Appeasementpolitiek

Verzoeningspolitiek of appeasementpolitiek is diplomatiek beleid gericht op het vermijden van oorlog door concessies te doen aan een andere macht.^[1][2] Historicus Paul Kennedy omschrijft het als "beleid om internationale (...) ruzies bij te leggen door met rationele onderhandelingen en compromissen grieven te onderkennen en weg te nemen, zodat een gewapend conflict wordt vermeden dat duur, bloedig en mogelijk zeer gevaarlijk zou zijn".^[3] Appeasement werd in de jaren 1930 gebruikt door de Europese democratieën die, met de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog in het achterhoofd, probeerden oorlog met Duitsland en Italië te voorkomen.

München - v.l.n.r.: Joachim von Ribbentrop, Neville Chamberlain, Adolf Hitler in gesprek tijdens de Conferentie van München

Appeasement en de Tweede Wereldoorlog

De term wordt veelal gebruikt voor de buitenlandse politiek van de Britse premier Neville Chamberlain ten opzichte van nazi-Duitsland tussen 1937 en 1939.

Conferentie van München

De grootste speler in de appeasementpolitiek tijdens de Tweede Wereldoorlog is het Verenigd Koninkrijk, in het bijzonder uitgevoerd door Chamberlain. Opvallend in de Britse buitenlandse politiek is de tolerante houding tegenover Duitsland, zo onderneemt men bijvoorbeeld geen actie bij de bezetting van het Rijnland in 1936. De eerste echte stap die ondernomen wordt tegen de Duitse expansie, is het Verdrag van München in september 1938. Hier worden afspraken gemaakt over de inname van het Duitstalige gedeelte van Tsjecho-Slowakije (Sudetenland), waarbij Chamberlain toegeeft dat Duitsland het mag annexeren maar hierna haar expansie stopzet. De geschiedenis zal uitwijzen dat Hitler ook dit verdrag schendt, wat ook een bewijs is van het falen van de appeasementpolitiek.

Redenen

Een reden voor deze politiek was dat het Verenigd Koninkrijk op dat moment zich snel aan het voorbereiden was op een oorlog. Zijn troepenmacht werd vergroot en de economie en industrie sterker gericht op militaire productie. Dat leidde ertoe een conflict met Duitsland uit te stellen om de militaire positie verder te verbeteren.

Een tweede belangrijke factor was de publieke opinie: met de herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog nog vers in het geheugen was de Britse bevolking niet gunstig gestemd over een nieuwe oorlog. Wilde Chamberlain als premier herkozen worden, moest hij het volk niet tegen zich in het harnas jagen. Tot slot vormde een sterk Duitsland een goede buffer tegen de Sovjet-Unie, als bescherming tegen het communistische gedachtegoed dat als een bedreiging werd gezien voor het westerse kapitalisme.