Bloemformule

Een bloemformule is een notatiemethode om de opbouw van een bloem weer te geven met behulp van letters, getallen en symbolen. In een kortschrift wordt de wezenlijke informatie gegeven over de bouw van een bloem.
Een bloemdiagram is een schetsmatige tekening van de projectie van een bloem op een vlak loodrecht op de as van de bloem gericht. Het vormt een soort plattegrond, met het doel een overzicht te geven van de bouw van een bloem.^[1]

Een bloemformule probeert de volgende zaken weer te geven: bloemsymmetrie, de aantallen onderdelen, hun onderlinge betrekkingen (zoals hun plaatsing en vergroeiing) en de situering van de vruchtbladen.

Systeem

Er is een grote variatie in systemen om de bouw van een bloem in een bloemformule weer te geven. Een bloemformule en een bloemdiagram kunnen elkaar aanvullen. De algemene formule wordt gebruikt om de opbouw van een bloem van een plant (soort, geslacht of familie) aan te geven.

Schema samenstelling van een bloemformule
volgorde	symbool voor:	waarde	symbool			opmerkingen en voorbeelden
			alt. 1[2]	alt. 2	alt. 3
1	bloem- symmetrie	actinomorf	*	×		(het symbool voor symmetrie wordt soms achter het teken voor het onderdeel gezet, waar het specifiek betrekking op heeft; bijvoorbeeld: CoZ of C↓ voor een zygomorfe kroon)
		zygomorf	↓	Z	†
		asymmetrisch		%	$
extra1	geslachts- verdeling	mannelijk	♂			(deze aanduiding wordt vaak weggelaten, want het blijkt ook uit de aanwezigheid van een androecium en/of een gynoecium)
		vrouwelijk	♀
		tweeslachtig	⚥
2	kelk	Kalyx Calyx	Kn	Kn	Can, CAn	K(4-5): kelk met 4 of 5 vergroeide kelkbladen (sepalen) Ca(4-5): kelk met 4 of 5 vergroeide kelkbladen
3	kroon	Corolla Corolla	Cn	Cn	Con, COn	C3+3=C3+3: kroon met twee kransen van 3 kroonbladen (petalen) Co6: kroon met 6 kroonbladen
2+3	bloemdek	Perigoon met Tepalen	Pn	Tn	CaCon, CACOn	P3=T3=CaCo3: bloemdek met 3 bloemdekbladen (tepalen) CaCo6: bloemdek met 6 bloemdekbladen -5- (met extra streepjes), bloemdek met 5 tepalen
4	meeldraden	Androecium	An	An	An	A(9)+1=A(9)+1: negen vergroeide meeldraden en 1 losse A∞=A∞: veel meeldraden (>12)
5	vrucht- beginsel	Gynoecium	Gn	Gn	Gn	G(4): vruchtbeginsel met 4 vergroeide bovenstandige vruchtbladen (carpellen). Soms wordt de G onderstreept: G(4)
extra2	vruchttype (fructus)		—			(dit gegeven wordt soms toegevoegd)
verklaring: n - staat voor een getal tot ongeveer 12 ∞ - staat voor een groot getal (gewoonlijk meer dan 12)

Daarnaast worden nog verscheidene andere symbolen gebruikt, zoals voor vergroeiing van onderdelen, inplanting van de bloemdelen, steriliteit van meeldraden of vruchtbladen, de bloemboden en stamper.

Vergroeiing

Als gelijksoortige bloemdelen met elkaar vergroeid zijn wordt dit aangegeven met ( ).
Wanneer het niet-gelijksoortige vergroeide bloemdelen betreft, wordt dit aangegeven met [ ] of met { }.

Inplanting

De inplanting van de bloemdelen kan spiraalsgewijs (symbool ) , actinomorf (symbool ×) of zygomorf (symbool %, ↓ of †) zijn.

Steriliteit

Bij steriele meeldraden of vruchtbladen wordt dit aangegeven met een punt achter het aantal.
Voorbeeld: A5 + 5· voor een dubbele krans van meeldraden waarvan de binnenste krans onvruchtbaar is.

Symbolen voor de stamper G:
vergroeid:	(G)
bovenstandig:	G
tussenstandig:	G
onderstandig:	G

Bloembodem en stamper

Met een zwarte streep, bijvoorbeeld onder de formule, kan de bloembodem (receptaculum) worden aangegeven.
Ook is het mogelijk de streep alleen boven de G (gynoecium) te zetten (G) of boven het getal voor het aantal vruchtbladen, bijvoorbeeld G(4).

Voorbeelden bloemformules

Eventueel wordt het vruchttype nog toegevoegd.

Voorbeelden en voorbeeldvarianten
Madeliefje (Bellis perennis)	* K 0 of pappus C (5) [A (5) G (2)] Nootje
	* K 0 of pappus C(5) [A(5) G(2)] Nootje
	* Ca 0 of pappus Co (5) [A (5) G (2)] Nootje
Tulp (Tulipa)	* K3 C3 A6 G(3)
	K3 C3 A6 G(3)
	* Ca3 Co3 A6 G(3)
Viooltjesfamilie (Violaceae)	↑ K5 C5 A5 G(3)	bloem zygomorf, kelk met 5 sepalen, kroon met 5 petalen, 5 meeldraden, stamper bestaat uit 3 vergroeide vruchtbladen
	Ca5 CoZ5 A5 G(3)	kelk met 5 sepalen, kroon zygomorf met 5 petalen, 5 meeldraden, stamper bestaat uit 3 vergroeide vruchtbladen
	↓, 5, 5, 5, (3)	Hier zijn de letters weggelaten en moeten daarom alle 5 posities ingevuld worden.
Boterbloem (Ranunculus)	* K5 C5 A∞ G∞	Kruipende boterbloem * K5 C5 A∞ G∞
Vetkruid (Sedum)	* K5 C5 A5+5 G5
Sneeuwklokje (Galanthus)	* P3+3 A3+3 G(3) * -3+3-, 3+3, (3)
Dovenetel (Lamium)	↓ K(5) [C(5) A4] G(2)