zorg, stadsontwikkeling) verandert, wanneer betrokkenen de verschillen in betekenisgeving op hun netvlies hebben.

Opmerkelijk

• In 1999 voorspelde Van Dinten in zijn publicatie De invloed van e-commerce op het bankbedrijf de neergang van de internethype die zich een krap jaar later zou voltrekken, terwijl alle signalen op groei leken te wijzen.
• In zijn boek Zijn zij gek of ben ik het? Hoe je oriëntaties gebruikt bij organiseren, dat hij samen met Imelda Schouten schreef, werd de instorting van de bancaire wereld voorspeld en worden gebruikmakend van zijn eigen theorie lijnen voor herinrichting van de financiële sector uitgezet.
• In ‘Met gevoel voor realiteit’ beschrijft Van Dinten de 6 basale stadia van stadiumgewijze evolutie (in termen van Van Dinten ‘stavolutie’), en hoe denken en organiseren konden ontstaan in 20 stadia van stadiumgewijze evolutie.

Publicaties

• De betekenis van de automatisering voor de ontwikkeling van het Nederlands bankbedrijf (W.L. van Dinten, J.W. van Dijk, P.J.W. Friso) – NIBE pre-adviezen, jaardag 1978.
• De coöperatie die Rabobank heet (H.R. van Gunsteren, G. Broekstra, B. Kee, E.A. Rinnooij Kan, P. Kuypers, W.L. van Dinten)– SMO-notitie 1998, ISBN 90-6962-146-0.
• Democratie, dimensies en divergenties – Van Descartes via Darwin naar Guéhenno (J.K.M. Gevers, C.J.M. Schuyt, H.R. van Gunsteren, W.L. van Dinten) – VUGA/Rabobank 1996, ISBN 90-5250-553-5.
• De invloed van e-commerce op het bankbedrijf (W.L. van Dinten, R.W.J. Groenink, A. Rinnooij Kan)- NIBE-SVV, ISBN 978-90-5516-143-0.
• Landbouw en samenleving: Etalage van maatschappelijke vraagstukken – essay voor de verkenning ‘veranderende relaties tussen landbouw en maatschappij op weg naar 2015’. – NRLO-rapport 197/41, ISBN 90-5059-052-7.
• Maatschappelijke verantwoordelijkheid van organisaties – over invloed op sociale cohesie en levensgeluk (W.L. van Dinten, F. Trompenaars, J.C.M. Leijten, R. Scheerens, T. Beckers), SMO-notitie 1997, ISBN 90-6962-138-X.
• Met gevoel voor realiteit – over herkennen van betekenis bij organiseren, 2002 Eburon, stichting Sezen, ISBN 90-5166-850-3.
• Zijn zij gek of ben ik het? – Hoe je oriëntaties gebruikt bij organiseren (W.L. van Dinten, I.F.M. Schouten), 2008 Eburon, stichting Sezen, ISBN 978-90-79768-01-1.
• Voorbij het vanzelfsprekende – Op safari in de wildernis van betekenisgeving (W.L. van Dinten en I.F.M. Schouten), 2014 Prometheus – Bert Bakker, ISBN 978-90-351-4124-7.
• "Hebben we hier nu voor gekozen?", 2015 Eburon, Stichting Sezen, ISBN 978-90-79768-028